دکتر جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر، در تشریح تازه ترین رتبه بندی دانشگاه ها توسط موسسه تایمز گفت: قاره آسیا از نظر آموزش عالی، منطقه ای است که در مقایسه با غرب که ریاضت های اقتصادی را تجربه می کند هر روز شاهد شکوفایی و پیدایش کشورهای نوظهور علمی مانند چین، کره جنوبی، ترکیه، تایوان، ایران و سنگاپور است که به طور قابل توجهی موقعیت رتبه بندی بین المللی و منطقه ای خود را ارتقا بخشیده، درحالیکه بعضی از موسسات ایالات متحده و انگلستان تحت فشارهای مالی و ریاضت های اقتصادی جایگاه اولیه خود را در جدول رتبه بندی جهانی از دست داده اند.
وی افزود: در تازه ترین رتبه بندی تایمز از دانشگاه های قاره آسیا که ۲۲ فروردین ۱۳۹۲ منتشر شده ژاپن جایگاه ممتازی در رتبه بندی سال ۲۰۱۳ میلادی دارد، دانشگاه توکیو در مقام نخست و دانشگاه کیوتو جزو ۱۰ دانشگاه برتر قاره آسیا است. بر روی هم، ژاپن دارای ۵ دانشگاه تراز اول در بین ۲۰ دانشگاه،۱۱ دانشگاه تراز اول در بین ۵۰ دانشگاه، و ۲۲ دانشگاه در بین ۱۰۰ دانشگاه برتر قاره آسیا است. با وجود این، ژاپن قدرتمند ترین دانشگاه های تحقیقاتی در آسیا را دارد و علت آن این است که کشور ژاپن در حدود ۲۵ سال پیش و در فاصله سال های ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰ نسبت به سایر کشورهای این منطقه سرمایه گذاری بیشتری بر روی آموزش عالی و تحقیقات علمی به عمل آورده که بسیاری از برندگان جوایز نوبل آن مربوط به این دوره های طلایی است.
سرپرست ISC ادامه داد: گرچه در رتبه بندی بین المللی سال ۲۰۱۳-۲۰۱۲ ده دانشگاه برتر تنها مربوط به دو کشور آمریکا و انگلستان می باشد، اما جدول آسیا بسیار متنوع و شامل ۵ کشور است. دانشگاه ملی سنگاپور در رتبه دوم، دانشگاه هنگ کنگ در رتبه سوم و دانشگاه علوم و فناوری هنگ کنگ در رتبه نهم قرار دارند.
مهراد با اشاره به اینکه در جمهوری خلق چین، دانشگاه پکن مقام چهارم و دانشگاه شینگهوا مقام ششم را بدست آورده است، افزود: رتبه های باقی مانده مربوط به موسساتی از کره جنوبی، دانشگاه علوم و فناوری در پوهانگ (رتبه پنجم)، دانشگاه ملی سئول (رتبه هشتم)، و موسسه علوم و فناوری پیشرفته (رتبه دهم) است.
وی ادامه داد: در بین ۱۰۰ دانشگاه برتر آسیا، ژاپن دارای ۲۲ دانشگاه، تایوان ۱۷ دانشگاه، چین ۱۵ دانشگاه و جمهوری کره ۱۴ دانشگاه ممتاز دارد. در مجموع، در بین ۱۰۰ دانشگاه تراز اول قاره آسیا، ۱۵ کشور حضور دارند.
سرپرست ISC افزود: در منطقه خاورمیانه، ترکیه، ایران و عربستان سعودی کشورهایی هستند که بیشترین دانشگاه را در بین ۱۰۰ دانشگاه ممتاز قاره آسیا به خود اخصاص داده اند براین اساس در ترکیه، دانشگاه فنی خاور میانه دارای (رتبه ۲۲)، دانشگاه بیلکنت (رتبه ۲۸)، دانشگاه کوُچ (رتبه ۳۱) و دانشگاه های بوغازچی و فنی استانبول (رتبه های ۳۷ و ۳۸) را به خود اختصاص داده اند.
مهراد ادامه داد: برای نخستین بار است که از جمهوری اسلامی ایران در جدول رتبه بندی تایمز و در بین ۱۰۰ دانشگاه ممتاز قاره آسیا، علاوه بر دانشگاه صنعتی شریف که در رتبه بندی کلی (یعنی بین المللی تایمز) همیشه جایگاه برتری داشته، در سال ۲۰۱۳ نام دو دانشگاه دیگر نیز به چشم می خورد به نحوی که دانشگاه صنعتی شریف با رتبه ۴۲ و دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۶۲ و دانشگاه صنعتی اصفهان با رتبه ۹۵ در این فهرست قرار دارند.
