سردار جلالی در نشست علمی با موضوع “تدوین سند راهبردی پدافند زیستی”، با بیان دیدگاه سازمان پدافند غیرعامل نسبت به تهدیدات زیستی اظهار کرد: برای رسیدن به یک ادبیات مشترک در دفاع زیستی تلاش‌های زیادی انجام گرفته است و در جلسات متعددی که با حوزه‌های مختلف کشوری به انجام رسید، در برخی حوزه‌ها به اتفاق نظر و در برخی دیگر به نتایج مطلوبی رسیدیم.
وی ادامه داد: بر همین اساس باید در این موضوع به تعاریف پایه دست پیدا کنیم و حرکتی رو به جلو انجام دهیم و این مبحث را باز می‌گذاریم تا ان‌شاءالله متخصصان این حوزه آن را تکمیل کنند. در هر حال با تلاش و جدیت توانستیم برای سند دفاع زیستی یک پیش‌نویس تولید کنیم و باید در جلسات کارشناسی که با اکثر دستگاه‌های اجرایی برگزار می‌شود، نظرات آنها را دریافت کنیم و اصلاحات لازم را انجام دهیم.
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور افزود: دو نکته مهم در بحث دفاع زیستی قابل ذکر است؛ یکی از ضعف‌ها قوانین بین‌المللی و اهرم‌های بازدارنده برای منع بکارگیری عوامل زیستی است. بنا بر ویژگی خاص عوامل زیستی یا همان عوامل میکروبی یا بیولوژیکی، قوانین بین‌المللی نتوانسته بازدارندگی لازم و کامل را ایجاد کنند تا کشورها بتوانند از آن استفاده کنند. نکته دوم اینکه سطح تولید خطر بسیار بالاست که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد و در سطحی است که در امنیت ملی قابل توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال بعد از مرگ هوگو چاوز رییس‌جمهور وقت ونزوئلا، معاون وی اعلام کرد که مرگ چاوز بر اساس حمله زیستی آمریکایی‌هاست که قابل بررسی و توجه است و نشان‌دهنده بالا بودن سطح تهدید است.
جلالی با تقسیم‌بندی حوزه‌های تهدید زیستی به شش قسمت، افزود: حوزه اول، انسان است چون سرمایه ملی هر کشوری سرمایه انسانی آن است. واضح است اگر دشمن درصدد عقب افتادگی یک کشور باشد، نابود کردن نخبگان فکری آن کشور اولویت دارد. به عنوان مثال، یکی از کارهایی که آمریکایی‌ها در این حوزه انجام دادند کشتن حدود سه هزار دانشمند عراقی است که توسط شرکت‌های امنیتی اسرائیلی – امریکایی صورت گرفت و به صورت هوشمندانه نخبگان را ترور کردند. دام و طیور و آبزیان، حوزه نباتات و گیاهان و تمامی محصولات کشاورزی را در بر می‌گیرد. حوزه آب آشامیدنی، حوزه محیط زیست و منابع طبیعی و حوزه غذا و دارو و صنعت بهداشت، جزو حوزه‌های دربرگیرنده پدافند زیستی است.
وی ادامه داد: نبود تجارب کافی در زمینه پدافند زیستی، ضعف در سامانه‌های پایش، آشکارساز و تشخیص و در تهدید زیستی، نبود سامانه مدیریت بحران زیستی، وابستگی دانشی و فناورانه و صنعتی کشور در حوزه پدافند زیستی، ضعف در سازوکارهای حمایت جمهوری اسلامی در برابر تهدید زیستی، کمبود بانک‌های اطلاعاتی در زیرساخت‌های تخصصی و آزمایشگاهی در پدافند زیستی، ضعف در زیرساخت‌های تخصصی آزمایشگاهی در پدافند زیستی و آسیب‌پذیر بودن زیرساخت‌های کشور در برابر تهدیدات زیستی، از مشکلاتی است که در این حوزه وجود دارد.
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه “برای تنظیم سند اولویت‌هایی باید در نظر گرفته شود”، به تدوین سند راهبردی (سند برای راهبری دفاع زیستی کشور)، موضوع آموزش، فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی، تدوین اسناد هادی و عملیاتی در شش حوزه، معماری سازمانی و فعال‌سازی استانی پدافند غیرعامل برای پدافند زیستی، تولید اسناد نظری مورد نیاز، توسعه توانمندی‌های تخصصی از جمله گروه‌های تشخیص و درمان، به عنوان برخی از این اولویت‌ها اشاره کرد.
جلالی درباره بالا بردن سطح شناخت مردم و مسئولان از حوزه تهدیدات زیستی گفت: در این راستا آموزش‌هایی مانند ایجاد بانک‌ها و تقویت کلکسیون‌های تخصصی و درمانی، طراحی دوره‌های آموزشی عرضی (برای مسئولان) و طولی (برای تقویت نیروی متخصص) ، برگزاری رزمایش‌های پدافند زیستی دستگاهی استانی و ملی باید انجام گیرد.
