در دل کوه‌های سر به فلک کشیده اورامانات، جایی در نزدیکی شهرستان پاوه، غاری پنهان شده که رازهای میلیون‌ها سال زمین‌شناسی را در دل خود نگه داشته است. غار قوری‌قلعه، یکی از بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین غارهای آبی آسیا و خاورمیانه، به عنوان شاهکاری طبیعی و مقصدی بی‌نظیر برای غارنوردان، زمین‌شناسان و گردشگران ماجراجو شناخته می‌شود.
موقعیت جغرافیایی و دسترسی
غار قوری‌قلعه در ۲۵ کیلومتری شهر پاوه و در مسیر جاده پاوه به روانسر قرار دارد. این منطقه با طبیعتی بکر، جنگل‌های بلوط و رودخانه‌های خروشان، در مرز میان زندگی سنتی و رازهای زیرزمینی قرار گرفته است. دسترسی آسان از طریق جاده آسفالته و پارکینگ اختصاصی در ورودی غار، آن را به یکی از مقاصد محبوب گردشگری تبدیل کرده است.
ویژگی‌های زمین‌شناسی و ساختار غار
غار قوری‌قلعه بیش از ۱۲ کیلومتر طول دارد که تاکنون حدود ۳ کیلومتر آن برای بازدید عمومی آماده‌سازی شده است. دمای داخلی آن در تمام فصول سال بین ۷ تا ۱۱ درجه سانتی‌گراد ثابت باقی می‌ماند و رطوبت بالا، فضا را برای تشکیل استالاگتیت‌ها و استالاگمیت‌های خارق‌العاده مهیا کرده است.
مسیریابی در غار با نورپردازی‌های چشم‌نواز انجام شده و در طول مسیر، بازدیدکنندگان با تالارهای دیدنی مانند:
تالار بلور با کریستال‌های درخشان آهکی،
تالار بتهوون با انعکاس صداهای خاص،
تالار عروس با رسوبات سفید آهکی و درخشان
روبرو می‌شوند که هر یک گویی بخشی از دنیایی افسانه‌ای را روایت می‌کنند.
کشف و اکتشافات علمی
این غار در دهه ۵۰ شمسی به‌طور کامل توسط زمین‌شناسان ایرانی و بین‌المللی شناسایی و نقشه‌برداری شد. فسیل‌های دریایی، استخوان حیوانات نادر و شواهدی از زندگی انسانی پیشاتاریخی در آن کشف شده که نشان‌دهنده تاریخچه‌ای کهن از حضور حیات در این منطقه است.
همچنین برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از ارتباط این غار با سیستم‌های آبی زیرزمینی وسیع‌تری در ناحیه اورامانات است که همچنان در حال بررسی است.
اهمیت گردشگری و اقتصادی
غار قوری‌قلعه به یکی از قطب‌های گردشگری غرب کشور تبدیل شده و سالانه هزاران گردشگر را به روانسر و پاوه می‌کشاند. بازارچه‌های محلی اطراف، فروشگاه‌های صنایع‌دستی، و اقامتگاه‌های بوم‌گردی در کنار غار، زمینه اشتغال صدها نفر از ساکنان منطقه را فراهم کرده است.
دغدغه‌ها و چالش‌های حفاظتی
افزایش بازدیدکنندگان، ورود بدون راهنما، و برداشت‌های غیراصولی از اطراف غار، نگرانی‌هایی برای محیط‌بانان و کارشناسان زیست‌محیطی ایجاد کرده است. تغییرات رطوبتی ناشی از تردد زیاد، آسیب‌های ساختاری به استالاگتیت‌ها، و ورود زباله از تهدیدات جدی برای پایداری این اثر طبیعی هستند.
چشم‌انداز آینده
در صورت اجرای برنامه‌هایی همچون محدودسازی ظرفیت بازدید، توسعه تورهای علمی، و آموزش جوامع محلی، غار قوری‌قلعه می‌تواند در فهرست آثار طبیعی ملی یا حتی یونسکو قرار گیرد و به یک مقصد ژئوتوریسم بین‌المللی ارتقا یابد.
غار قوری‌قلعه، سفری به اعماق زمین و تاریخ است. جایی که قطره‌های آهک هزاران سال با شکیبایی تراش خورده‌اند تا جهانی اسرارآمیز خلق کنند. حفظ این میراث طبیعی برای نسل‌های آینده، وظیفه‌ای ملی و انسانی است.
