درحالیکه از اواسط مردادماه ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس دولت سیزدهم کار خود را آغاز می‌کند، از هم‌اکنون گمانه‌زنی ها درباره اعضای احتمالی کابینه او آغاز شده است. از جمله اندیشکده شورای آتلانتیک که در مطلبی  به قلم مهرزاد بروجردی با عنوان «کابینه رئیسی چگونه خواهد بود؟» ۱۱ چهره کلیدی احتمالی در کابینه دولت سیزدهم و ۲ گزینه احتمالی جانشینی رئیسی در قوه قضائیه را از نگاه خود معرفی کرده است.

مهرزاد بروجردی، رئیس دانشکده امور بین‌الملل در دانشگاه ویرجینیاتک در ادامه این مطلب نوشت همانطور که انتظار می رفت، ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه در انتخاباتی که به تعبیر خود آقای رئیسی «غیررقابتی*» بود و بر اساس آمارهای رسمی کمترین میزان مشارکت رای دهندگان در انتخابات ریاست جمهوری از زمان تأسیس جمهوری اسلامی را ثبت کرد، برنده شد. رئیسی با توجه به سال‌ها حضور در دستگاه قضایی، تجربه اندکی در سیاست خارجی و امور اقتصادی دارد (یعنی هر دو عرصه‌ای که ایران به شدت نیازمند ترمیم آن‌هاست و در عین حال با چالش‌های جدی در این زمینه‌ها روبرو است) بنابراین موفقیت دولت او تا حدودی به انتخاب‌های وی برای کابینه بستگی خواهد داشت. کابینه‌ای که احتمالاً مملو از چهره‌های تندرو و کهنه‌سربازان جنگ است.

​من یازده نفر را که شانس زیادی برای تصدی پست‌های مختلف کابینه در دولت جدید دارند، معرفی کرده‌ام. آنها مانند رئیسی عمدتاً از نسلی هستند که در طول جنگ ایران و عراق بین سال‌های ۱۹۸۰-۱۹۸۸ در صحنه سیاست ظاهر شدند و به طیف تندروی اردوگاه اصولگرایان (جناح راست سیاسی ایران با ترکیبی از محافظه‌کاران مذهبی و انقلابیون صاحب‌نفوذ در نظام سیاسی ایران)  تعلق دارند.

۱. حسین امیرعبداللهیان

حسین امیرعبداللهیان (متولد ۱۹۶۴ – ۵۶ ساله) گزینه محتمل وزیر خارجه است و تیم انتقالی سیاست خارجی رئیسی را هدایت می‌کند. او دکترای روابط بین الملل از دانشگاه تهران دارد و به عنوان سفیر در بحرین (۲۰۰۷-۲۰۱۰)، معاون امور عرب و آفریقا در وزارت امور خارجه (۲۰۱۱-۲۰۱۶،) معاون امور بین‌الملل پارلمان و مشاور وزیر امور خارجه محمد جواد ظریف از سال ۲۰۱۶ خدمت کرده است. وی یک طرفدار سرسخت آرمان فلسطین است و روابط نزدیکی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه) دارد. وی در جریان مذاکرات هسته ای ایران در دوره ریاست جمهوری خاتمی (۱۹۹۷-۲۰۰۵) درگیر بوده و در مذاکرات آمریکا و ایران در عراق در سال ۲۰۰۷ شرکت کرد.

۲. علی باقری کنی

علی باقری کنی (متولد ۱۹۶۷ – ۵۴ ساله) یکی دیگر از رقبای قدرتمند برای سمت وزیر خارجه است. وی مسئول امور اروپا وزارت امور خارجه (۲۰۰۶-۲۰۰۸) ، معاون سیاست خارجی شورای عالی امنیت ملی و عضو تیم مذاکره کننده هسته ای ایران (۲۰۰۸-۲۰۱۳) و معاون امور بین الملل بوده است. در دادگستری دبیر شورای عالی حقوق بشر کشور از سال ۲۰۱۹ بوده است. در سال ۲۰۱۳ ، وی رئیس کمپین انتخابات ریاست جمهوری سعید جلیلی بود. باقری کنی یک اقتصاددان است که در دانشگاه امام صادق (ع) درس خوانده و از یک خانواده نسبتاً بانفوذ است. پدرش محمد باقر باقری ، یکی از اعضای قدیمی مجلس خبرگان بود و عمویش ، محمدرضا مهدوی کنی، وزیر کابینه و نخست وزیر موقت بود. از همه مهمتر ، او برادر یکی از دامادهای رهبر معظم انقلاب آیت الله علی خامنه ای است.

