لطف‌الله فروزنده معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور در گفتوگوی تفصیلی با خبرنگاران حوزه دولت خبرگزاری فارس، به بررسی آخرین وضعیت دورکاری، خروج کارمندان از تهران و دولت الکترونیک پرداخت.
* همه چیز درباره دورکاری
فروزنده دورکاری را یکی از روش‌های نوین اداره سازمان دانست که با توجه به توسعه دولت الکترونیک این بحث هم در ادبیات مدیریت شکل گرفت و اظهار داشت: در کشور ما این ادبیات از سال ۸۵ در سطح دانشگاه‌ها کار میشود و ۳ پایان نامه و کتاب در این زمینه منتشر و در معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی این بحث مطرح شد و اولین اقدام در این زمینه نوشتن آئین نامه بود.
وی تصریح کرد: در مجموعه نظام اداری وقتی بخواهیم اقدامی را انجام دهیم باید طبق قوانین و مقررات باشد؛ از این رو آئین نام خوبی در این زمینه نوشته و در خرداد ماه سال ۸۹ به پایان رسید و در تیر ماه نیز ابلاغ شد.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور ادامه داد: در این زمینه یک بسترسازی مبنی بر اینکه دورکاری چیست آغاز شد؛ معمولا هرگاه موضوعی مطرح میشود منتقدانی را به همراه دارد.
وی با بیان اینکه برای دورکاری نیز چند محور پیش‌بینی شده است، افزود: یکی از محورها این بود که کار گروهی در هر دستگاه تشکیل و متولی این کار شود تا این اقدام جایگاه نهادی و ساختاری پیدا کند.
* لپ تاپ به جای حضور فیزیکی کارمندان
فروزنده با طرح این سؤال که آیا ما در دورکاری تنها این موضوع را مد نظر قرار می‌دهیم که هر کس بتواند کار خود را در خانه انجام دهد باید دور کاری کند؟ اظهار داشت: بسیاری از کارها نیاز به حضور فیزیکی کارکنان ندارد و کارمندان در هر جایی که باشند با لپ تاب شخصی می‌توانند کارشان را انجام دهند.
وی تأکید کرد: ما یک فاصله زمانی را مبنا قرار دادیم تا در سال آینده حداقل ۲۰ درصد از کارمندانی که می‌توانند، دورکار باشند؛ البته برخی از سازمان‌ها مراجعات زیادی داشته و ممکن است ۸۰ درصد کار آنها بر اساس مراجعات مردم باشد که در این نوع سازمان‌ها امکان دورکاری وجود ندارد.
* داوطلبان، دورکار استخدام می‌شوند
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور گفت: در حال حاضر ارزیابی ما این است که سازمان‌ها به طور متوسط ۲۰ درصد کار دورکاری را انجام و ستاد آن را تشکیل داده‌اند و مشاغلی که قابل دوری کاری است در طرح طبقه بندی مشاغل مشخص شده یعنی فرد به عنوان دور کار استخدام میشود.
وی اضافه کرد: بحث دورکاری تنها در سطح تهران بود اما اکنون به سایر استان‌ها نیز ابلاغ شده است؛ در سمیناری که اخیرا برگزار شد یکی از محورهای مفصل بحث دورکاری بود و یک دوره آموزشی برای بحث دورکاری طراحی شد تا مدیران، کارشناسان و کارکنان با افراد دورکار آشنا شوند.
* تفاوت‌های دورکاری و تعدیل نیرو
فروزنده با بیان اینکه در ابتدا بسیاری این تصور را داشتند که قصد ما در دورکاری تعدیل نیروها است و این ترس همواره وجود داشت، افزود: در حالی که چنین چیزی مطرح نبوده و در حال حاضر نیز درخصوص بانوان و مشاغل تخصصی این طرح بسیار خوب بوده و تقریبا بدنه کارمندی با آن همراه شده است و امیدواریم امسال دستگاه‌ها یک همت جدی را در این زمینه داشته باشند.
