ابراهیم رزاقی استاد بازنشسته اقتصاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی راه دانا؛ درباره ارزیابی عملکرد دولت تدبیر و امید در اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در هفتمین سالگرد ابلاغ این سیاست‌ها، اظهار کرد: عملکرد دولتی در کشور ما پس از جنگ تحمیلی، الگوی سرمایه داری لیبرال را دنبال کرده. مشکل اینجا بود که در این الگوی اقتصادی، اصل را بر تولید نگذاشتند و به واسطه تفکرات نئولیبرالی به تقویت همان سیاست‌های پیش از انقلاب و واردات پرداخته و اقتصاد، بر محور درآمدهای نفتی و واردات پایه ریزی شد.

وی ادامه داد: تفکر دولت‌ها در ترسیم الگوی اقتصادی بر اساس تقسیم کار بین المللی بوده و عزمی هم در دولت‌های بعدی برای تغییر این نگرش دیده نشد. اولین کشور در تاریخ که با دیدگاه صنعتی، تولیدی، به خودکفایی رسید انگلستان بود که در سایه این دیدگاه توانست چتر استعماری خود را بر سایر کشورهای دیگری مثل هند و… بیاندازد. تمام کشورهایی هم که امروزه به نام کشورهای صنعتی می‌شناسیم چه کشورهای سرمایه داری و چه کشورهای سوسیالیستی مثل روسیه یا حتی چین با اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی در برابر کشورهایی نظیر انگلستان به جایگاه صنعتی شدن رسیده‌اند.

این کارشناس اقتصادی گفت: اگر الگوی مقاومتی در اقتصاد اجرایی نمی‌شد، تنها کشوری که صنعتی می‌ماند فقط انگلستان بود و سایر کشورها باید رویکرد خام فروشی مواد اولیه را برای تولیدات این کشور دنبال می‌کردند تا بتوانند از آنها ابزار و ماشین‌آلات بخرند. در واقع کشورهایی مثل آمریکا و آلمان و حتی شوروی با مقاومت به رشد صنعتی رسیدند. کشورهای صنعتی بعد از مدتی با پدیده رقابت در صادرات و فروش محصولات صنعتی مواجه شدند و عامل پیروزی در این رقابت انرژی بود که بهترین منبع آن در خاورمیانه یافت می‌شود و همین رقابت بعدها باعث به وجود آمدن اتحادهای شرقی و غربی و جنگ‌های اول و دوم و جنگ سرد و سایر رودررویی‌های بین‌المللی شد.

رزاقی گفت: پس از به هم خوردن معادلات جهانی، راهکار کشورهای صنعتی برای جلوگیری از رشد سایر کشورها به تحریم روی آوردند که موجب اختلال در بازارها شد. حتی چین که تا مدتی از شرکای نزدیک آمریکا بود بعد از احساس خطر اقتصادی از سوی ایالات متحده به جمع تحریم شونده‌ها اضافه شد. پس منافع اقتصادی برای کشورهای صنعتی بر همه چیز ارجحیت دارد، ولی حتی با وجود صنعتی شدن هیچ یک از کشورها از مقوله کشاورزی عقب نکشیدند، زیرا امنیت  غذایی برایشان اهمیت داشت.

وی در ادامه اشاره کرد: در کشورهای صنعتی تولیدات کشاورزی به‌واسطه استفاده از تجهیزات مدرن به‌صرفه‌تر است. پس دولت‌ها تمام تلاش خود را می‌کنند تا در این زمینه مقاومتی عمل کنند و امنیت غذایی داشته و وابسته به کشورهای دیگر نباشند؛ همچنین از فضای صادرات محصولات کشاورزی هم استفاده کردند.

این کارشناس اقتصادی گفت: کشورهایی مثل ایران از معدود کشورهایی هستند که از آغاز این سلطه صنعتی مورد تحریم‌های ظالمانه قرار گرفته‌اند و با وجود این تحریم‌ها با اتکا به خود و پشتوانه سرزمین در سایه بیانات و راهنمایی‌های رهبران فرزانه توانست تا حد زیادی مقاومت کند و در راه صنعتی شدن قدم بردارد. این نوع عدم وابستگی‌ها را اکنون می‌توانیم در صنایع دفاعی و نظامی بازدارنده به وضوح مشاهده کنیم و تا صادرات و صنعتی نمودن این چرخه فاصلهٔ چندانی نداریم.

