شی جین پینگ رئیس جمهور جدید چین هشت روز پس از بدست گرفتن سکان رهبری این کشور روز جمعه ۲۲ مارس ۲۰۱۳ برای دیدار با ولادیمیر پوتین همتای روس خود در مسیر رفتن به اجلاس رهبران بریکس در آفریقای جنوبی وارد مسکو شد. با عنایت به اینکه روسیه اولین کشوری است که دبیرکل حزب کمونیست چین از آن بازدید میکند لذا این سفر می تواند نشان از اعتماد و توجه بالای رهبران دو کشور به یکدیگر باشد و در اهمیت نمادین آن تردیدی نیست.
معقولانه می نماید که رهبر چین پیش از ملاقات با سران کشورهایی که با آنها مسائل پیچیده ای دارد با دوستان و متحدان خود دیدار کند و با نگاهی به همسایگان چین پی می بریم در حال حاضر مقامات پکن بهترین گزینه ممکن یعنی روسیه را انتخاب کرده اند چرا که روابط پکن و توکیو به سبب اختلافات فیمابین مناسب نیست و کشورهایی مانند برمه، لائوس و کامبوج نیز بیش از اندازه کوچک بوده، کره شمالی مسئله خاص خود را دارد و دهلی نو نیز با چین رقابتی دیرینه دارد.
دیدار رهبر چین با پوتین و مدودف رئیس جمهور و نخست وزیر روسیه
در ملاقات دو رئیس جمهور، پوتین تصریح کرد این که شی جین پینگ روسیه را به عنوان نخستین مقصد سفر خود انتخاب کرده نشان میدهد دو کشور به توسعه مناسبات که از ویژگیهای مهم و راهبردی روابط است بسیار اهمیت می دهند. وی ابراز امیدواری کرد که این سفر روند توسعه روابط مشترک و همه جانبه دو کشور را به پیش ببرد شی جین پینگ نیز گفت چین و روسیه در مقابل اوضاع جهانی بغرنج و متغیر محیط اقتصادی باید همکاریهای همه جانبه و راهبردی را فشرده تر سازند و به طور عمده حمایت از یکدیگر را در زمینه سیاسی تقویت کرده و از تلاش برای حفظ حق حاکمیت، امنیت و توسعه حمایت کنند. همچنین باید به طور همه جانبه همکاریهای عملی را گسترش دهند و اولویتهای دو کشور در حفظ روابط سیاسی را به دستاوردهای واقعی برسانند تا توسعه مشترک تحقق یابد. علاوه بر این دو کشور در امور جهانی و منطقه ای نیز هماهنگی فشرده تری داشته، قاطعانه از امنیت راهبردی طرفین حفاظت کنند و قاطعانه اصول منشور سازمان ملل و قواعد اساسی روابط جهانی را حفظ کرده و از دستاوردهای جنگ دوم و نظم و ترتیب جهانی پس از جنگ حفاظت کنند تا عدالت جهانی حفظ شده و صلح، پایداری و شکوفائی جهان تحقق یابد.
دومین دیدار مهم رهبر چین روز ۲۳ مارس با مدودف نخست وزیر روسیه انجام گرفت که شی جین پینگ در این ملاقات گفت: طی چند سال اخیر روابط چین و روسیه پیشرفتهای زیادی کسب کرده است. برنامه ریزی دو کشور در روابط دوجانبه درست بوده، سیاست و اقدامات نیز موثر است و پایه محکمی برای توسعه درازمدت روابط دو کشور ایجاد کرده است. اکنون اوضاع بین المللی با تغییرات پیچیده ای روبرو است، چین و روسیه باید در توسعه روابط همه جانبه راهبردی و مشارکتی به یکدیگر کمک کنند. برای مقابله با چالشهای ناشی از بحران مالی جهانی، چین و روسیه باید با یکدیگر همکاری کنند. از نقطه نظر من این دیدار هم اکنون به هدف خود رسیده است. نتایج دیدار از انتظارات من خیلی فراتر رفت می خواهم بگویم از نتایج دیدار از کشور شما فوق العاده راضی هستم.