وی گفت: از سایر کشورهای خاور میانه به غیر از عربستان سعودی ، نام های جدیدی در رتبه بندی تایمز مشاهده می شود که می توان به عربستان سعودی با دانشگاه ملک عبدالعزیز دارای رتبه ۴۹، دانشگاه نفت و معادن ملک فهد با رتبه ۶۲ (مشترکاً با دانشگاه علوم پزشکی تهران)، دانشگاه ملک سعود با رتبه ۷۷ اشاره کرد؛ همچنین امارات متحده عربی و لبنان نیز هرکدام دارای یک دانشگاه در رتبه بندی سال ۲۰۱۳ میلادی تایمز در قاره آسیا هستند به نحوی که دانشگاه امارات متحده عربی (رتبه ۸۶) و دانشگاه آمریکایی بیروت (رتبه ۸۷) را از آن خود کرده اند.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اشاره به اینکه در بحث رتبه بندی و معروفیت دانشگاه ها، نگاه بین المللی بدون شک یکی از اولویت های قابل توجه است، تصریح کرد: در سال های اخیر، بین المللی کردن دانشگاه ها در مالزی مورد توجه است و این کشور توانسته تعداد بیشتری از دانشجویان سایر کشورها را جذب کند. بر این اساس، اکنون و برای نخستین بار دانشگاه کبانگاسان در مالزی موفق شده است تا با کسب رتبه ۸۷( مشترکا با دانشگاه آمریکایی بیروت) جایگاه خود را در نظام رتبه بندی تایمز تثبیت کند.
مهراد خاطرنشان کرد: در بحث با جمهوری اسلامی ایران این نکته قابل توجه است که آموزش عالی و تحقیقات علمی در ایران از سال ۱۳۷۰ به بعد به سرعت رشد پیدا کرده است و در نتیجه، به تدریج با فراهم سازی زمینه ها از جهات مختلف، حضور ایران و دانشگاه های آن در عرصه های بین المللی از تولید علم گرفته تا رتبه بندی قابل مشاهده است. با وجود این، هنوز به سیاست های موثر دیگری نیز احتیاج می باشد تا جمهوری اسلامی ایران بتواند راه های ترقی در آموزش عالی و تحقیقات علمی را طی کند. بودجه از عوامل موثر است و چنانچه سرمایه گذاری در آموزش عالی به صورت هدفمند انجام پذیرد، ارتقا و کیفیت دست یافتنی خواهد بود.
وی ادامه داد: اگر مطرح شدن نام ایران و تعدادی از دانشگاه های آن را به خاطر سیاست موثر وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بدانیم، اکنون لازم است هم دولت و هم مجلس شورای اسلامی توجه کنند که کاهش بودجه در آموزش عالی و تحقیقات علمی به توسعه پایدار منجر نخواهد شد. سهم تحقیقات از تولید ناخالص داخلی لازم است افزایش یابد. این مهم نه تنها که محدود است، بلکه خلاقیت در آموزش عالی را تضعیف می کند. یکپارچه سازی آموزش و پژوهش، سیستم های کنترل کیفیت مانند اجرای دقیق ارزیابی های آموزشی و پژوهشی و استفاده از نتایج رتبه بندی ISC، با اعمال استاندارد های علمی و استقبال نسبی موسسات آموزش عالی، اعم از دولتی یا خصوصی، از مولفه های دیگری است که به ارتقای کیفیت در آموزش عالی کمک خواهد کرد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام خاطر نشان کرد: در یکی دو سال اخیر و اخباری که اخیرا از تعدادی از دانشگاه های کشور شنیده می شود، جذب دانشجویان بین المللی و به عبارت دیگر بین المللی کردن برنامه های آموزش عالی از اقدامات آموزش عالی کشور است. در صورت استمرار این برنامه، می توان انتظار داشت که تعداد دانشجویان خارجی به سرعت افزایش یابد. در قرن ۲۱، موسسات آموزش عالی بدون بین المللی شدن آموزش و پژوهش نمی توانند در سطح جامعه جهانی ظاهر شوند.
به گفته وی تا کنون، پشتیبانی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری نسبت به جذب دانشجویان خارجی به سرعت و به طور بی سابقه ای افزایش یافته است. گرچه تصویر کلی مالی خوشبینانه نیست، اما وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری می کوشد و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به بهترین وجه از دانشگاه ها و در تلاش جهت بین المللی شدن آموزش عالی پشتیبانی کند.