۳. مهرداد بذرپاش

مهرداد بذرپاش (متولد ۱۹۸۰ – ۴۱ ساله) می تواند در سمت‌های بالقوه ای مانند انرژی یا صنایع ، معادن و وزیر بازرگانی خدمت کند. وی پسر کوچک یک شهید جنگ است. بذرپاش در سال‌های کارشناسی خود در دانشگاه صنعتی شریف رئیس بسیج دانشجویی بود و در زمان شهرداری محمود احمدی نژاد در تهران مشاور جوانان شد. وی در ادامه مدیرعامل پارس خودرو و سایپا، دو شرکت بزرگ خودروسازی شد. عضو پارلمان (۲۰۱۲-۲۰۱۶)؛ معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان ملی جوانان (۲۰۰۹-۲۰۱۰)؛ معاون رئیس بنیاد تعاون سپاه (منصوب در سال ۲۰۱۱)؛ و کارمند رسمی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است. بذرپاش ، که یکی از اعضای سابق سپاه و متحد رئیس جمهور سابق احمدی نژاد است ، ظاهراً دکترای مدیریت فناوری از دانشگاه علامه طباطبایی دارد. پدرهمسر وی وزیر آموزش و پرورش در دوره احمدی نژاد بود.

۴. حسین دهقان

حسین دهقان (متولد ۱۹۵۷ – ۶۴ ساله) ممکن است بار دیگر به عنوان وزیر دفاع سکان هدایت این نهاد را بدست آورد. سرتیپ سپاه در جریان تسخیر دانشجویان در سفارت آمریکا در جریان انقلاب نقش داشت و سپس مدتی را در لبنان گذراند. وی در بسیاری از پست های مهم از جمله رئیس نیروی هوافضای سپاه (۱۹۹۲-۱۹۹۹)، معاون ستاد مشترک سپاه (۱۹۹۲–۱۹۹۶) ؛ رئیس بنیاد تعاون سپاه (۱۹۹۶–۱۹۹۷) ؛ معاون وزیر دفاع در زمان رئیس جمهور خاتمی (۱۹۹۷–۲۰۰۳) ؛ معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران در کابینه دوم خاتمی (۲۰۰۴–۲۰۰۵) و اولین کابینه احمدی نژاد (۲۰۰۵–۲۰۰۹) ؛ رئیس کمیته سیاسی ، دفاعی و اطلاعاتی مجمع تشخیص مصلحت نظام (۲۰۱۰–۲۰۱۳) ؛ وزیر دفاع و تدارکات نیروهای مسلح در اولین کابینه رئیس جمهور حسن روحانی (۲۰۱۳-۲۰۱۷) ؛ و مشاور نظامی رهبر (سال ۲۰۱۷ تاکنون) خدمت کرده است.. دهقان یکی از اولین کسانی بود که در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۱ کاندیداتوری خود را اعلام کرد اما پیش از اعلام شورای نگهبان لیست تأیید شده از هفت نامزد نهایی ، به نفع رئیسی کناره گیری کرد. دهقان از جانبازان جنگ ایران و عراق است و در سال ۲۰۰۰ از دانشگاه تهران دکترای مدیریت گرفت.

۵. پرویز فتاح

پرویز فتاح (متولد ۱۹۶۱ – ۶۰ ساله) گزینه احتمالی برای پست معاون اول رئیس جمهور است. وی از سال ۲۰۱۹ به عنوان وزیر انرژی در زمان احمدی نژاد خدمت می کرد و از سال ۲۰۱۹ ریاست بنیاد مستضعفان را عهده دار بود – نقشی که توسط مقام معظم رهبری منصوب شده است. فتاح دارای مدرک کارشناسی ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه امام حسین (ع) وابسته به سپاه و فرمانده زمان جنگ سپاه است. فتاح معاون رئیس سد سازی سپاه (۱۹۹۲-۲۰۰۳) و مدیر بنیاد تعاون سپاه (۲۰۱۵-۲۰۱۹) بود.

