انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا بامداد دیروز به وقت ایران آغاز شد و تا پایان امروز مشخص می‌شود که کدام یک از دو نامزد جمهوری‌خواه یا دموکرات به عنوان رییس‌جمهور به کاخ سفید می‌رود. حضور دونالد ترامپ در این رقابت انتخاباتی با سابقه ضدیت با ایران، خروج از برجام و سیاست موسوم به «فشار حداکثری»، نگرانی‌ها را از بازگشت چنین سیاست‌هایی در صورت پیروزی مجدد بیشتر کرده است. از آن سو نامزد دموکرات‌ها نیز با اینکه اظهارات ضد ایرانی هم داشته، اما دست‌کم از منظر اقتصادی، حضور نامزد حزب دموکرات امریکا در کاخ سفید، چشم‌انداز مناسب‌تری در اختیار فعالان اقتصادی ایران قرار می‌دهد.
به گزارش تابناک به نقل از ایران جیب؛ این گزارش زمانی تهیه شده که هنوز نتایج انتخابات امریکا مشخص نیست. اما فارغ از این نتایج، دیدگاه‌هایی در داخل کشور وجود دارند که معتقدند حتی در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات نیز، شرایط و فضای اقتصاد بین‌الملل مانند ۷ سال پیش نیست و ایران با حضور در پیمان‌های منطقه‌ای توانسته بخشی از تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران را خنثی کند و ما در گفت‌وگو با دو اقتصاددان این دیدگاهها را بررسی کرده‌ایم.
چشم‌انداز اقتصاد ایران پس از انتخابات کشور امریکا
پیمان مولوی، اقتصاددان در این باره گفته است: امریکا به عنوان بزرگ‌ترین و قدرتمندترین اقتصاد جهان همواره تاثیر چشمگیری بر اقتصاد بین‌الملل داشته و تعیین‌کننده بسیاری از مناسبت‌های اقتصادی بوده است. همچنین سیاست‌های امریکا نیز با روی کار آمدن هر حزب دستخوش تغییراتی می‌شود. از همین رو یکی از دغدغه‌های مهم مردم و فعالان اقتصادی در این روزها، تاثیر نتیجه انتخابات امریکا بر اقتصاد ایران است.
او در ادامه به وضعیت اقتصادی ایران در منطقه پرداخته و گفته است: «ایران با رقبای منطقه‌ای خود مانند ترکیه، امارات، عربستان، آذربایجان و کشورهای دیگر نیز روبه‌رو است. رتبه اعتباری ایران نسبت به این کشورها پایین است و ما نمی‌توانیم جذب سرمایه کنیم و زمانی که بخواهیم به سمت بالا حرکت کنیم، از سهم آنها کم می‌شود.»
مولوی گفته است: «مساله این است که هر کشور می‌خواهد منابع بیشتری را جذب کند و این حتی در مورد عربستان و امارات هم صادق است و اینکه همه با هم و برای هم کاری انجام دهیم، در واقعیت وجود ندارد. در نتیجه رسیدن ایران به توافق با سنگ‌اندازی‌هایی همراه خواهد شد.»
انتخاب دوباره ترامپ اقتصاد ایران را کوچک‌تر نمی‌کند؟
برخی دیگر از اقتصاددان‌ها مانند مرتضی عزتی، معتقد است حتی با روی کار آمدن مجدد ترامپ هم اقتصاد ایران تغییر چندانی نخواهد کرد و تجارت ایران با کشورهایی که با امریکا مراوده‌ای ندارند، افزایش هم خواهد یافت. او در این خصوص گفته است؛ در سال ۱۳۹۷ و با روی کار آمدن ترامپ برخی روزنه‌ها برای مراودات تجاری ایران باز شد و شرکت‌هایی از ایران در چین و مالزی و اندونزی تاسیس شدند ضمن آنکه خیلی از مسیرها برای دور زدن تحریم‌ها هم تحت نظارت امریکا نیست و امروز هم قطعا به اندازه‌ای که از اعمال تحریم‌های امریکا خارج شویم به همان اندازه میزان شوک‌ها هم کمتر خواهد شد.
او گفته است؛ با آمدن مجدد ترامپ زمینه‌هایی برای جلوگیری از فشار تحریم‌ها فراهم شده است و با توجه به بحث‌های مربوط به شانگهای و بریکس و مراودات ایران با کشورهای جنوب شرق آسیا یا روابط ایران با ازبکستان و روسیه و … که چندان تحت نظارت امریکا نیست و تجارتی هم ندارند که با امریکا ارتباط چندانی داشته باشند این زمینه را فراهم کرده است که بازگشت ترامپ شوک دیگری به اندازه سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به اقتصاد ایران وارد نکند.
تاکتیک‌ها متفاوت است
وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در خصوص انتخابات امریکا و تاثیر آن بر اقتصاد ایران به «اعتماد» گفت: در بلندمدت راهبرد کلان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان علیه ایران یکسان خواهد بود، اما در کوتاه‌مدت و در تاکتیک کاملا متفاوت هستند.
این اقتصاددان با اشاره به سابقه تاریخی و شناخت ترامپ و تصمیمات او در مورد ایران گفت: روشی که ترامپ در پیش خواهد گرفت، گسترش تحریم مبتنی بر فشار اقتصادی است و اصطلاحی که ایشان استفاده می‌کند فشار بزرگ است و موضوعی هم که مطرح می‌کرد هم گسترش فشار تحریمی بر ایران بود تا ایرانی‌ها را به اجبار پای میز مذاکره بکشاند تا بتوانند از ایرانی‌ها انتقام بگیرند.