مدودف نخست وزیر روسیه نیز در این ملاقات گفت: روابط همه جانبه راهبردی و مشارکتی روسیه و چین رشد مطلوبی دارد و اکنون روابط دو طرف در بهترین روند خود است. روسیه معتقد است که دیدار رئیس جمهوری خلق چین از مسکو نتایج فراوانی داشته و به توسعه همکاری راهبردی و توسعه درازمدت روابط دو کشور کمک می کند.
سایر بازدیدها
رئیس جمهور چین در ادامه بازدید خود از مسکو در مراسم افتتاح یادواره ششمین کنگره ملی حزب کمونیست چین که در سال ۱۹۲۸ در مسکو برگزار شد شرکت کرد. وی همچنین از مرکز کنترل عملیاتی نیروهای هوایی وزارت دفاع روسیه بازدید و با چین شناسان و نمایندگان رسانه ها نیز دیدار و در افتتاحیه سال گردشگری چین در روسیه حضور یافت. وی علاوه بر این با نارشکین و ماتوینکو روسای دو اتاق مجلس روسیه نیز ملاقات و تبادل نظر نمود. وی در دانشگاه روابط بین المللی مسکو سخنرانی و در خصوص مفهوم رویای چین گفت: زنده کردن ملت عظیم چین بزرگترین آرزوی مردم این کشور است که طی صد سال اخیر در رنج و سختی به سر برده و دچار تنشهای داخلی و تجاوز خارجی شده اند و به خوبی معنای صلح را میدانند.
اهداف و دستاوردهای سفر
اهمیت و دستاوردهای سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به روسیه را می توان به شرح ذیل تقسیم بندی نمود.
۱-چین و روسیه برخی منافع مشترک تاکتیکی و استراتژیکی در جریان محدود کردن دخالتهای غرب در کشورهایی نظیر سوریه و شمال آفریقا دارند. مذاکرات در مسکو به شی جین پینگ و پوتین اجازه میدهد در زمینه مسائل مختلف جهانی و منطقه ای از کره شمالی تا افغانستان و سوریه و ایران به تبادل نظر بپردازند و نشان دهند در فضای چندقطبی جهان تنها واشنگتن نمی تواند مدعی رهبری مطلق در فضای بین المللی باشد. لذا همکاریهای چینی-روسی به منافع هر دو کشور برای تعدیل قدرت ایالات متحده آمریکا کمک شایانی میکند. بر همین اساس در دیدار اخیر دو رئیس جمهور با یکدیگر، در خصوص ایران، سوریه و کره شمالی تبادل نظر شد.
۲-در حال حاضر فضای شرق آسیا به سبب اختلافات مرزی و سرزمینی چین با کشورهای این منطقه و تمایل آمریکا برای ورود به منازعات شرق آسیا دچار تنشهای زیادی است و واشنگتن سعی دارد پکن را در دریای چین تحت فشار بگذارد و لذا رهبران چین برای تغییر بالانس قدرت به نفع خود در این منطقه و نشان دادن اینکه پکن قابل محاصره نیست، درصدد تحکیم فوری پیوندهای امنیتی خود با مسکو هستند. خصوصا اینکه پکن در مورد مالکیت جزایر دیائوکو و روسیه در خصوص جزایر کوریل با ژاپن اختلاف دارند و پکن سعی می کند توجه کرملین را به تنشهای خود با توکیو جلب کند. البته روسها تلاش میکنند در زمینه اختلافات چین و توکیو با احتیاط رفتار کنند چرا که پوتین به خوبی میداند در صورتی که بخواهد سرمایه گذاری ژاپن در مناطق کمتر توسعه یافته و کم جمعیت شرقی خود را جلب کند و با کمک این کشور به نفع خود توازن بهتری در شرق آسیا برقرار کند نباید جنبه احتیاط را کنار بگذارد ولی به هر حال پکن و مسکو با وجود اعتبار بین المللی به راحتی می توانند در مواقع لزوم این اعتبار را در محافل جهانی به یکدیگر قرض دهند به ویژه در حال حاضر که چین احساس میکند کشورهای رقیب آن را احاطه کرده اند.