وی تصریح کرد: آنچه که بر عهده معاونت بوده در خصوص دورکاری انجام شده است و در حال حاضر باید این موضوع را پیگیری کنیم و دستگاه‌ها باید آن را اجرا کنند؛ باید مطالبه مردم و کارمندان از تک تک مدیران دستگاه‌ها انجام شود تا آنها این طرح را اجرا کنند و مقاومتی در این زمینه نداشته باشند و وظیفه معاونت نیز گرفتن گزارش در این زمینه است.
* عنایت ویژه احمدی‌نژاد به دورکاری
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه دورکاری از موضوعاتی است که رئیس‌جمهور عنایت ویژه‌ای نسبت به آن دارند، اظهار داشت: دورکاری راه ورود بسیار مطمئنی برای تحول در نظام اداری به سمت بهره‌وری است چراکه این طرح وقت مزد را به کار مزد تبدیل و بسیاری از هزینه‌های جنبی را کاهش داد.
* نقاط قوت و ضعف دورکاری
فروزنده درخصوص محاسن و معایب دور کاری تصریح کرد: دورکاری یک طرح زود گذر نیست؛ چراکه طراحی که در نظام اداری شکل می‌گیرد یک طرح مستمر و دائمی است و روز به روز هم تکمیل میشود؛ هر چه قدر زیر ساخت‌ها کامل‌تر شود دور کاری بهتر انجام میشود.
وی ادامه داد: اگر اینترنت ملی راه‌اندازی شود د با سرعت و دقت این طرح به نقطه اوج سود خود می‌رسد اما در حال حاضر اینگونه نیست؛ اما نباید تصور شود که چون اشکالاتی وجود دارد این طرح موفق نبوده بلکه طرح موفقی است و می‌تواند موفق‌تر هم باشد.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهوری با بیان اینکه باید در مدیران و کارمندان نسبت به این طرح باور ایجاد شود، یادآور شد: ایجاد باور خود یک بحث فرهنگی است و در بحث فرهنگی نیز زمان و صبر بسیار مهم است؛ اما در حال حاضر این طرح به صورت جدی راه افتاده و روز به روز هم شکوفا میشود.
* زیرساخت‌های طرح دورکاری به حوزه ارتباطات مربوط میشود
وی افزود: زیر ساخت‌‌های این طرح مربوط به حوزه ارتباطات است، وزیر ارتباطات هم در دولت مطرح کرده که امسال بحث اینترنت ملی حل خواهد شد که در این صورت می‌توان هم در بحث دور کاری و هم در بحث دولت الکترونیک گام‌های مهمی را برداشت.
* دورکاری برای بخش خصوصی
فروزنده در ادامه به بحث دورکاری در بخش خصوصی اشاره کرد و اظهار داشت: بخش خصوصی خود باید این موضوع را اداره کند و دولت بستر‌هایی را فراهم کند تا بخش خصوصی که به سمت دورکاری رفته بتواند از یک سری تسهیلات استفاده کند.
وی بر همین اساس به تسهیلات مالیاتی و اعتباری اشاره کرد و گفت: یکی از هزینه‌های مهم بخش خصوصی مربوط به دفاتر و سایر امکانات است که این بخش می‌تواند هزینه‌های خود را به حداقل برساند؛ ما یک کار گروهی گذاشتیم که خود بخش خصوصی است و با همکاران ما در معاونت این موضوع را بررسی می‌کنند که چگونه می‌توان بحث دورکاری را در بخش خصوصی فرهنگ سازی کرد.
* بینش، دانش و مهارت سه مولفه ارزیابی توانمندی کارکنان دولت
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور گفت: نهادها و مؤسساتی مثل اتاق بازرگانی و اتاق تعاون که بخش خصوصی را نمایندگی می‌کنند می‌توانند نقش کلیدی را برای این کار داشته باشد؛ از بخش خصوصی دعوت می‌کنیم که طرح‌ها و پیشنهادات خود را ارائه دهند تا دولت اگر از جهت قانونی، حمایتی و ساختاری می‌تواند اقداماتی را نجام دهد برای آنها انجام دهد تا بخش خصوصی هم بحث دورکاری را شروع کند.