این استاد بازنشسته دانشگاه ادامه داد: با در نظر گرفتن اقدامات و سیاست‌های اقتصادی رؤسای جمهور پیشین به خصوص آقای روحانی با به‌کارگیری چرخه‌ای از تصمیمات بر خلاف اقتصاد مقاومتی اقدام شد و دنباله روی اقتصاد پیش از انقلاب بود، در حالی که تاکید و دستورالعمل مقام معظم رهبری در به‌کارگیری از اصول اقتصاد مقاومتی است.

وی اضافه کرد: با نیم نگاهی می‌توان فهمید ارگان‌هایی مثل سپاه و بسیج و فعالان صنایع دفاعی و نظامی که پیرو دستورات صادر شده در به‌کارگیری از ۲۹ اصل اقتصاد مقاومتی بودند، با گذشت ۷ سال از ابلاغ این سیاست، رشد فزاینده‌ای داشتند که اثرات آن را حتی در عرصه بین المللی می‌توان به وضوح مشاهده کرد و نشان دادند که «ما می‌توانیم» و به همان وضوح هم عدم توانایی و عدم به‌کارگیری این اصول را، توسط دولت می‌توان مشاهده کرد.

رزاقی گفت: آقای روحانی با اجرای سیاست‌های اقتصادی دقیقاً پای خود را روی رد پای آقای هاشمی گذاشته و سیاست‌های دولت سازندگی را دنبال کرده است و در اجرای این اصول تنها کاری که انجام دادند این بوده که فعالیت‌های روزمره و عادی دولت خود را فقط با نام اقتصاد مقاومتی عنوان می‌کردند؛ تا جایی که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها با مشاهده این امر و عدم تمایل دولت، با هم متحد شده و با هماهنگی اقدام به تشدید  تحریم‌ها کردند تا از فرصت به وجود آمده برای فلج کردن اقتصاد ایران حداکثر استفاده را کرده باشند.

این کارشناس اقتصادی افزود: دشمنان کشور ما وقتی وابستگی مدیران دولتی و نگاه آنها به خارج از کشور را به جای اتکا به درون دیدند، با سیگنال‌های دریافتی، سیاست‌های حداکثری را برای فشار به ملت ایران اعمال کردند. امروز سیاست‌های بازار تعیین کننده سرنوشت کشور شده و نگاه مقاومتی در واحدهای تولید بخصوص کوچک محقق شده، با امیدواریم  دولت و واحدهای بزرگ اقتصادی هم با نگاه به اقتصاد مقاومتی و کاستن از مالیات تولید به سمت ‌رشد قدم بردارند.

رزاقی گفت: امام خمینی(ره) هم بارها گفته بودند اگر ما غذای خود را از بیرون کشور تهیه کنیم، زندگی و استقلالی نداریم؛ این خود نشان دهنده نگاه امام به اقتصاد مقاومتی بود. مقام معظم رهبری هم این نگاه را بسط داده و با کارشناسی سیاست‌های آن را تدوین و ابلاغ کرد تا ادامه دهنده نگاه امام (ره) باشد. امروز می‌بینیم با این نگاه در صنایع موشکی، کشتی سازی، تعمیرات هواپیما و تجهیزات نظامی حتی ساخت کشتی‌های اقیانوس‌پیما رشد شایانی داشته‌ایم.

او ادامه داد: راهکار رسیدن به اجرای کامل اقتصاد مقاوم، این است که مسئولانی بر سر کار بیایند که به اصول این اقتصاد اعتقاد نظری و عملی داشته باشند و از درون بخواهند با اتکا به فرآوری محصولات و اجتناب از خام فروشی، اشتغال ایجاد کنند و با اتکا به توان جوانان قدم در راه صادرات بگذارند؛ تا با استفاده از ظرفیت کشورهای همسایه و بالا بردن تولید ملی، اقتصادی پویا را محقق کنند.

