ابوذر گوهری‌مقدم عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، درباره بیانات امروز رهبر انقلاب درباره تعهدات برجامی مبنی بر اینکه “اگر آمریکایی‌ها تمام تحریم‌ها را در عمل بردارند، به تعهدات برجامی برمی‌گردیم”، اظهار داشت: آمریکایی‌ها قبل از روی‌کار آمدن دولت جدید اشاره کرده بودند که به برجام بازخواهند گشت و بعد از اینکه دولت بایدن ریاست جمهوری را به‌دست گرفت، مقامات منصوب او مانند وزیر خارجه، وزیر دفاع و مسئولان دولت جدید اظهارنظرهایی درباره بازگشت به برجام اعلام کردند.
وی افزود: در این اظهارنظرها اشاره کردند که آمریکا قرار است به برجام بازگردد و دلیل این بازگشت را هم قواعد برجام برای آمریکا برشمردند؛ یعنی برجام رفتار ایران را محدود و برنامه هسته‌ای را متوقف کرده بود و برای آمریکایی‌ها کارکرد داشت. آن‌ها معتقدند که سیاست فشار حداکثری ترامپ جوابگو نبوده و باعث شده که ایران از تعهدات برجامی خود خارج بشود و این خروج ایران از تعهدات برجامی منافع آمریکا را تأمین نخواهد کرد. لذا آمریکایی‌ها به‌عنوان یک راهبرد کلی علاقه دارند که ایران را به برجام برگردانند و جمهوری اسلامی را از این طریق محدود کنند.
این استاد روابط بین الملل بیان کرد: نکته قابل توجه این است که آن‌ها بازگشت آمریکا به برجام را مشروط به انجام اقدامات توسط جمهوری اسلامی و بازگشت ایران به برجام می‌دانند و با توجه به اظهارات مقامات آمریکایی در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری مانند بایدن و بقیه، آن‌زمان هم تأکید داشتند که بازگشت آمریکا به برجام صورت خواهد گرفت و این بازگشت از نظر فنی و سیاسی به‌راحتی انجام نخواهد شد. آن‌ها دوست دارند ایران را وارد یک سیکل معیوب مذاکراتی کنند و برجام به اهرم مهار و کنترل رفتار ایران تبدیل بشود.
گوهری‌مقدم گفت: طبیعتا برجام برای آن‌ها مسئولیت دارد اما حتی حاضر نیستند که در این مسئله هم پیشگام باشند و معتقدند که ایران باید گام اول را بردارد درحالی‌که ما در عمل تعهدات خودمان را به شکل کامل انجام دادیم و گزارش‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز گواه این ادعاست. گام‌هایی که ما در برجام برداشتیم در پاسخ به نقض عهد آمریکایی‌ها و در چارچوب برجام بود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا بایدن تلاش می‌کند که به برجام بازگردد و تحریم‌ها را لغو کند یا اینکه می‌خواهد به نحوی هم تحریم‌ها را نگه داشته و از طرفی نیز ایران را به تعهداتش بازگرداند؟، تصریح کرد: رویکرد اصلی بایدن در مقابله با ایران تقویت مهار از طریق بازگشت به محدودیت‌های برجامی است و در این راه سعی می‌کند اجماع بین المللی را ایجاد کند. بایدن در عمل تلاش می‌کند که ایران را به میز مذاکره بازگرداند تا ضمن مذاکره مجدد و تقویت ضعف‌های برجام، مسائل فرابرجامی را هم وارد کند و نگاه کلان‌تر به مذاکرات احتمالی با ایران دارد.
این کارشناس مسائل آمریکا با تأکید بر اینکه هدف بایدن مدیریت رفتار ایران است، خاطر نشان کرد: احتمالا مشوّق‌های کوتاه‌مدتی هم بدهد و تلاش کند مردم ایران را نسبت به کاهش و افزایش تحریم شرطی کند. حفظ فشار بر جمهوری اسلامی راهبرد اصلی آن‌ها است و ساده‌انگارانه است که تصور کنیم که بایدن می‌خواهد فشار را کاهش بدهد و اگر این کار را انجام بدهد نیز در این راستاست که بتواند حتی در محیط داخلی ما اثر بگذارد و سیاست بایدن تکرار چرخه معیوب فشار و مذاکره است.
گوهری‌مقدم گفت: آن‌ها بر این باور هستند که باید با راه‌حل هوشمندانه با جمهوری اسلامی مقابله کنند و تحریم‌ها و فشار حداکثری را به سیاست هوشمند تبدیل کنند و در این راه نیز ابزار دیپلماسی بیشتر می‌تواند به آن‌ها جواب بدهد. لذا اینکه حرف از بازگشت به برجام می‌زنند نیز طبق راهبرد کلان عمل می‌کنند و عملا قرار نیست خللی در نظام تحریم ایران وارد بشود و آن‌ها می‌خواهند ساختار تحریم را حفظ کرده و حتی سعی می‌کنند بر ترجیحات مردم ایران اثر بگذارند و نظام محاسباتی مسئولین را تحت تأثیر قرار بدهند.
وی افزود: آمریکایی‌ها برای رسیدن به این اهداف، از سیاست فشار حداکثری دست بر نخواهند داشت و تلاش می‌کنند صرفا ایران را پای میز مذاکره بکشانند و ممکن است به شکل نمادین برخی تحریم‌ها را در کانال‌های فرعی و یا بشردوستانه مقداری تعدیل کنند اما دولت بایدن در نهایت به‌دنبال این است که میوه‌ی فشار حداکثری ترامپ را برداشت کند. ما باید به لحاظ فنی هم دقت داشته باشیم که بسیاری از تحریم‌هایی که با آن مواجه هستیم در دولت ترامپ از قوه مجریه به قوه مقننه منتقل شد و یعنی به‌راحتی در اختیار رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیست که بتواند آن‌ها را تخفیف بدهد یا تعدیل کند.
این استاد روابط بین الملل در پاسخ به این سوال که اروپا در این ماجرا چه نقشی خواهد داشت؟، اظهار داشت: اروپایی‌ها همیشه سعی کرده‌اند نقش موازنه‌گر را برعهده بگیرند و اروپا در دوران دولت ترامپ که تحریم‌ها بسیار آشکار بود و به سطح بالای خود رسیده بود، سعی کرد به‌عنوان «پلیسِ خوب» وارد صحنه شود و سعی کند ایران را در چارچوب برجام نگه دارد. اروپایی‌ها با آمریکایی‌ها تقسیمِ کار دارند و الان که دولت آمریکا به‌ظاهر تمایلاتی برای بازگشت به برجام دارد، اروپا می‌خواهد نقش پلیسِ بد را ایفا کند و موازنه را از سمت دیگر اِعمال کند، با این هدف که بخواهند حداکثر امتیازات را از ایران بگیرند.
گوهری‌مقدم تصریح کرد: نقش اروپا همیشه نقش تبعی در هماهنگی با آمریکایی‌هاست و طبیعتا هیچ‌گاه حاضر نخواهد شد که منافع آمریکا را رها کنند و حتی با متحدین خودشان در منطقه هم هماهنگی بیشتری دارند و نگرانی‌های منطقه‌ای بیشتری نسبت به آمریکا دارند و سعی می‌کنند در پلانِ کلان و هم‌سو با ایالات متحده آمریکا نقش پلیسِ خوب و بد را به اقتضاء شرایط در جهت کنترل رفتار ایران بازی کنند.
