مجلس شورای اسلامی بررسی عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی را با تحقیق و تفحصی دیگر کلید زد.
نخستین بار موضوع تحقیق و تفحص از آموزش عالی در اواخر سال ۸۳ و در مجلس هفتم مطرح شد و پس از ارائه طرح در کمیسیون آموزش و صحن مجلس، با رأی بالایی به تصویب رسید و ۱۳ نفر از نمایندگان به ریاست علیرضا زاکانی اعضای این کمیته شدند.
در ابتدای کار، این کمیته ۱۵۷۰ نامه‌نگاری با دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی صورت داد که به گفته زاکانی، رئیس این کمیته، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به مخالفت با این تحقیق و تفحص پرداخت و با ارسال نامه‌ای به کمیته تحقیق و تفحص با این مضمون که «اساسا تحقیق و تفحص شامل حال دانشگاه آزاد نمی‌شود و اگر شامل شود باید به سایر مراکز خصوصی هم مراجعه شود»، به تحریک برخی از نمایندگان مجلس برای جلوگیری از ادامه تحقیق و تفحص پرداخت؛ این سناریوسازی‌ها تا جایی ادامه داشت که حتی عباسپور، رئیس کمیسیون آموزش مجلس که از قضا برادر همسر جاسبی و نیز دارای چند مسئولیت در دانشگاه آزاد بود، در صحن علنی مجلس اعلام کرد که جلوی این تحقیق و تفحص را می‌گیرد. البته علاوه بر عباسپور، براساس آنچه زاکانی می‌گوید،۱۷ عضو دیگر کمیسیون نیز از همراهین جاسبی بودند. وی می‌گوید: «به یاد دارم آقای دکتر احمدی که عضو کمیسیون آموزش مجلس هفتم بود، خودش به بنده گفت که آقای جاسی در شورای عالی انقلاب فرهنگی به من گفته که ۱۸ نفر را در کمیسیون آموزش دارم و نکته جالب این بود که آقای عباسپور با ۱۸رای رئیس شد و این جزء نکات خاصی بود که آقای احمدی روی آن تاکید می‌کرد چراکه معتقد بود تکلیف ما از قبل معلوم شده است و نسبت به این موضوع اعتراض داشت».
* کارشکنی دانشگاه آزاد در تحقیق و تفحص
اگرچه در این منازعه، دانشگاه آزاد اسلامی نتوانست جلوی کار کمیته تحقیق و تفحص را بگیرد ولی با ایجاد موانعی همچون اتهام‌زنی به کارشناسان هیئت تحقیق و تفحص، پاسخ‌های کلی به نامه‌ها، عدم اجازه ورود کارشناسان به دانشگاه‌ها و حذف و تنظیم دلخواه اسناد، کار را به جایی رساند که رئیس این کمیته در فروردین ۸۵ اعلام کرد که «کار سخت شده است و اساسا قابل ادامه نیست، زیرا دانشگاه آزاد به تعهدات خود در این زمینه عمل نمی‌کند».
*جمع‌آوری ۴۸۰ هزار صفحه سند
پس از این کارشکنی‌ها اعضای هیئت تحقیق و تفحص تصمیم گرفتند به صورت حضوری و با اعلام قبلی به دانشگاه‌ها مراجعه کنند. اساس کار این هیئت بدین‌گونه بود که ۹ تیپ دانشگاه در ۸ سرفصل ۵۰ بخشی تقسیم شد و نهایتاً ۲۷۰ موضوع مورد بررسی قرار گرفت که این ۲۷۰ موضوع ذیل همان ۵۰ بخش بود. برای انجام کار ۱۳ همایش با حضور ۸۹۱ نفر از رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی برگزار شد و در انجام کار علاوه بر جمع‌آوری اسناد و مصاحبه با افراد مختلف بیش از دو هزار مصاحبه با مسئولان دانشگاه و دانشکده‌ها و خوابگاه‌ها، متولیان فعالیت‌های دانشجویی و فرهنگی در نهادها و تشکل‌ها و مؤثرین مراکز آموزشی و پژوهشی صورت گرفت و در نهایت ۴۸۰ هزار صفحه سند در قالب ۴۳ جلد گزارش به مجلس ارائه شد که در این گزارشات ۸۰ تا ۹۰ سند فساد و مشکلات این دانشگاه ثبت شده بود.
