معاون اجرایی سابق سازمان بورس می‌گوید: در صورتی که بخشنامه‌ای از سوی سازمان بورس اوراق بهادار صادر و به سازمان حسابرسی و موسسات حسابرسی ابلاغ کند و آنها را ملزم کند تا این سود را به سهامداران بپردازند قطعا این موضوع اجرا خواهد شد و در صورتی که سهامداران سود معوقه خود را مطالبه کنند، شرکت‌ها موظف به پرداخت این سود هستند.
افق آنلاین ، حسن فهیمی‌راد معاون اجرایی سابق بورس اوراق بهادار، اظهار کرد: شرکت‌های بورسی باید سود معوقه سهامداران را از طریق «سجام» پرداخت کنند. یکی از نکات مهم محاسبه سود و زیان شرکت‌ها، نحوه واریز سود مجامع به حساب سهامداران است؛ موضوعی که یکی از دلایل تاسیس شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است اما به دلیل بی‌توجهی به آن، سود مجامعی که باید نصیب سهامدار شود، به جیب شرکت‌ها رفته است. مطالبه بر زمین مانده‌ای که بر اساس آن، سهامداران باید از شرکت‌ها بخواهند سود را از طریق سجام واریز کنند.
معاون اجرایی سابق سازمان بورس در این باره می‌گوید: بیش از ۳۰ سال است که فعالیت بورس در ایران آغاز شده و شرکت‌ها نیز بر اساس قانون در این مدت مجامع خود را هر ساله برگزار کرده‌اند و در این مدت شرکت‌ها افزایش سرمایه داشته‌اند و در این مجامع سود‌هایی هم پرداخت شده است. متاسفانه در این سال‌ها برخی سهامداران در مجامع بنا به دلایلی شرکت نکرده‌اند و حتی در روز مجمع سهم خود را فروخته‌اند و در نتیجه در روز مجمع سودی به آنها تعلق نگرفته است. البته در گذشته سهامداران برای دریافت این سود باید حتما به صورت حضوری به شرکت‌ها مراجعه می‌کردند، این در حالی است که امروز با وجود اینترنت به راحتی می‌توانند این سود را از شرکت‌ها مطالبه کنند.
او تخمین می‌زند که رقمی حدود ۵۰۰ میلیارد تومان در مدت زمانی که سود سهام این شرکت‌ها به حساب مشتریان واریز نشده، باقی مانده است.
به گفته وی در این مدت حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ شرکت بورسی فعال بوده‌اند و به نظر می‌رسد ۱۰ تا ۲۰ درصد سهامدارانی که سهم‌های خود را طی این سال‌ها فروخته‌اند، امروز این سود را فراموش کرده‌اند، این در حالی است که در حساب شرکت‌ها این منابع به عنوان سود پرداختی درج شده و در دفاترشان به ثبت رسیده و با راه‌اندازی سامانه سجام اطلاعات کلیه سهامداران در این سامانه موجود است و در حال حاضر که بورس آرام شده و حال سهامداران به دلیل ریزش‌های آن مساعد نیست کلیه شرکت‌ها می‌توانند با پرداخت این سودها کمی به بهبود اوضاع کمک کنند.
چالش پرداخت سود سهامداران از جایی آغاز می‌شود که برخی شرکت‌های سهامدار را به بانک خاصی ارجاع می‌دهند تا با ارایه کدملی و مدارک سود را دریافت کند. این در حالی است که برای سهامداران خرد، مراجعه به بانک و دریافت سودی که مبلغ آن بسیار ناچیز است، نمی‌ارزد و به همین دلیل بسیاری از افراد از خیر دریافت سود می‌گذرند. اما یکی از دلایل تاسیس شرکت سپرده‌گذاری مرکزی واریز سود مجامع به حساب سهامداران است و اصلا به همین دلیل بوده که از سهامداران شماره شبا نیز دریافت شده است!
