یک مدرس و پژوهشگر تاریخ اسلام، احیای امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح سیاسی و اجتماعی در جامعه و دستگاه حکومتی را از اهدافی دانست که در پیام‌های اسرای کربلا مشاهده می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمود حیدری در گفت‌وگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) با اشاره به نقش اسرای کربلا در نهضت امام حسین(ع) و رساندن پیام‌های قیام ایشان به دنیا تصریح کرد: در اسلام، اسیر و اسارت مفهوم خاصی دارد بطوری که نمی‌شود مسلمان را اسیر گرفت و بر این اساس در جنگ‌هایی که حضرت علی (ع) حضور داشتند بازماندگان را اسیر نمی‌گرفتند، همان‌طور که در جنگ جمل، عایشه را با تعدادی از زنان به مدینه فرستادند و مردان را آزاد کردند یا در جنگ نهروان و صفین هم کار به اسارت کشیده نشد.
وی با بیان اینکه «در نگاه اسلام واقعی، مسلمان حرمت دارد و به عنوان اسیر تلقی نمی‌شود» گفت: در دوره معاویه یکی از بدعت‌هایی که ایجاد شد این بود که شخصی به نام بصر بن أرطأه را به یمن فرستاد تا مخالفینش را سرکوب کند که او پس از سرکوب مخالفان، زنان و کودکان و بازماندگان را به اسارت گرفت و آنها را شهر به شهر گردانند. در دوره یزید نیز می‌بینیم این بدعت تکرار می‌شود و اهل بیت امام حسین (ع) پس از حادثه عاشورا به اسارت در می‌آیند و شهر به شهر در انظار مردم گردانده می‌شوند و این نقض صریح و آشکار قوانین و احکام اسلام است که زنان و کودکان را که در گذشته سابقه نداشته به اسارت می‌برند.
این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: در حادثه کربلا اسرایی که به اسارت یزید در آمدند از حرمت و احترام بیشتری به خاطر اینکه اهل بیت پیامبر(ص) هستند برخوردار بودند، اما در تاریخ اینگونه نقل شده است که آن بزرگواران همانند اسرای ترک و رم به اسارت در آمدند و در شهرها گردانده شدند و این جزو جنایات جنگی از ناحیه بنی‌امیه، یزید و ابن‌زیاد تلقی می‌شود.
حیدری با اشاره به اینکه «از دو زاویه می‌توان به ماجرای اسارت خاندان امام حسین (ع) نگاه کرد» گفت: یک بعد از نگاه یزیدیان و بعد دیگر از منظر اهل بیت (ع) است. از دیدگاه یزید و یزیدیان با اینکه در کربلا قائله ختم شده و امام حسین (ع) و اصحابشان را به شهادت رساندند اما بازماندگان آنها را به اسارت می‌گیرند یعنی آنها می‌خواهند با به اسارت گرفتن زنان و کودکان، سند پیروزی خود را به دیگران نشان دهند.
وی افزود: دلیل دیگر آنها این است که برای محفل بزم و جشن خود از این پیروزی دنبال چیزی هستند که آنها را بیشتر سرمست کند و آن حضور اسرای کربلا در این بزم و شادی است.
این استاد تاریخ اسلام دانشگاه تهران با بیان اینکه «یزید می‌خواست با به اسارت بردن خاندان امام حسین(ع) زهر چشمی از رقبای خود بگیرد و بگوید سرنوشت مشابهی برای آنهایی که به دنبال قیام یا خونخواهی هستند وجود خواهد داشت» اظهار کرد: امویان به دنبال این بودند که اسلام و نام پیغمبر و اهل بیت (ع) را از بین ببرند و خیال می‌کردند این اسارت سند پیروزی آنهاست که نزدیک‌ترین افراد به پیغمبر را کشتند و بازماندگان را به اسارت گرفتند. لذا اینکه اسرا را بعد از واقعه عاشورا به کوفه بردند در راستای همان هدف‌شان است که از مخالفان اموی در این شهر زهر چشم بگیرند.
