«پیکان» وسیله نقلیه‌ای است که به جرأت می‌توان گفت کمتر ایرانی را می‌شود پیدا کرد که برای یک‌بار هم که شده سوار آن نشده باشد، خیلی‌ها با آن مسافرت و میهمانی رفته‌اند، عروسی کرده‌اند و عزا گرفته‌اند؛ «پیکان» ماشین خاطرات نسل دیروز ایران است.
ترمز ABS و کیسه هوا نداشت، شیشه‌هایش هم با یک دستگیره زمخت بالا و پایین می‌شد، نه از کولر خبری بود و نه از فرمان هیدرو‌لیک، این همراه ۳۸ ساله ایرانی‌ها کم‌کم کارش به جایی رسیده بود که بچه‌های امروزی با زدن اتهام بی‌کلاس بودن، هر ماشینی را به «پیکان» ترجیح می‌دانند؛ شیشه‌های برقی و دودی بنز و ما‌کسیما و موهاوی و جنسیس، این روزها با بزرگ و کوچک چه‌ها که نمی‌کند.
آن روزها از مدیرکل و کارمند بانک و بازاری که پولدار باشند گرفته تا معلم و مسافر‌کش و جوان بیکار، همه «پیکان» داشتند و از پشت شیشه‌های این همسفر مهربان و البته جان‌سخت دنیا را یک‌رنگ می‌دیدند.
عمر این ماشین خاطرات ایرانیان اما در ۳۸ سالگی به پایان رسید، همه دشمنش شده بودند هر‌کسی چیزی بارش می‌کرد؛ «دیگر فرسوده شده»، «ایمنی ندارد»، «هوا را آلوده می‌کند»، «مصرفش بالا است» و هزار و یک انگ مربوط و نا‌مربوط دیگر که عاقبت نفسش را گرفت. همه به راحتی از کنارش گذشتیم.
در جشن توقف تولید «پیکان» خیلی‌ها حاضر بودند، از وزیر صنایع دولت اصلاحات و معاو‌نش گرفته تا رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران؛ خبرنگاران هم طبق معمول یک پای ثابت قضیه بودند.
دولت قاطعانه پای خروج «پیکان» از چرخه تولید ایستاد و حتی تندر ۹۰ را هم به‌عنوان جانشین معرفی کرد و بالاخره آقای وزیر صنایع زیر باران فلاش دوربین عکاسان، ۲۵ اردیبهشت ۸۴ روی بدنه آخرین «پیکان» نوشت: «پیکان ارابه‌ای بود که صنعت خودرو بر دوش آن شکل گرفت و امروز به موزه می‌رود تا نظاره‌گر اعتلای این صنعت باشد».
با پیش آمدن مشکلاتی در قرارداد تولید تندر ۹۰ و به تأخیر افتادن تولید، پژو RD با بدنه پژو و موتور پیکان به میدان آمد اما جای پیکان را نگرفت هیچ، آبروی پژو را هم به خطر انداخت. ترفند تغییر نام این بینوا به «روآ» و ادعای تقویت موتور هم نتوانست تغییرات چندانی در اقبال به آن ایجاد کند.
در این میان بازار وعده و وعید مسئولان به مردم هم بسیار داغ شده بود، محمود احمدی‌نژاد در دور اول ریاست جمهوری خود در سفرهای استانی به هر استانی که می‌رود قول ساخت کارخانه خودرو را می‌دهد؛ آذربایجان، مازندران، اصفهان، همدان، کرمانشاه و …
آقای رئیس جمهور همچنین در همان دور اول ریاست جمهوری و در مراسم رو‌نمایی از موتور ملی، دستور تولید خودرویی ۵٫۵ میلیون تومانی را برای طبقه متوسط جامعه صادر کرد که البته «علیرضا طهماسبی» وزیر وقت صنایع، همان هنگام وعده می‌دهد چنین خودرویی در آینده‌ای نزدیک تولید می‌شود.
منوچهر منطقی مدیر عامل ایران خودرو در سال ۸۷، مهرداد بذرپاش مدیرعامل سایپا در همان زمان، میر‌جواد سلیمانی قائم‌مقام ایران‌خودرو در تابستان ۸۸ و مجید هدایت رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در روزهای نخست ریاستش بر این سازمان از جمله دیگر کسانی بودند که دل مردم را به تولید خودرویی ارزان و زیر ۱۰ میلیون تومان گرم کردند.
نتیجه وعده‌های مسئولان به مردم اما در عمل چیز دیگری از آب درآمد، حمایت بی‌دریغ دولت از خودرو‌سازان دوچندان شد و قیمت زیر ۱۰ میلیون به رؤیا تبدیل گردید.
عهد و پیمان تو با ما و وفا با دگران
ساده‌دل من که قسم‌های تو باور کردم
اما با عملی نشدن وعده‌های مسئولان و نیازمندی روزافزون مردم به وسیله نقلیه با ماشینی‌شدن هرچه بیشتر زندگی، جای خالی «پیکان» بیش از پیش احساس شد.
بالا رفتن افسار گسیخته نرخ خودرو در هفته‌های اخیر هم دلیل دیگری بود تا اقشار کم‌درآمد جامعه بار دیگر مشتری این یار قدیمی ایرانی شوند.
شاید تا چند ماه پیش هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد که «پیکان» بار دیگر اینچنین برای مردم عزیز شود و حضورش در خیابان‌ها تا این حد پررنگ شود.
یکی از نمایشگاه‌داران اتومبیل سنندج در بلوار «گریاشان» در خصوص بازگشت «پیکان» به جمع خودروهای پرفروش به خبرنگار ما گفت: تا دو سه ماه پیش، خرید و فروش پیکان در نمایشگاه تقریباً به صفر رسیده بود اما با بالا رفتن قیمت خودروها و ثابت ماندن توان خرید مردم اکنون بسیاری از حقوق‌بگیران دوباره مشتری خرید پیکان شده‌اند.
وی گفت: دو سه ماه پیش قیمت یک خودرو پیکان مدل ۷۲ تا ۷۶ به حدود ۱٫۵ میلیون تومان کاهش پیدا کرده بود و به‌ندرت کسی سراغ پیکان را می‌گرفت ولی در شرایط کنونی که هیچ خودرو زیر ۱۰ میلیون تومان در بازار وجود ندارد مردم دوباره سراغ پیکان رفته‌اند و نبود عرضه این خودرو هم قیمت آن را به شدت افزایش داده تا حدی که اکنون یک پیکان مدل ۸۳ تا ۸ میلیون تومان هم معامله می‌شود.
فارغ از بحث عدم عرضه خودرو از سوی خودرو‌سازان حتی با تصمیم حمایتی اخیر دولت از آنها، مبنی بر نرخ گذاری تجاری خودرو یا مبنا قرار دادن ارز مبادلاتی برای قیمت‌گذاری خودروها و نبود هیچ حق انتخابی برای مشتری ایرانی با وجود تعرفه‌های سنگین واردات خودرو، نوید حضور بسیار پررنگ‌تر «پیکان» با تعمیر و راه‌اندازی دوباره آنهایی که از رده خارج شده‌اند در روزها و هفته‌های آینده واقعه دور از انتظاری نخواهد بود.
گزارش: فرید کریمی