آیا تحریم‌ها لغو خواهد شد؟
شقاقی‌شهری تصریح کرد: روش دموکرات‌ها در خصوص ایران تحریم‌های تدریجی است و ما این سابقه را در دوران اوباما هم تجربه کردیم و این روش این‌گونه بود که به تدریج فشار را بیشتر می‌کنند، اما روش و تاکتیک‌شان با هم متفاوت است. او افزود: در صورتی که دموکرات‌ها بر سر کار بیایند، می‌توان به میز مذاکره هم فکر کرد و موضوع برجام را مجددا احیا کرد و بده‌بستان‌ها و امتیازاتی را برای کاهش شدت تحریم‌ها یا بحث حذف تحریم‌ها آغاز کرد.
ضرورت کاهش تلاطمات منطقه‌ای
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: البته این روزها شرایط منطقه اجازه موضوع مذاکرات بین ایران و امریکا را نمی‌دهد، اما قطعا زمانی که تلاطمات و تنش‌های منطقه فروکش کند، می‌توان با دموکرات‌ها و تیم کامالا هریس نشست و گفت‌وگو کرد؛ اما قطعا در صورت ریاست‌جمهوری ترامپ، حتی پس از فروکش کردن تنش‌ها و التهابات مذاکرات با امریکا برای ایران سخت‌تر و پیچیده‌تر خواهد شد. شقاقی‌شهری ادامه داد: شخصیت ترامپ این‌گونه است که او خواستار امتیازات زیادی از طرف مقابل است و با توجه به اینکه ترور شهید سلیمانی هم از سوی ترامپ انجام شده است و به دلیل نگاه منفی که نسبت به ترامپ در ایران وجود دارد در صورتی که جمهوری‌خواهان پیروز انتخابات شوند چندان نمی‌توان به بحث برجام امیدوار بود.
احتمال برداشتن امتیازات نفتی ایران
این اقتصاددان در ادامه گفت: در صورتی که هر کدام از کاندیداها پیروز انتخابات شود، سرنوشت ایران بسیار متفاوت خواهد بود. شقاقی‌شهری در ادامه افزود: هر چند در سال‌های اخیر صادرات نفت ایران بهتر شده بود و به دلیل اینکه دموکرات‌ها درگیر بحث اوکراین و روسیه بودند، تمرکزشان روی موضوع چین هم مطرح شده بود، بحث درگیری روسیه و اوکراین و اینکه اجازه ندهند قیمت‌های انرژی رشد بیشتری پیدا کند و امتیازات نانوشته زیادی به ایران داده شد.
صادرات نفت ایران زمان ترامپ به زیر ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود
او تصریح کرد: صادرات نفت ایران در سال‌های اخیر به صادرات پیش از تحریم‌ها برگشت و میزان درآمدهای نفتی کشور هم رشد کرد و صادرات نفت ایران به ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار در سال‌های اخیر رسید.
شقاقی‌شهری تصریح کرد: این در حالی است که صادرات نفت ایران در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ به زیر ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود که فشار سنگینی را بر بخش نفت ایران وارد کرد و به خصوص شرکای نفتی ایران را وادار کرد تا واردات نفت ایران را کاهش دهند. سناریوی بعدی ترامپ هدف گرفتن صنعت پتروشیمی بود.
این اقتصاددان ادامه داد: حتی در سال‌های پایانی هم ترامپ تلاش کرد تا صادرات پتروشیمی ایران را هم از کار بیندازد که فرصت آن برایش فراهم نشد و پیروز انتخابات هم نشد و آن سناریوی بدی که برای ایران در نظر داشتند به نوعی متوقف شد.
شقاقی‌شهری تصریح کرد: ترامپ از بخش نفت آغاز کرد و پس از آن به صادرات پتروشیمی ورود و با روش تهدید شرکای تجاری ایران این تصمیمات را اجرایی کرد تا عملا رابطه اقتصادی کشورها را با ایران کاهش دهد.
تاثیر معاهده کاتسا بر کشور
این کارشناس ارشد اقتصادی در ادامه افزود: کشورهای مختلف نیز به دلیل ریسک‌های بالایی که ارتباط با ایران داشت، سعی داشتند تا مراودات تجاری‌شان با ایران را کاهش دهند و حتی در «معاهده کاتسا» که تحریم‌های ثانویه و شدیدترین تحریم‌ها را علیه ایران اجرایی کرد تا نیروهای نظامی ایران را مشمول تحریم‌ها کنند و آنها را تروریستی اعلام کنندکه در زمان ترامپ انجام شد.
این اقتصاددان با بیان اینکه رفتارشناسی ترامپ با کامالا هریس کاملا متفاوت است، افزود: برخی صاحب‌نظران و اقتصاددان‌ها و مسوولان کشور که مدعی هستند بین ترامپ و هریس تفاوتی وجود ندارد کاملا در اشتباه هستند، چراکه هر چند در بلندمدت استراتژی آنها شبیه هم هست، اما در کوتاه‌مدت تاکتیک و روش متفاوتی دارند و آمدن ترامپ هزینه‌های اقتصادی ایران را بالاتر می‌برد، اما در صورتی که هریس برنده این انتخابات باشد، می‌توان امیدوار بود که مذاکرات برجامی را پس از فروکش کردن تنش‌های منطقه‌ای، داشته باشیم.