اگرچه محققان چینی در این رابطه پیشنهاد میکنند روسیه و چین مشترکا با خطرات آسیایی مقابله کرده و یک نوع پیمان تشکیل دهند ولی در قانون اساسی چین آمده است که این کشور عضو پیمانهای نظامی نمی شود و لذا این اندیشه توسط رهبران چین رد شده مضافا بر آنکه در نظریه سیاست خارجی روسیه هم آمده که این کشور طرفدار توسعه روابط با آمریکا و اروپاست و لذا بدیهی است که مسکو و پکن در شرایط جاری قصد ندارند روابط خود را تا سطح اصولا جدیدی ارتقاء دهند و به گفته ولادیمیر یورتیاکوف معاون مدیر انستیتو خاور دور روسیه این روابط در سطح شراکت راهبردی باقی خواهد ماند.
۳-یکی از اهداف دیدار شی جین پینگ رئیس جمهور چین از مسکو متوجه توسعه مناسبات نظامی دو کشور است و این بهبود روابط نه تنها متوجه خرید تسلیحات نظامی بلکه انتقال تکنولوژیهای نظامی و توسعه مشترک برخی سیستمهای تسلیحاتی نیز می باشد البته در چند سال اخیر تجارت نظامی بین دو کشور بخاطر آنکه چین تلاشهایی برای مهندسی معکوس و تولید سیستمهای صادراتی روسیه به عمل آورده افت کرده است با این وجود گزارشات از موافقتنامه های جدید بین دو کشور به ویژه در زمینه هایی که چین در آنها عقب مانده است حکایت دارد.
در چند روز اخیر در پی دیدار ژنرال سرگئی شایگو وزیر دفاع روسیه با ژنرال چانگ ون چوان وزیر دفاع چین در حاشیه دیدار اخیر رهبران دو کشور، اخبار تدریجی از برخی توافقات دفاعی دو کشور منتشر می گردد که بر اساس این خبرها، خرید ۲۴ فروند جنگنده سوخو ۳۵ و ۴ فروند زیردریایی هسته ای کلاس دالا به قیمت کلی ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار توسط چین از دستاوردهای سفر یاد شده می باشدو قرار است از این ۴ زیردریایی ۲ فروند آنها در چین با مشارکت ۳۰ درصد متخصصین روسی و ۷۰ درصد هم متخصصین چینی ساخته شوند. همچنین گفته میشود خرید سامانه اس-۴۰۰، هواپیمای سوخت رسان، ترابری و موتور جت نیز مورد مذاکره قرار گرفته است.
ضمنا ژنرال سرگئی شویگو در این دیدار اظهار داشته: توافقات روسای جمهور دو کشور زمینه توسعه روابط دوجانبه از جمله همکاری های نظامی را فراهم کرده است و روسیه اهمیت زیادی برای همکاری های دوجانبه در زمینه نظامی قائل است. چانگ ون چوان وزیر دفاع چین نیز گفته: دو کشور در دیدار شی جین پینگ از روسیه به توافقات زیادی در زمینه توسعه بیشتر شراکت راهبردی شان دست پیدا کردند. همکاری دو کشور به نفع صلح جهانی نیز هست و همکاری های نظامی بخش مهم این شراکت راهبردی بین دو کشور است. دو طرف همچنین توافق کرده اند در زمینه های متعدد از جمله ملاقات های سطح بالا، تبادل افسران ارشد و متوسط، مذاکرات راهبردی و تمرینات مشترک همکاری داشته باشند.
