به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، “بنیاد مستضعفان” به‌عنوان یکی از نهادهای انقلابی و اقتصادی کشور، نقشی کلیدی در تحقق عدالت اجتماعی و محرومیت‌زدایی در کشورمان ایفا می‌کند.
این بنیاد با تکیه بر مأموریت اصلی خود که بر اساس فرمان تاریخی امام خمینی(ره) مبنی بر خدمت‌رسانی به محرومان شکل گرفت، در چهار دهه گذشته در حوزه‌های عمرانی، آموزشی، بهداشتی و اشتغال‌زایی در مناطق محروم کشور، کارنامه قابل دفاعی داشته است.
حسین دهقان؛ رئیس بنیاد مستضعفان، در گفت‌وگو با تسنیم به تشریح برنامه‌های این نهاد برای ایجاد اشتغال پایدار و توسعه متوازن مناطق محروم پرداخت. وی با اشاره به فرآیند حمایت از مشاغل خُرد و کارگاه‌های محلی، بر ارزیابی صلاحیت افراد، آموزش مهارت‌های تخصصی و ایجاد زنجیره‌های تولیدی محلی تأکید کرد که در نهایت به فروش محصولات در بازارگاه‌های فیزیکی و مجازی می‌انجامد.
دهقان هدف کلیدی این اقدامات را جلوگیری از مهاجرت، احیای هویت بومی و تشویق بازگشت به روستاها با حفظ ارزش‌های فرهنگی دانست. وی همچنین از ورود برخی محصولات به بازارهای بین‌المللی و همکاری ۴۵۰۰ گروه جهادی با حضور ۶۰ هزار نیروی مردمی خبر داد.
در بخش دیگری از این مصاحبه، دهقان شاخص‌های راهبردی بنیاد برای ورود به حوزه‌های اقتصادی مانند امنیت غذایی، معدن و فناوری‌های نوین را برشمرد که مبتنی بر مقیاس ملی، پیشتازی فناورانه و تکمیل خلأهای بخش خصوصی است. وی با رد ادعای رقابت با بخش خصوصی، بر نقش تنظیم‌گری و توازن‌بخشی بنیاد در بازار تأکید کرد، همچنین حل‌وفصل هزاران پرونده قضایی از طریق مذاکره، برنامه‌های ویژه اعزام جانبازان به عتبات و فرآیند شفاف واگذاری هتل‌ها از طریق مزایده، از دیگر موضوعات مطرح‌شده بود که نشان‌دهنده رویکرد جامع این نهاد در پیوند اقتصاد، فرهنگ و عدالت اجتماعی است.
با توجه به اهمیت بازخوانی عملکرد و مأموریت‌های بنیاد مستضعفان در فضای امروز کشور، خبرگزاری تسنیم میزبان حسین دهقان؛ رئیس بنیاد مستضعفانشد تا در گفت‌وگویی تفصیلی به پرسش‌های کلیدی درباره عملکرد بنیاد، چالش‌های پیش‌ِرو و برنامه‌های آتی آن پاسخ دهد؛ پیش از این، بخش نخست این مصاحبه با عنوان “هزینه‌کرد یک‌ساله ۴۵همتی بنیاد مستضعفان برای محرومیت‌زدایی” منتشر شد؛ در ادامه مشروح بخش دوم و پایانی گفت‌وگوی تسنیم با رئیس بنیاد مستضعفان را می‌خوانید:
تسنیم: سهم بنیاد مستضعفان در ایجاد اشتغال برای اقشار آسیب‌پذیر و مستضعف به چه‌میزان بوده است؟
یکی از اهداف کلیدی ما ایجاد اشتغال پایدار با درآمد مناسب است. این اشتغال می‌تواند در قالب مشاغل خانگی، کارگاه‌های کوچک و سایر مدل‌های کسب‌وکار باشد. فرآیند ما به این صورت است که ابتدا افراد را از نظر صلاحیت و توانمندی ارزیابی می‌کنیم، به‌عنوان مثال، اگر فردی بخواهد یک کارگاه تأسیس کند، ابتدا بررسی می‌شود که آیا او توانایی، استعداد و قابلیت‌های لازم برای این کار را دارد یا خیر. در صورت تأیید، آموزش‌های مورد نیاز ارائه می‌شود تا وی مهارت‌های لازم برای اجرای کار را کسب کند.
پس از این مرحله، ما از افراد حمایت و آن‌ها را تا رسیدن به محصول نهایی همراهی می‌کنیم، علاوه بر این، دو اقدام مهم دیگر نیز انجام می‌دهیم:
۱٫ تلاش می‌کنیم کسب‌وکارها را در یک منطقه یا زنجیره محلی به‌هم پیوند دهیم، به‌طوری که محصول هر کسب‌وکار به ورودی کسب‌وکار دیگر تبدیل شود یا به یک محصول نهایی منجر گردد.