در این شرایط سهامدار باید پیگیری مکرر از مبالغ کم و زیاد سود سهام خود داشته باشد. آن هم زمانی علاوه بر کد سهامداری، اطلاعات حساب مربوط به همان کد نیز می‌تواند به سیستم حسابداری شرکت مربوطه منتقل شود و بعد از مجمع و تقسیم سود، سهامدار از واریز سود سهامش به حساب مربوطه اطمینان داشته باشد. در واقع شرکت می‌تواند سود را به شماره حساب‌های اعلام شده سهامداران در سامانه «سجام» واریز کند.
شرکت‌های بورسی همواره به دلیل آنچه «نبود زیرساخت‌های مطمئن برای واریز سود مجامع» خوانده شده، از زیر بار واریز این مبالغ شانه خالی کرده‌اند. در واقع، طی سال‌های گذشته، مهم‌ترین مانع واریز سود سهام شرکت‌های بورسی از طریق سامانه سجام نبود ارتباط قوی و آنلاین بین سامانه‌های بورسی قبل، حین و پس از معاملات در بورس عنوان شده است. قبل از راه‌اندازی سامانه جامع اطلاعات مشتریان معروف به «سجام» وضعیت همین گونه بود.
اما حسین فهیمی، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه معتقد است که «زیرساخت توزیع سود بر اساس اطلاعات دریافتی از سامانه سجام آماده است» و «پرداخت سود از طریق سامانه سجام منوط به این است که ناشران و شرکت‌های بورسی این سود را به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و این شرکت سود را از طریق سامانه سجام به حساب ذی‌نفعان واریز می‌کند و از این طریق تمرکز در پرداخت سود به وجود می‌آید.»
چرا پول برنمی‌گردد؟
انتقادی که از سامانه سجام می‌شود، این است که قرار بوده این سامانه، سودها را جمع‌آوری و پرداخت کند؛ اما این وعده عملیاتی نشده است. اما مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در پاسخ به این انتقاد می‌گوید: «پولی در اختیار ما قرار نمی‌گیرد یعنی شرکت‌هایی که باید پول را در اختیار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی قرار دهند، الزام و تعهد کافی برای واریز سود به حساب سامانه‌های سجام ندارند تا ما به حساب سهامداران نهایی واریز کنیم.»
حسن فهیمی‌راد، معاون اجرایی سابق سازمان بورس نیز در پاسخ به این سوال که «چگونه می‌توان شرکت‌ها را مجبور به پرداخت سود معوقه کرد؟» می‌گوید: «در صورتی که بخشنامه‌ای از سوی سازمان بورس اوراق بهادار صادر و به سازمان حسابرسی و موسسات حسابرسی ابلاغ کند و آنها را ملزم کند تا این سود را به سهامداران بپردازند قطعا این موضوع اجرا خواهد شد و در صورتی که سهامداران سود معوقه خود را مطالبه کنند، شرکت‌ها موظف به پرداخت این سود هستند.»
او می‌افزاید: «البته اخیرا شرکت‌هایی مانند نفت سپاهان و تاید واتر این سود را به سهامداران خود پرداخت کرده‌اند.»
او همچنین در پاسخ به این سوال که «چه پیشنهادی برای بهبود شرایط این روزهای بورس دارید؟» می‌گوید: «همیاری سازمان بورس، سازمان حسابرسی و مدیران مالی در این بازار خراب می‌تواند مرهمی برای سهامداران باشد البته معتقدم با توجه به شرایط کنونی در سایر بازارهای موازی هم خبری نیست و افرادی که از بازار سرمایه خارج شده‌اند مجددا وارد بورس خواهند شد، زیرا سالم‌ترین فعالیت اقتصادی در حال حاضر فعالیت در بورس است.»
او می‌افزاید: «شرکت سپرده‌گذاری باید شرکت‌های بورسی را وادار کند که سود معوقه سهامداران که بالغ بر میلیاردها تومان می‌شود از طریق سجام به سهامداران پرداخت کند، این اقدام برای سهامداران که باید تمام سود‌های معوقه را دریافت کنند منشا این اثر است که بورس فقط افزایش قیمت سهام لزوما نیست، بلکه سود عملکرد شرکت‌هاست. پس در این زمان حساس شرکت‌های بورسی به کمک بورس بیایند و مطالبات سهامداران را از طریق سجام پرداخت کنند.»
منبع: روزنامه اعتماد