در خصوص اهمیت تقویت توان نظامی برای دولتمردان چین روزنامه وال استریت ژورنال می نویسد: شی جین پینگ، رییس جمهوری چین، با وجود کاهش رشد اقتصادی این کشور نسبت به سال های گذشته، همچنان سیاست حفظ هزینه های نظامی را دنبال می کند. در بودجه سال ۲۰۱۳ که نسخه ای از آن به تازگی و همزمان با گشایش کنگره ملی چین منتشر شد، پیش بینی شده است که بودجه نظامی این کشور با ۱۰٫ ۷ درصد افزایش نسبت به سال گذشته، به ۷۲۰٫ ۲ میلیارد یوآن (۱۱۴٫ ۳ میلیارد دلار) برسد. این نخستین بودجه چین از زمانی است که “شی” در ماه نوامبر (آذر) قدرت را در حزب کمونیست و ارتش این کشور به دست گرفت. در دو دهه گذشته، هزینه های نظامی چین با سرعت کمابیش مشابهی رشد داشته است. با این حال، افزایش سال ۲۰۱۳ در حالی انجام می شود که کنگره چین امسال رشد رسمی ۷٫ ۵ درصد را برای اقتصاد این کشور در نظر گرفته است.
از این دریچه به نظر میرسد گسترش همکاریهای تسلیحاتی روسیه و چین موجب نگرانی واشنگتن خواهد شد چنانکه جیمز کوریت روزنامه نگار آمریکایی در گفتگو با راشاتودی تاکید میکند (رهبران چین میخواهند این کشور را به قدرت نظامی بزرگی تبدیل کنند و افزایش قدرت نظامی و اقتصادی چین به چالشی بزرگ برای کشورهای منطقه و آمریکا تبدیل شده است). البته بالا رفتن قدرت نظامی چین با عنایت به پشتوانه مالی عظیم و سایر ملاحظات می تواند ملاحظات عینی تقسیم قدرت جهانی یعنی گرفتن بخشی از کیک تقریبا انحصاری آمریکا را فراهم آورد امری که واشنگتن را بر آن داشته تا به کمک هم پیمانان منطقه ای خود در اطراف چین با دامن زدن به چین هراسی و زنده کردن کینه های تاریخی، پکن را در اطراف خودش مشغول نماید.
۴-دیدار شی جین پینگ از مسکو می تواند نشانه ای از توسعه مناسبات انرژی دو کشور نیز باشد. واردات نفت چین به عنوان دومین مصرف کننده جهان از مرز ۲۵۰ میلیون تن در سال گذشته و در طول سال گذشته میلادی مصرف نفت این کشور به ۴۵۰ میلیون تن رسید که بیش از ۲۵۰ میلیون تن آن واردات بوده است. در همین حال اعلام شده که انتقال ۳۰ میلیون تن نفت خام از خط لوله روسیه به چین در دو سال گذشته محقق شده است. این خط لوله یکهزار کیلومتر طول دارد و از منطقه آمور وارد شهر داچینگ در شمال شرق چین میشود. این خط لوله باید هر سال و تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۱۵ میلیون تن نفت روسیه را به چین صادر کند. کارشناسان انرژی پیش بینی کرده اند تقاضای چین برای نفت در سال ۲۰۱۳ میلادی بیش از سال گذشته میلادی خواهد بود. در جریان سفر اخیر مقامات شرکت روس نفت روسیه به چین نیز اعلام شد پکن خواستار خرید نفت بیشتری است. این شرکت به دنبال قرض کردن ۳۰ میلیارد از چین در ازای دو برابر کردن عرضه نفت به این کشور است. بر این اساس پکن به بزرگترین مصرف کننده نفت روسیه تبدیل خواهد شد و عرضه نفت این کشور به اروپا کاهش خواهد یافت.