۲٫ یک بازارگاه ایجاد می‌کنیم تا این محصولات به فروش برسند، همچنین به افراد کمک می‌کنیم تا یاد بگیرند که چگونه محصولات خود را در فضای مجازی عرضه کنند و به فروش برسانند.
جالب است که برخی از این کسب‌وکارها حتی وارد بازارهای بین‌المللی شده‌اند. هدف ما ایجاد اشتغال پایدار و جلوگیری از مهاجرت به شهرها از طریق احیای هویت و فرهنگ مناطق محروم و روستاهاست.
هدف نهایی ما در مناطق محروم و روستاها، بازگرداندن هویت بومی افراد، جلوگیری از مهاجرت و حتی تشویق مردم به بازگشت به مناطق خود است، تمام این اقدامات را با حفظ فرهنگ، هویت بومی و ارزش‌های اجتماعی انجام می‌دهیم تا یک ساختار هویتی قوی شکل بگیرد.
در مسیر انعکاس این دستاوردها، به دو دلیل تا حدودی محتاطانه عمل کرده‌ایم:
۱٫ نخواستیم بنیاد را قبل از آمادگی کامل، در معرض پرسش‌ها و مطالبات گسترده قرار دهیم.
۲٫ ترجیح دادیم که به‌جای انفعال و تأثیرپذیری از فشارهای مختلف، خودمان تصمیم‌گیری کنیم.
در فرآیند اجرا، تمامی ذی‌نفعان از جمله امام‌جمعه، نماینده شهر، مسئولان محلی و جوانان را گرد هم می‌آوریم تا مشخص شود مسئله اصلی چیست، زمانی که همه به یک اجماع برسند، برنامه‌ای طراحی و اجرا می‌شود که مورد حمایت همگان قرار دارد، در نتیجه، کسی نمی‌تواند آن را متوقف کند.
ما به‌عنوان مدیر این فرآیند، نقش هماهنگ‌کننده را ایفا می‌کنیم تا تمامی نهادهای مسئول درگیر شوند، این روش به ما کمک می‌کند که در برابر فشارهای جانبی، مانند درخواست‌های غیرضروری (مثلاً ساخت یک جاده‌ای که اولویت ندارد)، مقاومت کنیم و بر اجرای برنامه اصلی تمرکز داشته باشیم.
با این رویکرد، برنامه‌محور شده‌ایم و دیگر به‌صورت موردی و پراکنده عمل نمی‌کنیم، البته هنوز فاصله داریم تا این مدل کاملاً جا بیفتد و همه به این درک مشترک برسند، اما تاکنون موفق شده‌ایم چارچوبی ایجاد کنیم که در آن، هر کار از ابتدا تا انتها مشخص باشد:
چه‌کسی چه‌کاری انجام می‌دهد؟ استانداردهای اجرایی چیست؟ چه‌کسی نظارت می‌کند؟ و چه‌کسی نتایج را ارزیابی می‌کند؟
با چنین رویکردی، سازمانی ایجاد کرده‌ایم که بر پایه نیروی مردمی و داوطلبانه فعالیت می‌کند. ما برای اجرای پروژه‌ها، مجریان و تسهیل‌گرانی در استان‌ها داریم که متناسب با تعداد پروژه‌ها انتخاب می‌شوند. تاکنون ۵۰۰ نفر آموزش دیده‌اند و از میان ۳۰۰۰ متقاضی، افراد را به‌صورت دقیق ارزیابی کرده‌ایم تا مطمئن شویم از نظر شخصیتی و توانمندی مناسب هستند.
بیشتر افرادی که در این مجموعه فعالیت می‌کنند، دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری هستند. نحوه کار ما به این شکل است که مسئولیت هر پروژه را به افراد متخصص می‌سپاریم و بر اساس نتایج، میزان تأثیرگذاری و هزینه‌ها، دستمزد آن‌ها تعیین می‌شود، البته این افراد ارتباطی بیمه‌ای با ما ندارند و درآمدشان صرفاً از محل کار انجام‌شده تأمین می‌شود.
برنامه‌های آموزشی متعددی داشته‌ایم و تاکنون دو دوره برگزار کرده‌ایم. برای ایجاد تمایز و هویت سازمانی، یونیفرم‌هایی طراحی کرده‌ایم تا در هر جایی که اعضا حضور دارند، مشخص باشد که چه‌کسی تسهیلگر است و چه‌کسی مجری، این امر به شفافیت نقش‌ها کمک کرده و باعث شده است ۵۰۰ نفر در این ساختار فعالیت کنند.