۶. محمدجواد حاج علی اکبری

محمدجواد حاج علی اکبری (متولد ۱۹۶۴ – ۵۷ ساله) کاندیدای احتمالی روحانی برای پست وزارت آموزش یا فرهنگ است. وی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان ملی جوانان (۲۰۰۵-۲۰۰۹) در کابینه اول احمدی نژاد بود. در سال ۲۰۱۸ ، آیت الله خامنه ای حاج علی اکبری ، دانشجوی سابق را به عنوان رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و بعنوان امام جمعه موقت تهران در اواخر همان سال منصوب کرد. حاج علی اکبری هم آموزش حوزوی دارد و هم فوق لیسانس الهیات.

۷. امیرحسین قاضی زاده هاشمی

امیرحسین قاضی زاده هاشمی (متولد ۱۹۷۱ – ۵۰ ساله) که در انتخابات با رئیسی رقابت کرد اما در مسابقه آخرین نفر شد ، می تواند وزیر بهداشت بعدی شود. وی با آموزش جراح گوش و حلق و بینی ، از سال ۲۰۰۸ نماینده مجلس بوده و از یک خانواده قدرتمند در مشهد ، که زادگاه رئیسی و مقام معظم رهبری است ، می آید. یکی از پسر عموهای قاضی زاده وزیر بهداشت در کابینه اول رئیس جمهور حسن روحانی و پسر عموی دیگر و برادر کوچکتر وی به عنوان نمایندگان مجلس خدمت کرده اند. قاضی زاده در جنگ ایران و عراق مجروح شد و استاد دانشگاه و رئیس و همچنین جراح پزشکی بوده است.

۸. سعید جلیلی

سعید جلیلی (متولد ۱۹۶۵ – ۵۶ ساله) ، که چند روز قبل از انتخابات ۱۸ ژوئن از رقابت به نفع رئیسی کناره گیری کرد ، قرار است به عنوان معاون اول رئیس جمهور یا وزیر خارجه منصوب شود. وی همچنین می تواند در سمت فعلی خود به عنوان نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی باقی بماند ، که با توجه به کمبود تجربه رئیسی ، نقش مهمی در تصمیم گیری در سیاست خارجی خواهد داشت. جلیلی دارای مدرک دکترای علوم سیاسی از دانشگاه امام صادق (ع) است و به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی (۲۰۱۳-۲۰۱۰) خدمت کرده است. وی از سال ۲۰۰۷-۲۰۱۳ ، مذاکره کننده اصلی هسته ای ایران با قدرت های غربی بود و معروف است سخنرانی‌های طولانی و غیردیپلماتیک وی درباره بی عدالتی های تحمیل شده غرب به ایران برای همه دیگه مذاکره‌کنندگان دیگر ناخوشایند و آزاردهنده ناراحت کرد. وی از سال ۲۰۱۳ به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام در آمده است. جلیلی ، عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که پای راست خود را در جنگ ایران و عراق از دست داد ، در سال ۲۰۱۳ نیز کاندیدای ریاست جمهوری بود و گفته می شود که وی از چهره‌هایی است که به رهبری عالی ایران نزدیک است.

۹. محمود نبویان

محمود نبویان (متولد ۱۹۶۵ – ۵۶ ساله) ، روحانی رده متوسط   ، نماینده دو دوره پارلمان است (۲۰۱۲-۲۰۱۶ ؛ ۲۰۲۰-۲۰۲۴) و نامزد احتمالی پست وزارت اطلاعات است. وی در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ، یکی از معتبرترین مدارس تربیت روحانی در ایران تحصیل کرد. نبویان از چهره‌های بسیار نزدیک به آیت الله محمدتقی مصباح یزدی محافظه کار بود ، که تا زمان مرگش در سال ۲۰۲۰ راهنمای معنوی بسیاری از روحانیون و سیاستمداران محافظه کار محسوب می شد. نبویان منتقد اصلی مذاکرات هسته ای ایران و عبدالکریم سروش فیلسوف منتقد بوده است. وی علاوه بر تحصیلات دینی در حوزه علمیه قم ، دارای دکترای فلسفه از موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) است.