بر این اساس کمپانیهای روس نفت روسیه و سی ان پی سی چین در حضور پوتین رئیس جمهور روسیه و شی جین پینگ رئیس جمهور چین موافقتنامه همکاری راهبردی در حوزه های اکتشاف، زمین شناسی، استخراج و فروش مواد هیدروکربنی را امضاء کردند. علاوه بر این موافقتنامه بین ۲ دولت در مورد توسعه همکاری درحوزه خرید و فروش نفت خام و همکاری در ساخت و بهره برداری از پالایشگاه نفت و کارخانه پتروشیمی در چین و اکتشاف و استخراج نفت نیز امضاء شد. ایگور سچین رئیس روس نفت روسیه اعلام کرد طرفین در مورد بالاتر بردن حجم تحویل نفت به مقدار ۸/۰-۳۱ میلیون تن ورای قراردادهای موجود به توافق رسیدند. و در مورد بالابردن مرحله به مرحله صدور نفت در سه جهت توافق کردند که از ۸۰۰ هزار تن تا ۳۱ میلیون تن افزایش خواهد یافت و پروژه های استخراج نفت در ساخالین و سیبری شرقی امکان تحویل نفت به چین را فراهم خواهد کرد.
کارشناسان روس تصور میکنند روس نفت روسیه می تواند از طریق انشعاب خط لوله سیبری شرقی-اقیانوس آرام ۱ تا ۲ میلیون تن نفت بیشتر به چین تحویل دهد. این امر به حساب رشد استخراج نفت میسر میشود و برای این منظور هزینه مضاعفی ضرورت ندارد. سچین اعلام کرده روسیه می تواند از راه قزاقستان نیز مقداری نفت به چین تحویل دهد و چین به این مسیر علاقمند است و قزاقستان آماده است به روسیه اجازه دهد سالانه۳ تا۴ میلیون تن نفت از خاک آن به چین صادر گردد. سچین همچنین گفته طرف چینی آماده است ۲ میلیارد وام با شرایط مناسب به کمپانی وی برای مدت ۲۵ سال واگذار کند که این مبلغ برای جبران هزینه خرید کمپانی (ت. ان. کا. بی. پی) می باشد.
علاوه بر این در جریان این سفر بین شرکتهای گازپروم روسیه و شرکت نفت و گاز چین به نام سی ان پی سی یادداشت تفاهمی شامل فروش گاز طبیعی روسیه به چین به امضاء رسید. الکسی میلر در اینباره میگوید: موضوع این سند مشارکت استراتژیک است. طرفین برای انتقال گاز روسیه به شرق چین مسیر سیلی سیبری را برگزیده اند. مدت زمان قرارداد را نیز ۳۰ سال تعیین کرده اند و شروع آن از سال ۲۰۱۸ می باشد. حجم گاز انتقالی روسیه به چین سالانه ۳۸ میلیارد مترمکعب است که امکان افزایش آن تا ۶۰ میلیارد مترمکعب نیز وجود دارد. طرفین قصد دارند قرارداد را تا ماه ژوئن سال جاری با شرایط مشخص به امضاء برسانند و تا پیش از پایان سال قرارداد بلند مدت را امضاء کنند.
۶-دو کشور از اعضای اصلی ساختارهایی نظیر سازمان همکاری شانگهای و بریکس هستند در سازمان همکاری شانگهای کشورهای عضو علیه جدایی طلبی، افراط گرائی و تروریسم مبارزه میکند و مناطق جدایی طلب تبت، سین کیانگ، تایوان و چچن و برخی مناطق قفقاز شمالی در هر دو کشور نقاط داغ مورد توجه هستند و هر دو کشور خواهان حمایت بین المللی برای مبارزه با جدائی طلبی هستند و لزوم همکاریهای بیشتر با یکدیگر را به خوبی احساس میکنند.
۷-هر دو کشور خواهان جلوگیری از رشد لیبرال دموکراسی غربی هستند و مخالف جدی دخالتهای آمریکا در امور داخلی کشورها به نام حقوق بشر و دموکراسی و امثال آن می باشند و هماهنگ با هم درصدد کنترل آمریکا در نقاط مختلف جهان عمل میکنند و در سازمان ملل جلو تندرویهای آمریکا و غرب و فشارهای آمریکا به ایران و کره شمالی ایستادگی کرده و به طور فزاینده ای در حال طراحی مدل جایگزین برای سبک و سیاق دموکراسی غربی هستند.