در زمان حاضر، ۴۵۰۰ گروه جهادی با ما همکاری دارند و تاکنون ۶۰ هزار نفر از مردم به این سیستم پیوسته‌اند، این افراد موفق به دریافت وام و حمایت‌های مالی شده‌اند.
تسنیم: مقام معظم رهبری در حکم ریاست شما بر بنیاد، بر به‌کارگیری نیروهای متخصص، جهادی و جوان تأکید کردند؛ آیا این انتخاب “مجری و تسهیلگر” در راستای همان فرمایشات رهبری در حکم شماست؟
خیر! در راستای به‌کارگیری نیروهای متخصص جهادی، مؤسسه «دانشمند» را مسئول کرده‌ایم که هدف آن حمایت و آموزش و تأمین مالی از شرکت‌های دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها و جوانان مستعدی است که قصد ورود به عرصه اقتصاد و کارآفرینی را دارند. این مؤسسه علاوه بر ارائه آموزش‌های تخصصی، تأمین مالی و توانمندسازی این افراد را به‌عهده دارد تا بتوانند شرکت‌های دانش‌بنیان موفقی ایجاد کنند.
برای توسعه نیروی انسانی، مرکزی را در بنیاد راه‌اندازی کرده‌ایم که مسئولیت جذب و آموزش ۴۰۰ نیروی جوان را به‌عهده دارد، این افراد پس از طی دوره‌های آموزشی، برای تصدی مدیریت‌های میانی سیستم و اجرای برنامه‌های بنیاد آماده خواهند شد.
تسنیم: این مرکز در بنیاد مستضعفان ایجاد شده است؟
بله، حتی اساسنامه آن نیز تصویب شده و ارکان آن نیز تعیین شده است و فکر می‌کنم در دهه فجر رسماً کار خود را آغاز کند.
تسنیم: در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان، فعالیت و تعامل شرکت‌ها با شما چگونه است؟
در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان، رویکرد ما این است که شرکت‌های بالغ و تثبیت‌شده، قراردادهای کاری مشخصی داشته باشند، در حالی که شرکت‌های نوپا و استارت‌آپ‌هایی که هنوز به مرحله بلوغ نرسیده‌اند، تحت حمایت مؤسسه دانشمند قرار گیرند تا به سطح مطلوب برسند.
تسنیم: آیا تمام درآمد بنیاد مستضعفان صرف مناطق محروم می‌شود؟
باید گفت با توجه به اینکه ما دارای صنایع، کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی هستیم، بخشی از درآمد بنیاد نیز به نگهداشت وضعیت موجود اختصاص می‌یابد اما اگر در حوزه صنعت سرمایه‌گذاری و توسعه انجام نشود، پس از مدتی این منابع از بین خواهد رفت.
ما طوری برنامه‌ریزی کردیم که بتوانیم تا ۵۰ درصد از سود حاصل از فعالیت‌هایمان را به این کار اختصاص دهیم، البته این مقدار بستگی به شرایط مختلف دارد.
تسنیم: در حوزه اشتغال، یک نگاه انتقادی وجود دارد که می‌گوید بنیاد در بخش‌هایی وارد شده است که بخش خصوصی نیز می‌توانسته است نقش‌آفرینی کند! آیا این انتقاد را می‌پذیرید یا معتقدید که بنیاد در بخش‌هایی که بخش خصوصی توانمند است، ورود نمی‌کند؟
ما برای خودمان ۶ شاخص تعیین کرده‌ایم که بر اساس آن‌ها وارد حوزه‌های مختلف می‌شویم، این شاخص‌ها عبارت‌اند از؛
۱٫ دارای مقیاس در سطح ملی باشد؛ در این شاخص، دو معیار را در نظر گرفته‌ایم، یکی اندازه (حجم و ابعاد) و دیگری توانمندی، یعنی اگر وارد حوزه‌ای شدیم، باید در سطح ملی اول یا دوم باشیم در واقع، ما رقیب کسی نیستیم.
۲٫ پیشران یا پیشتاز بودن؛ در توسعه فناوری یا مدل‌های کسب‌وکار باید نقش پیشران و پیشتاز را داشته باشیم. ورود ما به هر حوزه‌ای باید همراه با تفاوتی اساسی باشد تا توجیه‌پذیر باشد.
۳٫ تأثیر راهبردی در سطح ملی؛ یعنی مسئله‌ای را در سطح ملی حل کند یا مورد توجه قرار دهد.
۴٫ فناوری‌محوری؛ حوزه‌هایی که انتخاب کرده‌ایم، باید فناور‌محور باشند.
۵٫ بازار روبه‌رشد در آینده داشته باشد.
۶٫ بخش خصوصی توان و انگیزه ورود در آن حوزه را نداشته باشد.