۱۰. علی نیکزاد

علی نیکزاد (متولد ۱۹۶۵ – ۵۶ ساله) در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱ به عنوان مدیر کمپین انتخاباتی رئیسی خدمت کرد و می تواند معاون اول رئیس جمهور ، وزیر کابینه یا رئیس دفتر وی شود. نیکزاد به عنوان وزیر مسکن و ساختمان (۲۰۱۱-۲۰۱۰) و سپس وزیر راه و شهرسازی (۲۰۱۱-۲۰۱۳) در کابینه دوم احمدی نژاد خدمت کرد. نیکزاد در سال ۲۰۱۳ کاندیدای ریاست جمهوری بود اما توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شد. وی دارای مدرک کارشناسی مهندسی عمران و کارشناسی ارشد مدیریت دولتی است.

۱۱. علیرضا زاکانی

علیرضا زاکانی (متولد ۱۹۶۵ – ۵۶ ساله) ، که از رقابت های ریاست جمهوری کناره گیری کرد و رئیسی را چند روز قبل از انتخابات حمایت کرد ، ممکن است با پست کابینه مانند وزیر کشور پاداش دریافت کند. وی چهار بار نماینده پارلمان است (۲۰۰۴-۲۰۱۶ ؛ ۲۰۲۰-۲۰۲۴) و از سال ۲۰۲۰ به عنوان مدیر بازوی تحقیقاتی پارلمان خدمت کرده است. زاکانی افسر سابق سپاه است و در جنگ ایران و عراق مجروح شده است. شورای نگهبان صلاحیت وی را برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۳ و ۲۰۱۷ رد کرد. وی دبیرکل اتحاد رهروان انقلاب اسلامی بوده و صاحب پایگاه خبری جهان‌نیوز و هفته نامه پنجره است. وی دارای مدرک پزشکی هسته ای است.

۲ گزینه جانشینی رئیسی در قوه قضائیه

رئیسی با شروع خدمت به عنوان رئیس جمهور به زودی از سمت رئیس قوه قضائیه استعفا می‌دهد. دو نامزد آماده برای اشغال کرسی خالی رئیس دستگاه قضایی به شرح زیر هستند:

۱. علیرضا اعرافی

علیرضا اعرافی (متولد ۱۹۵۹ – ۶۲ ساله) روحانی اهل یزد است که پیش از این به عنوان رئیس دانشگاه بین المللی المصطفی و امام جمعه میبد فعالیت کرده است. اعرافی در حال حاضر از سال ۲۰۱۹ عضو شورای نگهبان است. وی به عنوان امام جمعه قم از سال ۲۰۱۳ ؛ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ؛ و از همه مهمتر ، مدیر مرکز مدیریت حوزه های علمیه ، که فعالیت‌ای حوزه های علمیه را در سراسر کشور هماهنگ می کرد، فعالیت کرده است. در سال ۲۰۱۵ اعرافی از تهران برای مجلس خبرگان کاندیدا شد اما رای کافی را نیاورد. با این حال ، وی موفق شد در سال ۲۰۲۱ کرسی این مجمع را بدست آورد.

۲. غلامحسین محسنی اژه ای

غلامحسین محسنی اژه ای (متولد ۱۹۵۶ – ۶۵ ساله) یک روحانی تندرو است که از نزدیک با وزارت اطلاعات ارتباط داشته است. وی هر دو دوره آموزش حوزوی را گذرانده و فوق لیسانس حقوق بین الملل را از دانشگاه آزاد اسلامی در تهران گرفته است. وی پست هایی از قبیل: دادستان کل دادگاه ویژه روحانیت (۲۰۰۵-۱۹۹۵) را بر عهده داشته است. وزیر اطلاعات در اولین کابینه رئیس جمهور احمدی نژاد (۲۰۰۵-۲۰۰۹) ؛ دادستان کل (۲۰۰۹-۲۰۱۴) ؛ معاون اول رئیس قوه قضاییه و سخنگوی قوه قضاییه (۲۰۱۴ تا کنون) ؛ و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام (از سال ۲۰۰۷). محسنی اژه ای به در لیست تحریم های اتحادیه اروپا و وزارت خزانه داری آمریکا حضور دارد.