* با مدرک‌گرایی مخالفیم
وی در ادامه گفتوگوی خود با خبرنگار حوزه دولت خبرگزاری فارس درخصوص بحث توانمندسازی کارکنان اظهار داشت: ما توانمندسازی را در ۳ مورد بینش، دانش و مهارت ارزیابی می‌کنیم؛ از این رو هیچ تعارضی بین تحصیلات و مهارت وجود ندارد، البته با مدرک‌گرایی مخالفیم و مدرک‌گرایی نمی‌تواند مشکل ما را حل کند ولی اگر شخصی دانش داشته باشد امر پسندیده‌ای است و در ظرفیت و توان فکری وی مؤثر خواهد بود.
* اجرای طرح سلمان برای ارتقای سطح بینش کارمندان
فروزنده درخصوص تقویت بینش در کارمندان گفت: ما در این زمینه طرح سلمان را تعریف کردیم؛ این طرح شامل دوره‌هایی است که مباحث اعتقادی و بحث‌های فرهنگی جنگ نرم را عنوان می‌کند؛ آشنایی کارمندان و مدیران را با مبانی اسلامی تعریف کرده و اینکه یک کارگزار در نظام اسلامی باید چه ویژگی‌هایی را داشته باشد.
* دوره‌های توجیهی برای کارمندان دولت
وی ادامه داد: همچنین در این طرح موضوعاتی مثل اینکه کار برای خداوند یعنی چه و چه ابعادی دارد و ایجاد نگاه آخرت گرایی و نگاه خداباوری وجود دارد و برای کارمندان الزامی است که قبل یا بعد از خدمت دوره‌های توجیهی را طی کنند؛ همه این موارد نیز در قالب یک نظام آموزشی آورده شده است.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهوری افزود: درخصوص دانش هم آموزش‌های مرتبط به کار که مبانی علمی دارند را تعریف کرده‌ایم؛ در نظام آموزشی دو نوع مدرک وجود دارد که یکی مدارک نوع اول و آموزش‌های کوتاه مدت هستند و دیگری مدرک نوع دوم که آموزش‌های کوتاه مدت در آن تجمیع و تبدیل به مدرک می‌شوند که این خود آمیزه‌ای از دانش و مهارت است.
* مهارت جایگزین مدرک
وی تأکید کرد: نوع آموزش‌های ما به این شکل است که دو سوم مهارت و تمرین و یک سوم صرفاً دانش است؛ یعنی فردی که در آن جایگاه قرار گرفته در اثر تجربه و تمرین می‌تواند مهارت لازم را بدست آورد و این چیزی است که در نظام آموزش طراحی و ابلاغ شده و در حال انجام شدن است.
فروزنده ادامه داد: شهریورماه سال ۸۸ که پنج دوره آموزشی (هدفمندکردن قانون مدیریت خدمات کشوری، سلمان، اصل ۴۴ و مالی محاسباتی ) را شروع کردیم و امروز که به نتیجه این دوره‌ها نگاه میشود درمی‌یابیم که بسیار در جهت افزایش دانش و بینش و مهارت مدیران و کارکنان مؤثر بوده و انشاءالله این مسیر را ادامه می‌دهیم.
* ۲۰ هزار نفر از تهران رفتند
وی همچنین درخصوص آخرین آمار انتقال کارمندان از تهران اظهار داشت: آمارها درخصوص انتقال کارمندان مربوط به خرداد سال ۸۹ بود که حدود ۲۰هزار نفر که ۱۰هزار نفر داوطلب و ۱۰هزار نفر هم به تناسب سازمان‌ها بودند، از تهران رفتند.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور با بیان اینکه مجموعه استان کرج را ما از ظرفیت استان تهران ایجاد کردیم، افزود: البته این انتقال‌ها با اجبار صورت نگرفته بلکه جهاد، بخشی از مؤسسات پژوهشی را منتقل کرد که حدود ۴۵۰۰ کارمند به این شکل از تهران رفته‌اند.
وی یادآور شد: تمام تلاش ما در طول این یک سال این بود که قول‌هایی را که داده‌ایم به صورت تک تک رصد کنیم و ببینیم عملیاتی شده‌اند یا خیر؟
* مسکن‌‌دار شدن ۹۶۰۰ نفر از کارمندانی که از تهران رفتند
فروزنده در همین زمینه گفت: درخصوص مسکن مهر، انتقال پست و افزایش حقوق کارمندان به تک‌تک استان‌ها رفته و جلساتی گذاشتیم؛ در حال حاضر آماری که بر اساس گفته وزارت مسکن از آن ده هزار نفر در دست داریم این است که ۹۶۰۰ نفر مسکن مهر گرفته‌اند.