بر اساس این شاخص‌ها، ما در حوزه‌هایی مانند امنیت غذایی، معدن، صنعت فولاد، صنایع بالادست نفت و گاز، صنعتی‌سازی ساختمان، اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی و حمل‌ونقل ترکیبی ورود کرده‌ایم. بنیاد به‌عنوان یک اصل اساسی، در بخش‌هایی که بخش خصوصی توانایی دارد، ورود نمی‌کند البته در اقتصاد، موضوع پیچیده‌تر است.
ما نه به‌دنبال ایجاد انحصار هستیم و نه رقابت مستقیم با بخش خصوصی را در دستور کار داریم، بلکه هدفمان ایجاد توازن در بازار است.
یکی از حوزه‌هایی که حتماً باید به آن ورود کنیم، “امنیت غذایی” است. اگر بتوانیم در این زمینه ورود کنیم، حتماً باید این کار را انجام دهیم،
به‌عنوان مثال، بازار مرغ و گوشت کشور در دست چه‌کسانی است؟ مردم و دولت چقدر از همین نابسامانی آسیب می‌بینند؟
مشکل اینجاست که برخی افراد، که حتی تعیین‌کننده بازار هستند، از ابزارهایی استفاده می‌کنند که فشار آن بر دوش مردم است. ما معتقدیم که یکی از نقش‌های بنیاد در امنیت غذایی، ایجاد تعادل و توازن و امکان‌پذیر کردن دسترسی مردم به کالاهای اساسی است، البته بنیاد به‌دنبال سود هم هست، اما نه به‌هرقیمتی! هدف این است که مردم از این فرآیند منتفع شوند.
تسنیم: یکی از موضوعات در رابطه با بنیاد مستضعفان، پرونده‌های قضایی بنیاد است؛ در زمان حاضر چه‌تعداد پرونده قضایی در بنیاد به‌صورت مفتوح وجود دارد؟
باید توجه داشت که این موارد اغلب اختلافات حقوقی هستند؛ به‌عنوان مثال، ۹۵۰۰ ملک از املاک بنیاد مستضعفان در ید دستگاه‌های مختلف است. ما باید با این نهادها مذاکره کنیم و املاک را تعیین تکلیف کنیم. اخیراً یک تیم مشترک از ستادکل نیروهای مسلح، ارتش و سپاه تشکیل شده‌اند تا این موضوع را سامان‌دهی کنند،
یک ضوابطی را نیز حضرت آقا ابلاغ کردند که کار ما را راحت کرده است. این مسائل باید بدون تشکیل پرونده قضایی و از طریق مذاکره و توافق حل شوند.
بعضاً اموالی وجود دارد که در دوران رضاشاه یا پهلوی دوم به‌زور از مردم گرفته شده است. در مواردی که این اموال، غصب شده و همچنان در اختیار بنیاد باشد، ما به‌دنبال بازگرداندن آن‌ها هستیم البته برخی افراد در آن زمان به‌دلایل دیگر املاک خود را واگذار کرده‌اند اما اگر احراز شود که این واگذاری‌ها اجباری بوده، اموال به صاحبان اصلی بازگردانده خواهد شد.
تسنیم: یکی از اقدامات قابل تحسین بنیاد مستضعفان اعزام جانبازان به کربلا بوده است؛ دراین‌باره توضیح بفرمایید.
بنده پنج سال در بنیاد شهید و امور ایثارگران مسئولیت داشتم. روزی یکی از دوستان گفت؛ “برخی جانبازان ۷۰ درصد نخاعی هنوز به زیارت کربلا نرفته‌اند.”! این برای من غیرقابل باور بود، چطور ممکن است در این کشور، پس از چند دهه از انقلاب و جنگ، مُحق‌ترین افراد برای زیارت امام حسین(ع) هنوز این آرزو را داشته باشند؟ این موضوع برای من بسیار سنگین بود،
به همین دلیل، با دوستان و خانواده‌های جانبازان هماهنگ کردیم و این برنامه را اجرا کردیم و تا امروز بخش عمده‌ای از این ۶۰۰ جانباز ۷۰ درصد به زیارت عتبات اعزام شده‌اند.
تسنیم: فرایند واگذاری هتل‌های بنیاد مستضعفان در چه مرحله‌ای است؟
در مورد واگذاری هتل‌های بنیاد، این موضوع از طریق مزایده رسمی انجام شده است و اهلیت‌سنجی مالی انجام می‌شود البته در ابتدا برخی افراد به‌صورت مستقل وارد مزایده شدند اما پیشنهاد دادیم که “کنسرسیومی از خریداران” تشکیل شود و یک نفر به‌عنوان لیدر آن‌ها عمل کند.
انتهای پیام/+