وی در راستای برشمردن تهدیدات این حوزه افزود: تهدیدات در این حوزه به سه دسته تقسیم می‌شود؛ اول، تهدیدات طبیعی شامل تهدیدی است که بدون دخالت انسان بر اساس فرآیندهای داخلی، موجودات زنده، ویروس‌ها، باکتری‌ها و سایر عوامل اتفاق می‌افتد؛ دوم، تهدید زیستی با استفاده از عوامل تروریستی و سوم، تهدید زیستی با محوریت یک کشور مهاجم علیه یک کشور.
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور درباره سطح مقابله با تهدیدات این حوزه نیز اظهار کرد: سطوحی که برای مقابله با تهدیدات این حوزه برمی‌شمارند، مباحث ایمنی و بهداشت فردی و درمان، امنیت زیستی و سلامت و دفاع زیستی یکپارچه را شامل می‌شود.
جلالی در ادامه به ویژگی‌های تهدیدات زیستی اشاره کرد و گفت: تهدیدات زیستی ویژگی‌هایی دارد که باید به آن توجه شود و از جمله آنها می‌توان به امکان دریافت و کنترل تاسیسات زیستی، کم و راحت بودن فرآیند تولید و بکارگیری تاثیرات زیستی، امکان پنهان‌کاری در عملیات، متنوع بودن سناریوهای تهدید و راه‌حل‌ها، تکثیر و انتقال سریع عوامل زیستی و امکان گسترش حمله، وابستگی پدافند زیستی به فناوری‌های پیشرفته و زیرساخت‌های گسترده بهداشتی، امکان بازگشت مجدد، عدم وابستگی فرآیند تهیه و بکارگیری تحصیلات زیستی، تاخیر در ورود آثار ناشی از حملات زیستی و سختی اثبات تهاجم و منشأ آن اشاره کرد.
وی با بیان اینکه “در بحث دفاع زیستی بُعدهای مختلفی مانند افزایش پایداری محیطی، پنهان بودن در برابر آشکارسازی و حسگرها، ایجاد ابهام در تشخیص و انتخاب کردن اهداف مطرح است”، افزود: عوامل زیستی جدید معمولا بدست انسان ساخته می‌شود و بیماری‌های کم‌خطر، بیماری‌های مشترک انسان و دام مانند آنفلوانزای خوکی، بیماری‌های غیربومی و تهدید زیستی خاموش مثل آلودگی مواد غذایی، ایجاد ناتوانی موقت و دائمی را شامل می‌شود.
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: در نبرد زیستی از عناصر زیستی علیه نیروهای متخاصم در صحنه جنگ استفاده می‌شود ولی چنانچه تهدیدی علیه ملت به کار گرفته شود، از آن به عنوان جنگ زیستی نام برده می‌شود. در حوزه زیستی دشمن اهدافی را دنبال می‌کند که از جمله آن می‌توان به فشار به دشمن برای تسلیم شدن، خدشه‌دار کردن چهره مختلف نیروها، قتل‌عام مردم و از بین بردن مقاومت، کاهش توان رژیم و وارد کردن ضربه نظامی، ایجاد غافلگیری و وارد کردن ضربه نظامی و آسیب رساندن به سلامت عمومی جامعه و ایجاد تلفات جانی و ایجاد وحشت عمومی اشاره کرد.
جلالی با بیان اینکه “علاوه بر اینکه دشمنان در زمان جنگ و بصورت آشکار اهدافی را دنبال می‌کنند، در زمان صلح نیز بدنبال تهدیداتی هستند”، آسیب رساندن به زیرساخت‌های اقتصادی، از بین بردن امنیت بهداشتی و غذایی، ایجاد ترس و وحشت در جامعه، ایجاد بازار فروش محصولات دارویی و مواد مبارزه با آفت و بیماری‌ها توسط کشورهای غربی، آسیب‌پذیر نشان دادن کشور در برابر مواجهه با بحران و ایجاد منش‌های سیاسی اجتماعی در جامعه، آسیب رساندن به سلامت عمومی جامعه و ایجاد تلفات جانی، تحمیل هزینه‌های سنگین برای مقابله با آفات و بیماری‌ها به کشور و تضعیف موقعیت بهداشت و سلامت کشور در میان جوامع بین‌المللی را برخی از این تهدیدات برشمرد.
وی در پایان اظهار کرد: در چرخه پدافند زیستی چند اقدام باید انجام گیرد که از جمله آنها می‌توان به پایش تهدید در شرایط عادی (پایش کامل و جامع آن است که اتفاق را پیش‌بینی کند)، تشخیص تهدید، هشداردهی، تصمیم‌گیری و عملیات، محدودسازی، درمان و مصون‌سازی اشاره کرد.
ایسنا