نگرانیها و مشکلات در روابط دو کشور
۱-حضور چین به عنوان پرجمعیت ترین کشور دنیا که صاحب دومین اقتصاد گسترده پس از ایالات متحده آمریکاست همواره نگرانیهایی را برای همسایگان این کشور پدید آورده و روسیه نیز از این مخاطره زرد برکنار نمانده است. سرزمینهای وسیع، غنی، کم جمعیت و توسعه نیافته شرق روسیه با شهرهای پرجمعیت چین هم مرز می باشد و مرز مشترک دو کشور به نظر می آید مانند یک غشاء بسیار نازک دو جهان متفاوت را از هم جدا ساخته است و لذا روسها نگرانند که زمانی چینیها در سرزمینهای شرقی خالی از سکنه آنها ساکن شده و آنرا تصاحب کنند. این تفکر به شیوه ای وسواس گونه از طرف رسانه های غربی که خواهان برقراری پیوندهای مستحکم بین پکن و مسکو نیستند از دهه ۱۹۹۰ به طور دایم تبلیغ میشود و عمدتا نیروهای لیبرال و غربگرای روسی نیز در داخل این کشور این مسئله را بزرگ جلوه می دهند.
البته عده ای از تحلیلگران معتقدند گسترش جمعیتی چین در سیبری شرقی علیرغم تبلیغاتی که عده ای از رسانه ها و کارشناسان به راه انداخته اند واقعیت ندارد و طبق آمار مجموع چینی هایی که به طور رسمی و غیر رسمی در روسیه حضور دارند بیش از ۳۰۰ هزار نفر نیست و بسیاری از آنها بازماندگان چینیهایی هستند که از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ در روسیه حضور دارند.
۲-روسیه به عنوان وارث ابرقدرت اتحاد جماهیر شوروی سابق که زمانی از جهات مختلف بر چین برتری داشته اکنون پس از فروپاشی دچار مشکلات عمیق داخلی بوده و در مقایسه با چین ضعفهای آشکاری دارد و به عنوان یک صادر کننده مواد خام به ویژه در زمینه انرژی نفت و گاز شناخته میشود و روسها نگرانند که به تدریج به صادرکننده صرف انرژی به چین تبدیل شوند و نتوانند در زمینه های مختلف اقتصادی و صنعتی به پیشرفت شایسته دست یابند و نهایتا به زائده، انبار و منبع مواد خام چین تبدیل شوند و پکن از کشور آنها به عنوان پشت جبهه مبارزه با آمریکا استفاده کند. در همین حال برخی کارشناسان شرق دور روسیه به طریق مثبت به موضوع می نگرند و میگویند مناطق سیبری و ترانس بایکال این کشور میتواند به عنوان ناحیه ای غنی از لحاظ منابع آبی و معدنی و کشاورزی به کشورهای مختلف معرفی شود که نه فقط چین بلکه ژاپن، کره جنوبی، آمریکا و کشورهای آسیای شرقی نیز می توانند در آن سرمایه گذاری کنند و در آینده انبوه جمعیت شرق آسیا و از جمله چین به منابع این منطقه احتیاج دارند و روسیه می تواند سرمایه گذاری‌ها را به ناحیه مذکور جلب کند. این دسته از تحلیلگران میگویند در صورت عدم طراحی مدلی برای همکاریهای چین و روسیه در شرق دور در آینده روابط پکن و مسکو دچار چالش میشود.