*ممانعت عباسپور از بررسی تفحص در کمیسیون
پس از تهیه گزارش کامل، اعضای تیم تحقیق درخواست در دستور کار قرار دادن گزارش برای بررسی در کمیسیون آموزش را ارائه کردند که با مقاومت عباسپور، رئیس کمیسیون آموزش مواجه شدند و عملا از قرائت گزارش در صحن علنی مجلس ممانعت به عمل آمد.
*واحد آکسفورد و هزاران سؤال بی‌جواب
هرچند که حضور برادرهمسر جاسبی در ریاست کمیسیون آموزش و همچنین برخی نمایندگان طرفدار وی، مانع از این شد که مجلس هفتم بتواند پرونده تخلفات جاسبی- که کمیته تفحص این دانشگاه آن را بسیار سنگین می‌داند- را تکمیل کند ولیکن افشای عدم وجود واحد آکسفورد دانشگاه آزاد و اختصاص چند صد میلیون پوند به این دانشگاه، توسط مسئولین جدید، باعث شد که مجلس نهم در ماه‌های ابتدایی تشکیل خود، تحقیق و تفحص دیگری را بر دانشگاه آزاد رقم بزند.
این طرح که توسط حمید رسایی، علی اصغر زارعی، علیرضا زاکانی، سیدمحمود نبویان و زهره طبیب‌زاده تهیه شده است به بررسی شعب خارج کشور دانشگاه آزاد همچون آکسفورد، استفاده از امکانات و اموال دانشگاه برای امور حزبی و سیاسی، ارتباط دانشگاه با جایگاه‌های حقوقی برای استفاده از رانت ارتباطات، ارتباط برخی مدیران دانشگاه با شرکت‌های خصوصی و حیف و میل بیت‌المال در سایه این ارتباطات، هرم هیئت‌های علمی و استانداردهای آموزشی و پژوهشی در دانشگاه آزاد، وضعیت فرهنگی دانشگاه و سیاست‌های اتخاذ شده در آن، فعالیت‌های دانشجویی و امور فوق برنامه دانشگاه و فعالیت‌های عمرانی در دانشگاه و خرید و فروش املاک و مستغلات دانشگاه خواهد پرداخت.
* طرح تحقیق و تفحص در مجلس گم می‌شود
به هر روی طرح تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد در ۴ مهرماه سال جاری در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و برای تصویب به صحن علنی مجلس ارائه شد اما در این میان، اتفاقات جالبی برای این طرح رقم خورد.
یک هفته پس از تصویب تحقیق و تفحص در کمیسیون آموزش، عباس مقتدایی سخنگوی کمیسیون آموزش از ارائه طرح توسط محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون به هیئت رئیسه خبر داد ولی نکته جالب اینجاست که هیئت رئیسه نیز از دریافت آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کرد. شاهین محمد صادقی عضو هئیت‌رئیسه مجلس در این‌باره به فارس گفت: از اینکه این طرح به هیئت‌رئیسه مجلس ارائه شده یا نه، اطلاعی ندارم اما اگر ارائه شده باشد قاعدتاً باید به زودی مورد بررسی قرار بگیرد.
اما این تنها محمدصادقی نبود که از سرنوشت تحقیق و تفحص بی‌اطلاع بود. تماس‌های مکرر فارس با اعضای هیئت‌رئیسه با پاسخ‌های «خبر ندارم»، «کدام تحقیق و تفحص»، «کی به هیئت‌رئیسه ارائه شده»،« از فلانی بپرس» روبرو شد تا اینکه عبدالرضا مصری سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس اینگونه به فارس گفت: از اینکه این طرح (تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد) کجاست، اطلاعی ندارم ولی ممکن است به هیئت‌رئیسه ارائه شده باشد اما خبر قطعی درباره آن ندارم.
این پایان داستان دنباله‌دار تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد نبود. آنگونه که حجت‌الاسلام رسایی می‌گوید: عبدالله جعفرعلی جاسبی با برخی از نمایندگان تماس گرفته و جلوگیری از بررسی تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد را مطالبه کرده است. اما این راهکارها نه تنها نتیجه نمی‌دهد، بلکه به گفته وی، تکاپوی جاسبی برای جلوگیری از تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد، عزم نمایندگان را برای بررسی دقیق عملکرد او در دانشگاه آزاد، جزم کرده است.
