شواهد باستان شناسی در مورد اولین کشت گیاه سیاه دانه یا زیره هندی به سه هزار سال قبل برمی‌گردد و دانه‌های این گیاه در چندین مکان از مصر باستان، از جمله مقبره توت‌عنخ آمون یافت شده؛ آثاری از بذرهای آن نیز در ترکیه کشف شده که مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد مسیح (ع) است. سیاه دانه در واقع دانه‌هایی است که پرچم‌های گل‌هایی از خانواده آلاله و به رنگ بنفش یا سفید قرار دارد.
چگونه این دانه‌های سیاه را مصرف کنیم؟
این گیاه در مناطق خاورمیانه به عنوان یک داروی سنتی استفاده می‌شود؛ ابن سینا در قانون پزشکی خود سیاه دانه را برای درمان تنگی نفس توصیف کرده است. خانم دکتر الهام اختری پزشک و استاد دانشگاه، با تاکید بر دارو بودن آن گفتند این دانه‌های ریز و سیاه رنگ، طبیعتی گرم و خشک دارند، دارو هستند و به فراخور حال مراجع می‌تواند توسط پزشک متخصص طب سنتی توصیه شود.
سیاه دانه برای موثر بودن باید ساییده و مصرف شود اما به خاطر داشته باشید که وقتی ساییده می‌شود باید بلافاصله مورد استفاده قرار گیرد چراکه خیلی زود در معرض هوا فاسد می‌شود. اگر دانه‌های سیاه دانه را بدون ساییدن مصرف می‌کنید حواستان باشد خوب بجوید، تا ماده موثره آن آزاد شود.
از نظر منابع طب ایرانی، نه تنها سیاهدانه با کوبیدن، سمی نمی‌شود، بلکه کوبیدن آن باعث افزایش اثرات طبی این دانه‌ها در بدن می‌گردد. اما دو نکته در این کوبیدن باید حتما رعایت شود:
اول اینکه پس از کوبیدن به مقدار کم‌تر مصرف شود. دوم اینکه مانند همه مغزها و دانه‌های روغنی خوراکی، سیاهدانه پس از پودرشدن در معرض هوا اکسید می‌شود. پس ضروری است که سیاهدانه تازه به تازه به اندازه مصرف یک وعده نیم‌کوب شده و استفاده شود.
گل‌های بنفش و سفید سیاه دانه در باغ گیاه‌شناسی آکسفورد
خواص و فواید سیاه دانه
برای سیاه دانه خواص متعددی ذکر شده که البته نیاز به مطالعات شواهد محور بیشتری دارد.
آنچه در مورد خواص این دانه‌ها مشهور است این است که سیاه دانه رطوبات اضافی را از بین برده در گرم کردن معده، رحم و سایر اعضا موفق است.
مصرف سیاه دانه در دوران یائسگی، ممکن است از شدت حملات گرگرفتگی بکاهد؛
در حساسیت‌های فصل بهار خوردن سیاهدانه می‌تواند مفید باشد؛ سیاهدانه در بدن ماده‌ای تولید می‌کند که همانند آنتی هیستامین عمل کرده و منجر به کاهش شدت حساسیت می‌شود.
اگر سیاه دانه را یک شبانه روز در سرکه بخیسانید و سپس خشک کرده، آسیاب کنید و میل کنید در برطرف کردن زکام و سردرد مفید است؛
همچنین مزمزه کردن سیاه دانه پخته شده با سرکه، درد دندان را تسکین می‌دهد.
ساییده آن با کمی عسل و یا کمی سرکه، که روی میخچه ضماد می‌شود، در صورت مداومت موجب درمان میخچه می‌شود.
نکته مهم اینکه: دانه این گیاه اگرچه ممکن است خواص قابل توجهی داشته باشد ولی نباید در مصرف آن زیاده‌روی شود. خانم دکتر اختری با ذکر این نکته افزودند: «حواستان باشد سیاه دانه دارو است و دارو مثل نان و پنیر و گوشت و برنج نیست که بشود همه عمر و هر روز میل کرد، هفته‌ای دو بار با پنیرتان میل کنید.»
باید به یاد داشته باشیم که متاسفانه چیزی برای درمان همه دردها وجود ندارد ولی ورزش، خواب شبانه کافی و غذای سالم با امید به خدا، از دردها و امراض بسیاری پیشگیری خواهد کرد.