۳-نگرانی دیگر روسها آن است که هنوز در برخی از کتب درسی چینی ۵۰۰ هزار مایل مربع آنسوی مرزهای روسیه را به عنوان اینکه از لحاظ تاریخی به چین تعلق دارد نام برده میشود. ناسیونالیستهای چینی همواره به این موضوع اشاره میکنند که تزار روسیه در یک قرارداد ناعادلانه امپراطور چین را مجبور کرده مقداری از سرزمینهای چین را به همسایه قدرتمند خود بدهد. حتی یکی از اتاقهای کاخی که امپراطوری سابق چین یکی از قراردادهای سال ۱۸۶۰ را در آن به امضاء رسانده به عنوان مکانی برای خیانت و تحقیر ملی مشخص شده است.
۴-علاوه بر این در حالی که مسکو درصدد توسعه سرزمینهای شرقی خود است و قصد دارد حضور و صدایش را در آسیا و اقیانوس آرام از طریق دو جانبه و حضور در ساختارهایی مانند نشست شرق آسیا و آپک تثبیت کند فکر کردن در مورد اصالت اروپائی خود را متوقف نکرده است برای سالها مسکو برای برقراری رژیم بدون ویزا بین روسیه و اتحادیه اروپا بر بروکسل فشار می آورد درحالیکه چنین ترتیبی بین پکن و مسکو غیرقابل تصور است. طرفداران طرز تفکر مذکور توسعه روسیه به طرف شرق را قابل توجیه نمی دانند و عمدتا قائل به نوعی چین هراسی می باشند طبعا کشورهای غربی و آمریکا که از اتحاد چین و روسیه نگران هستند در نفوذ و رواج یافتن این طرز تفکر سهیم هستند چنانکه هنری کیسینجر معتقد است محور پکن-مسکو در راستای منافع آمریکا نیست و لذا واشنگتن باید سیاست خود را بر اساس جدایی این دو کشور طراحی کند. همچنین از دیگر نقاط اصطکاک چین و روسیه در آسیای مرکزی و نیز شرق آسیا می باشد که دو کشور سعی میکنند خطوط قرمز طرف مقابل را رعایت کنند.
جمع بندی
آنچه در مقطع فعلی باعث نزدیکی بیشتر مسکو و پکن شده را می توان به طور خلاصه به شرح ذیل عنوان کرد: هر دو کشور با دشمنیهای ایالات متحده آمریکا مواجهه هستند که سعی میکند آنها را به شدت محدود کرده و تحت محاصره در بیاورد. ضمنا هر دو کشور با مدل دموکراسی آمریکایی و غربی که منافع حیاتی آنها و متحدانشان را با خطر جدی روبرو کرده در چالش می باشند و با برقراری تعاملات نزدیکتر سعی میکنند بر این چالش غلبه یابند. از سوی دیگر چین برای توسعه اقتصادی بیشتر خود به منابع نفت و گاز مطمئنی نیاز دارد که روسها میتوانند آنرا در اختیار این کشور قرار دهند. علاوه بر این پکن خود را در اقیانوس آرام و شرق آسیا با خطر روز افزون نظامی آمریکا روبرو می بیند و نزدیک شدن بیشتر پکن به مسکو از این زاویه نیز قابل تامل است.
متقابلا مسکو در صدد استفاده از توانمندیهای عظیم چین برای جبران کاستیهای خود است چنانکه پوتین رئیس جمهور روسیه در این خصوص می گوید: اطمینان دارم رشد اقتصاد چین به هیچ وجه نه یک تهدید بلکه فراخوانی حامل توانمندی عظیم همکاری تجاری و فرصتی برای انداختن باد چینی به بادبان اقتصاد روسیه است.
بدیهی است ایالات متحده آمریکا در قبال مشارکت راهبردی چین و روسیه احساس خطر کرده و سعی میکند به آن واکنش نشان دهد که در مورد مسکو تمرکز کاخ سفید بر تحریک اپوزیسیون داخلی روسیه و احیانا بی ثباتی سرزمینهای قفقاز شمالی این کشور برای جلوگیری از تمرکز کرملین بر اهداف بنیادین و درازمدت خواهد بود.
نویسنده: سیدعبدالرضا موسوی بفروئی