اگرچه اعمال نفوذ از بیرون و برخی تلاش‌ها در داخل مجلس برای کنار گذاشتن یا عدم تصویب طرح تفحص از دانشگاه آزاد، همچنان ادامه داشت ولیکن تعلل هیئت‌رئیسه مجلس برای در دستورکار قرار دادن این طرح، خود نیز جای سؤال دارد. رسایی در این باره می‌گوید: «متأسفانه هیئت‌رئیسه مجلس علیرغم تأکید ماده ۱۹۶ آیین‌نامه داخلی مبنی بر اینکه وقتی گزارش کمیسیون درباره تحقیق و تفحص از سازمان یا نهادی آماده و تقدیم هیئت‌رئیسه می‌شود، باید بدون نوبت در دستور کار صحن علنی قرار گیرد، بررسی تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد را به تأخیر می‌اندازند با بهانه طرح‌های دوفوریتی، بررسی این طرح را به تعویق می‌انداخت، در حالی که در آیین‌نامه داخلی چنین مطلبی وجود ندارد. متأسفانه ظاهراً هیئت‌رئیسه اراده جدی برای طرح این موضوع ندارد و واقعاً جای سؤال است که چرا گزارش کمیسیون آموزش و تحقیقات مبنی بر تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد به تأخیر می‌افتد».
سرانجام تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد پس از کش و قوس‌های سؤال برانگیز و اعتراض برخی نمایندگان به قرار نگرفتن آن در دستورکار مجلس، روز سه‌شنبه ۱۶ آبان‌ماه در دستور کار مجلس قرار گرفت و نمایندگان مجلس با ۱۲۲ رأی موافق، ۶۸ رأی مخالف و ۱۸ رأی ممتنع از ۲۳۳ نماینده حاضر در جلسه، تحقیق و تفحص از مدیریت ۳۰ ساله جاسبی را تصویب کردند.
* ۵ نفر تیم تحقیق و تفحص
شاید تصویب طرح و تفحص مجلس را بتوان بخشی از پروژه‌ای عظیمی دانست که قرار است سرانجام یکی از بزرگترین گره‌های کوری را که این اواخر تبدیل به آفتی علیه نظام شده بود، را باز کند. بخش دیگر این طرح را می‌توان اعضای تشکیل‌دهنده کمیته تحقیق و تفحص دانست زیرا نقش این کمیته در جمع‌آوری اسناد و بررسی آنها حائز اهمیت است.
دومین کمیته تفحص دانشگاه آزاد، حداقل از ۱۱ نفر از نمایندگان تشکیل می‌شود که از این تعداد آقایان زارعی، زاکانی، رسایی و سلیمی به همراه خانم طبیب زاده پنج نفر قطعی این کمیته هستند.
گرچه تفحص پیشین دانشگاه آزاد اسلامی نتوانست به سرانجامی برسد ولی انتظار می‌رود، دومین تفحص از دانشگاه آزاد در طول یک دهه اخیر، به نتیجه برسد چرا که دیگر برادرهمسر جاسبی در مسند ریاست کمیسیون آموزش مجلس و جاسبی بر صندلی ریاست دانشگاه آزاد تکیه نزده تا مانع از ارائه گزارش تفحص و انجام آن شوند.
علاوه بر این مجلس نهم بر به نتیجه رسیدن تفحص اصرار دارند. زارعی نایب رئیس کمیسیون آموزش در این‌باره می‌گوید: امروز اسناد زیادی در مجلس از کانال‌های مختلف به خصوص زیرمجموعه‌های دانشگاه آزاد از عملکرد گذشته این دانشگاه، وجود دارد و در اختیار ما قرار گرفته است که از صحت و سقم این اسناد اطلاعی نداریم و نمی‌دانیم واقعیت دارد یا ندارد؛ از این رو باید تحقیق و تفحص انجام شود؛ باید موضوعاتی مانند استخدام و به کارگیری برخی افراد فاقد صلاحیت یا پرداخت حقوق ۱۴میلیونی، صحت و سقم برخی شعبات دانشگاه مانند شعبه لندن و… روشن شود. باید بررسی کنیم اینکه گفته می‌شود فردی که در فتنه ۸۸ دخالت داشت و هم اکنون به کشور بازگشته و ۱۴ میلیون تومان از دانشگاه آزاد حقوق دریافت می‌کرده، چقدر صحت دارد؛ باید نقاط ضعف و معایب دانشگاه آزاد مشخص شود تا بتوانیم برخی اطلاعات را بدست آوریم و یقینا با انجام تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد برخی ابهامات در فضای عمومی جامعه برطرف می‌شود و اصلاحاتی در وضعیت دانشگاه صورت می‌گیرد.