* فصل تابستان و خروج داوطلبانه کارمندان دولت
وی افزود: باور ما این است که اگر این چند قول عملیاتی شود بستر برای انتقال مجدد فراهم میشود؛ برآورد این است که این امکان وجود دارد که در فصل تابستان که نقل و انتقال راحت‌تر است دوباره یک عده داوطلب خروج از تهران شوند.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه در انتقال مسئله اصلی ۱۴ برنامه‌ای است که گفته شده و ما به دنبال آنها هستیم؛ تمرکززدایی، گسترش دولت الکترونیی تا شهرستانی‌ها کمتر مجبور شوند برای مسائلی مثل تحصیل به تهران بیایند.
* تقسیم گمرک جدید پایتخت به سه حوزه کاری در اراک، قم و تهران
وی در همین زمینه به گمرک جدید تهران اشاره کرد که دارای ۳ بخش شده است و گفت: یک بخش در اراک و یک بخش هم در قم دایر شده است؛ نباید مراکز ترخیص کالا همه در تهران باشد چراکه در این صورت همه تجار به تهران جذب می‌شوند.
فروزنده ادامه داد: در یک روال منطقی این ۱۴ برنامه پیگیری میشود؛ در بحث انتقال ازتهران پروژه‌ای که مبنای مطالعاتی دارد و اسناد آن نیز موجود است این موضوع است که باید یک توزیع متوازنی در بخش‌های مختلف کشور ایجاد کنیم.
* عوامل موثر در مهاجرت به تهران
وی گفت: استانداری تهران از سال ۸۵ مطالعه‌ای را انجام داده که بر اساس آمار در سال ۸۸ چند عامل، عامل مهاجرت هستند؛ اولین موضوع بحث اشتغال و کسب درآمد است که باید آن را از بین برد و در مناطق مختلف کشور امکان وجود شغل باشد تا مهاجرت کم شود؛ عامل دوم تحصیلات و عامل سوم عامل اجتماعی است.
* کاهش نرخ مهاجرت به تهران
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور ادامه داد: در حال حاضر مدعی هستیم نرخ مهاجرت به تهران کاهش پیدا کرده است و سیاست اصلی دولت نهم به سمت تولید متوازن بوده است.
وی با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم مهاجرت به تهران کم شود باید جذابیت تهران را در سایر استان‌ها نیز ایجاد کنیم، افزود: جذابیت در اشتغال، درآمد و تنوع است و دولت با رویکرد عدالت محور رداین مسیر حرکت کرد.
فروزنده با بیان اینکه ما هم در نظام اداری تمام تلاشمان این است که تمرکززدایی کنیم، یادآور شد: مرکز آمار باید این بررسی را داشته باشد که نرخ مهاجرت چقدر کاهش پیدا کرده است.
* هیچ راهی جز دولت الکترونیک وجود ندارد
وی در ادامه به دولت الکترونیک اشاره کرد و اظهار داشت: اولین موفقیت این است که همه این باور را دارند که هیچ راهی جز دولت الکترونیک وجود ندارد.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهوری ادامه داد: مردم هر خدمتی را در هر شهری که می‌خواهند به راحتی پورتال را نگاه می‌کنند که چه مدارکی را نیاز دارند و به کجا باید مراجعه کنند.
وی گفت: یک بخش دیگر ارائه خدمات تعاملی است و به جای اینکه به دستگاه‌ها مراجعه شود فرم‌ها را ارسال می‌کنند.
فروزنده با بیان اینکه در حال حاضر ۱۸ هزار پیشخوان در کشور وجود دارد، اظهار داشت: امسال احتمالاً این پیشخوان‌ها گسترش پیدا می‌کند؛ ۱۰ هزار از خدمات الکترونیکی روستایی ما در پیشخوان‌ها است؛ هدفمند کردن و پرداخت وجوه کاملا به صورت الکترونیکی است که کار بسیار بزرگ و مهمی بود؛ در حال حاضر تقریبا تمام دستگاه‌ها و استان‌ها محور اصلی تحول را بحث دولت الکترونیک قرار داده و اکنون به طور جدی آن را دنبال می‌کنند.
