خانه مشیرالدوله پیرنیا، خانه پیرنیا خانه ای است که تاریخ ایران باستان در آن نگاشته شده، خانه پیرنیا خانه ای است که رضا خان در آن زانو زده، خانه مشیر الدوله پیرنیا خانه ای است که در شربت خانه اش تست صدا از خوانندگان برنامه گلها گرفته می شد، خانه ای که در آن نظامنامه حق ویزا و سایر تصدیقات اتباع ایرانی خارج از کشور و حقوق بین‌الملل نگارش شده خانه مشیرالدوله پیرنیا،خانه ای که ترجمهء قوانین ملل دیگر در تهیه نظامنامه انتخابات و قانون اساسی دوران مشروطه انجام شده است و …
عمارت خانه مشیرالدوله (پیرنیا) با یک شیوه تلفیقى دلپذیر از معمارى ایرانى و فرنگى در دو طبقه و یک زیرزمین بنا شده است،
زیرزمین تقریبا یک متر و بیست سانتی متر از سطح زمین پایین‌تر است.
در آنجا، سفره‌خانه، چایخانه، کتابخانه قدیمى مرحوم مشیرالدوله، اتاق نشیمن مرحوم داود پیرنیا، چند اتاق استراحت و انبار بزرگ وسایل خانه قرار داشت.
قسمتی از زیرزمین خانه مشیرالدوله پیرنیا به نام چایخانه (شربت خانه) مزین به کاشی های خشتی بزرگی منقوش به شخصیتهای اساطیری و تاریخی است که تنها قسمت کاشی کاری شده ساختمان همین قسمت است.
می گویند حسن پیرنیا دانش آموخته روسیه بود و مارکوف روسی را برای ساخت این بنا مامور کرد، اما با توجه به سال ساخت بنای عمارت مشیرالدوله در سال ۱۲۸۵ و ورود مارکوف به ایران در سال ۱۳۰۰ موضوع معماری ایشان کمی غیر واقعی است و نکته دیگر آنکه مارکوف نیز از وابستگان رضا خان بود و کدورت فی مابین مشیرالدوله حسن پیرنیا و رضاخان، بعید است مارکوف از مشیرالدوله پیرنیا دستور بگیرد.
زیرزمین خانه مشیرالدوله پیرنیا جهت فصول گرم سال است و در خانه مشیرالدوله پیرنیا بالابر و یا آسانسوری تعبیه شده تا از زیرزمین و مطبخ، غذاها و … به طبقات برسانند.
طبقه همکف و در شمال شرق آن، آشپزخانه و اقامتگاه خدمه بود.
دفتر کار مشیرالدوله در سمت راست ساختمان و در طبقه نخست قرار داشت.
اتاقى بود وسیع که در دو سوى آن قفسه‌هاى کتاب‌هاى مرجع وى را چیده بودند و میز کارش در انتهاى سمت شمالى اتاق بود.
بالاى سر او، عکس بزرگى از مرحوم میرزا نصرالله خان مشیرالدوله (پدر) محاط در قابى بسیار نفیس و در یکى از دیگر عکس‌هاى اتاق، عکس خود او به همراه نمایندگان ایران در صحن مجمع ملل متفق (ژنو) دیده مى‌شد. روى میز کار، چند قاب عکس خانوادگى به‌ویژه عکس پسر ارشدش داود خودنمایى مى‌کرد.
در هر یک از اتاق ها و تالارهای خانه مشیرالدوله پیرنیا شومینه های گچبری شده با فرنگی کاری زیبا که هر کدام شکل خاص خود را دارد، قابل مشاهد است.
ورودی اصلی عمارت از شمال است، پس از گذر از حوضی که روبروی درب قرار داشته وقتی از پله ها وارد می شوید به صحن اصلی که پلکانی دوطرفه در میان آن است را می بینید، پلکانی بزرگ در صحنی ۱۰۰متری که خوش آمدگویی به مهمان در این صحن انجام می شده است.
در جنوب صحن راهرویی طویل از شرق به غرب وجود دارد که از میان به حیاط و از دو طرف راه به زیرزمین دارد. کف پوش طبقه اول خانه مشیرالدوله پیرنیا از تیرریزی چوبی و تخته کوبی بنا شده.
طبقه اول خانه مشیرالدوله پیرنیا مختص ساکنان خانه و طبقه دوم برای پذیرایی از مهمانان بوده، در طبقه دوم تالار بزرگی به مساحت ۸۰ متر و به قرینه فضای راه پله در بخش جنوبی قرار گرفته و در طرفین این تالار در شرق و غرب اتاقها قرار دارند. در حایط جنوبی حوضی سنگی هنور پابرجاست و البته درب ورودی خانه مشیرالدوله پیرنیا در حال حاضر از همین قسمت جنوبی است.
این خانه در سال ۱۳۵۰ تخلیه و متروک شد و سپس در ۱۳۵۸ توسط مهدی و ولی الله پیرنیا به وزارت بهداشت و بیمارستان فرح پهلوی (شهید اکبرآبادی فعلی) واگذار اما اسناد به نام پژوهشگاه علوم انسانی ثبت شد و سپس وزارت آموزش و در نهایت دانشگاه علوم پزشکی و قرار بر این شد بشود مرکز مطالعات تاریخ پزشکی که درنهایت شد «موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل» به سرپرستی دکتر سید اشرف الدین گوشه گیر …
به علت اینکه ساختمان در اختیار دانشگاه علوم پزشکی و به عنوان موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل قرار دارد، امکان بازدید در صورت تایید وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی امکان پذیر است.
عکاس: بهمن ثابتی
خبرنگار : خاطره محمدی
