نفاق یکی از مهلک ترین امراض اخلاقی و شخصیتی است که خواری دنیا و عذاب وحشتناک آخرت را در پی دارد، فلذا باید این مرض را شناخت و ریشه آن را در درون خود خشکاند.
نفاق یکی از بدترین امراض اخلاقی و شخصیتی است؛ چرا که نفاق باعث می شود منافق با هر گروه و قشر خاصی که برخورد پیدا می کند همانند آنان می شود و مثل آنان بیاندیشد و حتی از افکار و عقاید آنها دفاع کند که این امر خیلی برای جامعه خطرناک است. رسول خدا(ص) در همین باره می فرماید: من برای امت خود نه از مومن می ترسم و نه از مشرک، زیرا مومن بر اثر ایمانی که دارد ضرری برای برادر دینی خود ندارد، مشرک را هم خدا به خاطر شرکش سرنگون می سازد. من برای شما فقط از منافق ها می ترسم که آگاه است، با زبان مطلبی را می گوید که شما می دانید و عمل می کنید آنچه را که شما متکی به آن هستید.(۱)
در ابتدای امر لازم است نشانه های نفاق در افراد بررسی شود. در این بررسی انسان می تواند اخلاق و روحیات خود را بسنجد و اگر دارای ریشه ای از این بیماری در درون خود می باشد تلاش کند این ریشه ها را بیابد و بزداید تا زمانی که این علامت ها در انسان نهادینه نشده و انسان را گمراه نساخته اند.
اگر نفاق در عمق جان آدمی ریشه کند انسان را به نیستی و نابودی در دنیا و آخرت می کشاند. با دانستن علائم این بیماری انسان می تواند خود را درمان سازد و این صفت پلید را از عمق جسم و روح خود دور سازد. خداوند در سوره توبه آیه ۶۸ به منافقین مرد و زن و کافران آتش جهم را وعده داده است. و در آیه ۱۳۸ سوره نساء هم می فرماید: به منافقان بشارت بده که عذابی دردناک در انتظار آنهاست. امام صادق (ع) هم می فرماید: کسی که با مسلمانان دو رو و دو زبان باشد روز قیامت با دو زبان از آتش وارد صحرای محشر می شود.(۲)
علائم نفاق
۱- نماز را با کسالت و بدون اشتیاق می خوانند و قرآن می فرماید علامت منافق آن است که وقتی به نماز می ایستد بی حال و کسل است (نساء ۱۴۲)
۲- دچار تردید و دودلی هستند. خداوند می فرماید: دو دل و مرددند نه به طرف مومنان می روند و ایمان می آورند و نه به طرف کافران. (نساء ۱۴۳)
۳- تغییر موضع می دهند و با ثبات نیستند. قرآن می فرماید: آنگاه که با مومنین مواجه می شوند می گویند ما با شما هستیم، ولی زمانی که با شیطان و منافقین برخورد می کنند می گویند با شما هستیم و مومنان را مسخره می کنند. (سوره بقره آیه ۱۴)
۴- منافقین ذکر خدا را کم می گویند و اهل ریا هستند. (سوره نساء آیه ۱۴۲)
۵- چاپلوسی و تملق، غیبت و حسد. امام باقر (ع) فرمودند: دو چهره ها و دو زبان ها افراد بدی هستند در حضور انسان از او تعریف می کنند و پشت سرش از او غیبت می کنند، اگر به آنها کمک شود، حسادت می ورزند و اگر گرفتار شوند او را ترک می کنند.(۳)
۶- مرتب کار بد می کنند و عذرخواهی می کنند. امام حسین (ع) فرمودند: از کاری که بعد از آن عذرخواهی می کنی بپرهیز، زیرا مومن نه اشتباه می کند و نه عذر می خواهد و منافق هر روز کار بد می کند و عذر می خواهد.(۴)
۷- بیمار هستند؛ قرآن می فرماید: در قلوب منافقین مرضی وجود دارد. پس خدای متعال مرض آنها را افزایش می دهد و در آخرت عذاب دردناکی را به خاطر دروغگوییشان به آنها می دهد. (سوره بقره آیه ۷)
۸- قسم زیاد می خورند. منافقان قسم های خود را سپر می گیرند که راه خدا را به روی خلق ببندند. (سوره منافقون آیه ۲)
۹- گناه علنی می کنند و از آن واهمه ای ندارند. قرآن می فرماید: منافقان خدا را فراموش کرده اند و منافقین همان گناهکارانی هستند که گناه علنی می کنند. (سوره توبه آیه ۶۷)
هر کس به میزان کردار زشتش کیفر می شود. عذاب های الهی دارای درجاتی است عذاب گاهی الیم و دردناک، گاهی عظیم و بزرگ، گاهی خوار کننده و گاهی عذاب پایدار است. منافقان چون نقش مخربی در جامعه دارند عذابشان الیم و دردناک است. قرآن می فرماید: منافقان در پست ترین جای جهنم هستند. (نساء ۱۴۵)
————————
۱- سفینه البحار، جلد ۲ صفحه ۶۰۶
۲- خصال صدوق، جلد یک، صفحه ۳۸
۳- ارشاد القلوب، صفحه ۱۷۸
۴- تحت العقول، صفحه۱۷۹
مهر