وی تصریح کرد: حدود ۸ محور و برنامه در این زمینه ابلاغ و شاخص‌سازی کرده‌ایم و نیاز دارد که سالیانه این موارد را رصد و دنبال کنیم تا بتوانیم به مرحله‌ای برسیم که کشور یک کشور الکترونیک باشد.
* شهرداری مشهد طراح و مجری مدل شهر الکترونیک
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهوری ادامه داد: شهرداری مشهد مدل شهر الکترونیک را طراحی و تا ۴۰ درصد هم اجرا کرده است، بسیاری از خدمات شهری به مردم الکترونیک است، الان در کلان شهرها مثل تهران و اصفهان نیز این طرح وجود دارد.
* پیشتازی بخش خصوصی در حوزه دولت الکترونیک
وی با تأکید بر اینکه درخصوص دولت الکترونیک بخش خصوصی خیلی از ما جلوتر است، اظهار داشت: بخش خصوصی به دنبال این است که
خدمات خود را الکترونیک کند این یک ضرورت است و باید حتما این کار را انجام شود.
فروزنده ادامه داد: با اعتقاد و باوری که در مدیران و نیروهای جوانان وجود دارد دولت الکترونیک زودتر از آنچه که تصور میشود عملی خواهد شد البته پاشنه آشیل این قضیه اینترنت ملی است که در این صورت یک تحول اساسی اتفاق می‌افتد.
* دشواری‌های انتقال از پایتخت
وی افزود: باید جذابیت ورود به تهران کم شود؛ انتقال خیلی سخت است، بعضی‌ها فکر می‌کنند تعداد کمی از تهران رفته‌اند در صورتی که ۲۰ هزار خانوار رفته است؛ از این رو انتقال کارمندان طرح موفقی بوده است باید دلهره و نگرانی خروج از کارمندان از بین رفته و فضا برای افراد فراهم شود.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور اظهار داشت: سیاست ما این است که ورود را متوقف کنیم چرا که در این صورت مشکل حل میشود؛ در تهران رقم بالای دانشجوی شهرستانی وجود دارد؛ همچنین وقتی مراکز ترخیض کالا همه در تهران هستند تمام تجار به اینجا جذب میشود از این رو این موارد باید اصلاح شوند.
* تکذیب احیای سازمان مدیریت
وی در ادامه با رد احیای سازمان مدیریت، گفت: اگر ما نیروی انسانی را سرمایه اجتماعی می‌دانیم باید نیروی انسانی ما رشد کرده و توانمند شود؛ اگر معتقدیم ساختارهایمان باید اصلاح شود و تکنیک‌های جدید انجام گیرد نیاز به متولی داریم و امروز هر کارشناسی این را قبول دارد که یک مرکز و اتاق فکری که به نیروی انسانی و اصلاح ساختارها بپردازد نیاز است از این رو باید سازوکارهای قانونی لازم را برای آن فراهم کرد.
* قانون مدیریت خدمات کشوری متولی نداشت
فروزنده گفت: یکی از قوانین مهم کشور که ماحصل آسیب‌شناسی ۸۰ سال نظام بروکراسی ماست قانون مدیریت خدمات کشوری است که تا قبل از اینکه این معاونت شکل بگیرد متولی نداشت و از روزی که این معاونت شکل گرفت؛ در زمان آقای عزیزی این قانون اواخر سال ۸۶ مصوب شد ولی با تشکیل این معاونت از سال ۸۸ اجرایی شد.
وی تأکید کرد: روز به روز باور دولتمردان به سمت این کار پیش می‌رود و آثار و برکات آن هم برای کشور وجود دارد بدون اینکه هزینه‌ای درست شود؛ ما هزینه‌ای را اضافه نکرده‌ایم بلکه سطح کار را افزایش دادیم.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهوری در خاتمه به بحث استعفای مدیران دولتی اشاره کرد و گفت: ماده ۲۹ قانون انتخابات بند الف و ب دارد که بر اساس آن مدیران باید استعفا دهند.
**گفت‌وگو از رسول بابازاده و فاطمه‌سادات موسوی