وی با اشاره به اینکه «امویان خاندان امام حسین (ع) را به عنوان خارجی یعنی خروج‌کنندگان از دین معرفی کرده و وارد شام کردند» گفت: یزید یک جلسه بین‌المللی با حضور شخصیت‌ها و سران اقوام مختلف در شام تشکیل داد و اسرا را به این مجلس دعوت کرده که به زعم او یک افتخار بزرگ برایش است تا اسرای کربلا را به خیال خود بیش از پیش خوار کند اما همچنان که دشمن همیشه اشتباه می‌کند اینجا نیز مرتکب اشتباه بزرگی شدند، زیرا اگر آنها در کربلا پرونده را می‌بستند و اهل بیت امام حسین (ع) را به مدینه می‌فرستادند نتایج بهتری برایشان داشت تا اینکه به شام بیاورند و این فرصت برای اهل بیت (ع) فراهم شود تا افشاگری کنند.
حیدری به نگاه امام حسین(ع) و اهل بیتش به مقوله اسارت اشاره و تصریح کرد: اسارت از نگاه امام حسین(ع) و اهل بیتش ذلت و خواری نیست زیرا خداوند هر نوع خواری و پلیدی را از آنها دور کرده است، بنابراین اهل بیت (ع) از این تهدید به عنوان فرصت استفاده کردند و از هر فرصتی برای آگاه کردن مردم از جنایات بزرگ بنی‌امیه بهره بردند. اهل بیت (ع) در این اسارت همه اتفاقات را از ناحیه خداوند و در قالب قضا و قدر الهی می‌دانند و اعلام می‌کنند که راضی به رضای خداوند هستند.
این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه یادآورشد: از زمانی که امام حسین (ع) از مکه به سمت کربلا حرکت کردند می‌دانستند که اسارت خاندانش امر مسلمی است و بر این اساس امام به خواهرشان سفارش کردند که صبور باشید و برای سختی‌های آینده آماده باشید زیرا این نهضت باید ادامه داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه «اسرای کربلا به عنوان “اسیران پیروز” با تمام سربلندی و افتخار در مجلس یزید حضور یافتند و با زبانی برنده و از حقانیت قیام امام حسین(ع) و راهی که انتخاب کرده‌اند سخن گفتند» افزود: در واقع آنها در یک صحنه جدید جنگ و جهاد مبارزه کردند زیرا نگاه آنها به اسارت نگاه دیگری است.
حیدری در ادامه با اشاره به اینکه «نهضت امام حسین (ع) دارای دو بعد است» گفت: یک بعد آن نظامی است که امام و یارانش در عرصه جهاد با دشمن اتمام حجت کردند و در نهایت به شهادت رسیدند. بعد دیگر این نهضت پس از واقعه عاشوراست که با اسارت آن بزرگواران شروع می‌شود و در نهایت به رسوایی یزید توسط امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) در شام منجر می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: اسرای کربلا به ویژه حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) وقتی وارد کوفه شدند در تجمع مردمی صحبت کردند و کوفیان را با صراحت لهجه اهل خدعه و مکر، لاف زدن، خودپسندی، دشمن‌داری، دروغ گفتن و تملق‌گویی معرفی کردند، همچنین آنان در ورود به شام، رسول خدا (ص) و اهل بیت ایشان را که سال‌ها بنی‌امیه تلاش در حذف آنها داشته معرفی می‌کنند و در مسیر بازگشت به کربلا با فرهنگ گریه و نوحه پیام نهضت را به همه می‌رسانند و ماهیت بنی‌امیه و یزید را افشا می‌کنند.
این مدرس تاریخ اسلام گفت: اسرای کربلا مبارزه سیاسی و فرهنگی را احیا کردند و از مدینه به مکه و از مکه به کربلا و در مسیر کربلا تا شام شعارهای امام حسین (ع) را تحقق بخشیدند و اسرا ضامن عملیاتی کردن شعارهای نهضت کربلا بودند.
حیدری اظهار کرد: جایگاه اهل بیت (ع) به دست اسرای کربلا تثبیت شد، به ویژه در شام که جایگاه دربسته‌ای بود و تحت سیطره شدید امنیتی یزیدیان قرار داشت، امویان با دست خود با آوردن اسرا به این شهر این حصار را شکستند و شکست را برای خود متحمل کردند.
وی عنوان کرد: در ادامه نهضت عاشورا، حضرت سجاد(ع) و حضرت زینب (س) و کاروان اسرا در مجلس یزید فاتحه بنی‌امیه و معاویه را که در ۲۰ سال تلاش کردند از اسلام، اسم و رسمی باقی نماند، خواندند و کاروان اسرا از کربلا به عنوان اسیر به شام آمدند اما در برگشت پیروزمندانه برگشتند و پیام امام حسین (ع) و نهضت ایشان را به دنیا رساندند