این استاد بازنشسته اقتصاد تاکید کرد: تحقق اقتصاد مقاومتی اثرات زیادی از جمله بی اثر کردن تحریم‌ها را محقق می‌کند، مانند زمان جنگ که با فعال کردن تعاونی‌ها ما حتی مواد غذایی زیادی را وارد نمی‌کردیم. اگر تفکر ما این باشد که با کدخدا کنار بیاییم و کدخدا بیاید و باعث رشد و تعالی ما شود، این نوع نگاه از پایه اشتباه است. نتیجه‌اش این می‌شود که صنایع هسته‌ای را دو دستی تقدیم‌شان کردیم و حالا بیاییم و صنایع دفاعی را هم تحویل دهیم؛ سؤال اینجاست که چگونه از خودمان دفاع کنیم؟.

وی ادامه داد: اگر امروزه استعمار و دشمنان کشور از داعش و تحریم‌ها استفاده می‌کنند به خاطر مقاومت ماست و اگر احساس می‌کردند روح مقاومت در کشور وجود ندارد تا کنون بارها به کشورمان حمله نظامی کرده بودند. آنها دیده بودند در جنگ تحمیلی با وجود حمایت ۸۰ کشور از عراق ما مقاومت کردیم و دنیا را شکست دادیم.

رزاقی در مورد تفاوت جنگ اقتصادی با جنگ تحمیلی ، گفت: در دوران جنگ تحمیلی خیلی‌ها شهید و جانباز شدند و ما با دیدن این عزیزان، جانمان را هم برای کشور می‌دادیم و می‌دهیم ولی در جنگ اقتصادی اینها به چشم دیده نمی‌شود و باید تلاش کرد تا بصیرت همه را بالا برد و با تمام توان پای کار اقتصادمان بایستیم و باور کنیم که ما می‌توانیم؛ زیرا منابعی بسیار بیشتر از کشورهای مورد تحریم دیگر را داریم. وقتی آنها توان ایستادگی دارند پس ما هم می‌توانیم.

وی بیان کرد: یکی از پرکاربردترین حربه‌هایی دشمنان برای نابودی یک کشور فساد در رده‌های بالای دولتی است تا جایی که با همین روند توانستند کشوری قدرتمند مثل شوروی را دچار فروپاشی کنند. تنها راهکار در برابر همه این مسائل استفاده از دستورالعمل‌های اقتصاد مقاومتی است.

این کارشناس اضافه کرد: پدیده‌ای که امروز در کشور می‌بینیم فروش روز افزون اوراق و قرض کردن دولت و بالا بردن قیمت دلار به صورت عمدی و استفاده از منابع آن برای هزینه‌های جاری دولت  است که به نام اقتصاد کسب درآمد می‌کنند. این اقدامات هیچ ارتباطی به اقتصاد ندارند؛ اینها حتی در اقتصاد سرمایه داری هم اقدامات ضد اقتصادی است. حتی با اصل دوم قانون اساسی هم مغایرت دارد، آنجا که دین می‌گوید معاش برای تعالی انسان به سوی خداست.

او گفت: ما در اصل دو و سه قانون اساسی استقلال اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و امنیتی مدنظر قرار دارد و در چند اصل دیگر مثل ۳۱ و ۴۳ و ۴۴ هم دولت موظف است برای تعالی انسانی (نمی‌گوید مسلمان، شیعه، سنی، می‌گوید انسان) همه کسانی که امکان اقتصادی ندارند، امکاناتی حداقلی فراهم کند و نگاه در قانون اساسی ما شبیه به سرمایه داری نیست که قشری را برای فرمان‌برداری ضعیف نگه دارد. اجرای اقتصاد مقاومتی تنها راهکار نجات از این بلایا است.

تورم و مشکلات اقتصادی حاصل سیاست‌های نئولیبرال دولت است

رزاقی در پایان گفت: تورم و مشکلاتی امروز مردم، اثرات عدم اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و روی کار آمدن دولتی نئولیبرال است که توجهی به تولید ملی ندارد؛ حال اگر سیاست‌ها در حمایت از تولید بود این روند قابل تحمل‌تر بود؛ درد اینجاست که سرمایه‌های ملت را به بهانه خصوصی سازی با شرایط غیر منطقی در اختیار کسانی قرار می‌دهند که زیان مردم برایشان هیچ اهمیتی ندارد. واضح است که این اقدامات نمی‌تواند سهوی باشد و چرایی آن سؤالی دیگر است. از کسی که (حسن روحانی) خود را کدخدای کشور حساب می‌کند بیشتر از این نمی‌توان انتظار داشت.