معمولا ما پینوکیو را به دروغ گویی و دراز شدن بینی‌اش می‌شناسیم در حالی که داستان پینوکیو حکایت آدم های ساده‌ای است که گول می‌خورند، اغفال می‌شوند، هدف خود را گم کمی کنند و یا غرق در لذایذ کوتاه مدت و رویای خود می‌شوند و خوی حیوانی می‌گیرند و حتی به حیوان چهار پا بدل می‌شوند و در نهایت این عقل، خرد، صبر و تجربه است که آنها را به انسان خوب بدل می‌کند.

اما رفتار خیلی از ما ایرانی‌ها در هفته‌های اخیر در مواجه با بازار سرمایه بی‌شباهت به حکایت شخصیت اصلی داستان نویسنده کارلو لورنزینی نبود. به کسی بر نخورد؛ اما چه بسیار افراد نا بلدی که به دنبال زندگی خیالی تصویر‌سازی شده در محافل خصوصی متاثر از فضای مجازی و به دنبال سر مستی سودهای زیاد و ناگهانی؛ رویا پردازی تعویض خانه و یا خودرو… پای به این عرصه گذاشتند اما گرفتار گربه نره و روباه‌های مکار در فضای مجازی شدند.

 در واضح‌ترین بخش از داستان پینوکو که مشابهت با نوع سرمایه گذاری‌های ناآشنا اما حریصانه در بورس دارد، آنجایی است که پینوکیو با تلاش بسیار سکه‌های طلا به‌دست می‌آورد و به قصد کمک به اقتصاد خانواده و پدر ژپتو گول پیشنهاد کاشت درخت طلا را توسط روباه مکار می‌خورد و چه راحت تمام سرمایه خود را بر باد می‌دهد.

در داستان پینوکیویی – بورسی ما گربه نره و روباه مکار در کمین تازه واردها و در فضای مجازی نشسته‌اند و با استراتژی‌ها و تاکتیک‌های عجیب و غریب سعی در بیرون آوردن سرمایه افراد نابلد هستند.

 این گروه که یا با زد و بند با جریانی خاص، یا با انگیزه سیاسی متصل به خارج و یا به قصد کسب سود و خروج خود از مهلکه انتخاب سهام غلط در حال فعالیت در فضای مجازی هستند، هر روز به دنبال طعمه‌های جدید با زبانی چرب و نرم می‌گردند. از این رو باید امثال نگارنده به هوش باشند که در دام چنین اغواگرانی نیفتند.

کار عمده این روباهان مکار معمولا سیگنال فروشی در خفا و یا در لفافه است که حتی سازمان بورس ( مشابهت شخصیت داستانی این سازمان با خوانندگان) نیز از دست آنها شاکی است با این حال به روش هایی عجیب از جمله راه‌اندازی کانال VIP، تحلیل بازار بورس بر اساس علم ستاره شناسی و طالع بینی و انتشار اخبار دروغ مثبت و منفی از سهام هاو… اهداف خود را دنبال می‌کنند. و وقتی سرمایه‌گذاران ناآگاه به خود می‌آیند که سرمایه هایشان ذوب شده و با رفتار شتابان اشتباه و ضرر خود را افزون می‌کنند.

بدیهی است در چنین شرایطی سیگنال فروش‌ها و تا حدودی نوسان گیران بعد از رو شدن دستشان یا ناپدید می‌شوند ویا حرف‌های دو گانه خود را کنار می‌کشند و تمام تقصیرات عالم بر گردنن شما می‌افتد.اما در این زمان نه تنها کاری از دست سازمان بورس و نگارنده بر می‌آید تاسف خوردن است؛ درست مثل تماشای کارتون پینوکیو!

تازه واردان و غیر متخصصان باید بدانند که در دنیای بورس و فضای مجازی مانند دنیای واقعی همه نوع افراد و طعمه‌ها و نقشه هایی برای اغفال افراد وجود دارد ولی تا زمانی که خود مقهور و اسیر این دام‌ها نشوند و چشم بسته خود را در دامن این تورهای مجازی نیندازند؛ کسی نمی‌تواند سرمایه‌های آنها را از چنگشان بیرون کند.

اما سئوال کلیدی این است که چگونه در دنیای واقعی از سرمایه خود به سختی محافظت می‌کنیم اما در بازار سرمایه به راحتی تصمیمات خود را بر اساس اطلاعات غیر رسمی در معرض خطر قرار می‌دهیم؟

 پاسخ واضح است. عدم آگاهی از بازار سرمایه و گرفتار شدن درسو گیری‌های رفتاری است. در دنیای واقعی به راحتی دست به هر کاری نمی‌زنیم اما به دلیل ناآگاهی زندگیمان را در عصر تلقینات و تبلیغات به افراد ناشناس می‌دهیم.

جالب است که با همین نوع رفتار دچار سناریوهای « خود محقق کننده» هم می‌شویم. یعنی با کوچکترین تلنگری فرار را بر قرار ترجیح می‌دهیم و ضرر خود را چند برابر می‌کنیم.

 تجربه اصلاح سخت در سه هفته اخیر بورس اکنون این اجازه را می‌دهد که سرمایه‌گذاران جدید با نقد رفتار خود شان به خود نهیب بزنند و بدانند که سودها همیشگی نیست و لنگر کردن افراد ناشناس در خرید سهام برای سرمایه‌گذاری در بورس به هیچ وجه کافی نیست.

همچنین بر اساس علم اقتصاد رفتاری باید اکنون تازه واردان یاد بگیرند که «دسترسی پذیری» به یک فرد به خصوص در فضای مجازی نمی‌تواند تنها منبع و منشا تصمیمات بزرگ در سرمایه‌گذاری افراد باشد. سرمایه‌گذاری در بورس با مشورت افراد ناشناس مانند کاشت درخت سکه طلا است که به زودی آن را از دست خواهید داد.

لذا تاکید می‌شود که اولا از رفتار گله‌ای پرهیز کنید و از سوی دیگر حتما برای یک سرمایه‌گذاری منطقی وقت گذاشته و منابع کسب اطلاع خود را نه تنها بیشتر کنید که منابع مطمئن را انتخاب کنید. باید بدانید که معامله‌گران موفق هرگز تصمیم خود را به یک یا دو عامل ویا یک خبر یا یک «سیگنال فروش» محدود نمی‌کنند بلکه تلاش می‌کنند بر اساس جمیع جهات بهترین تصمیم را محتاطانه و با محاسبه ریسک کمتر اتخاذ کنند.