اوّل: خدمت مرد به همسرش
امیرالمۆمنین(ع) فرمودهاند: «رسول خدا (ص) بر ما وارد شدند در حالی که حضرت فاطمه (س) در کنار دیگ نشسته بود و من نیز مشغول پاک کردن عدس بودم. رسول خدا (ص) فرمودند: ای ابا الحسن؛ عرض کردم: لبیک ای رسول خدا. فرمودند: بشنو؛ و نمیگویم مگر آنچه را که پروردگارم امر کرده است: «هیچ مردی نیست که به همسرش در خانه کمک کند، مگر آن که برای اوست (به تعداد موهای بدنش) عبادت یک سال، که روزها را روزه گرفته و شبها را به تهجد و عبادت، قیام کرده است … ای علی؛ ساعتی در خدمت خانه بودن، بهتر از هزار سال عبادت، و هزار حج، و هزار عمره است؛ و بهتر است از آزاد نمودن هزار بنده، و … » (۱)
البته جا دارد در مورد خدمت زن به شوهر نیز اشارهای بنماییم:
پیامبر اکرم (ص) فرمودهاند: «هیچ زنی نیست که به شوهرش جرعهای آب بنوشاند، مگر این که برای او بهتر است از یک سال عبادتی که روزها را روزه بگیرد و شبها را به تهجد و عبادت، قیام کند؛ و خداوند، در ازای هر جرعه که به شوهرش نوشانده، شهری در بهشت برای او بنا میکند، و شصت گناه او را میآمرزد.» (۲)
و حضرت امام محمد باقر (علیهالسلام) فرمودهاند: «جهاد زن، نیکو شوهرداری کردن است.» (۳)
و حضرت امام صادق (علیهالسلام) فرمودهاند: «ام سلمه از رسول خدا (ص) درباره فضیلت زنان در امر خدمت به شوهران شان سوال کرد. حضرت فرمودند: هر زنی که در خانه شوهرش، چیزی را به منظور سامان دادن و مرتب کردن، جا به جا کند، خداوند به او نظر میفرماید؛ و کسی که خداوند به او نظر فرماید، عذابش نمیکند. ام سلمه عرض کرد: باز هم درباره ثواب زنان مطلبی بفرمایید (پدر و مادرم فدای شما باد) حضرت فرمودند: ای ام سلمه؛ به راستی هرگاه زن، باردار شود، اجر و پاداشی همچون کسی که با جان و مالش در راه خداوند عزتمند و صاحب جلال جهاد میکند، برای اوست؛ و زمانی که وضع حمل کند، به او گفته میشود: مسلماً گناهانت آمرزیده شد، پس اعمالت را از نو شروع کن؛ و چون به نوزادش شیر دهد، به ازاء هر دفعه، ثواب آزاد کردن بندهای از فرزندان حضرت اسماعیل به او عطا میشود.» (۴)
دوم: صبر بر بد اخلاقی همسر
پیامبر اکرم (ص) فرمودهاند: «مردی که بر بداخلاقی زنش صبر کند، خداوند، آن اجر و ثوابی را که به حضرت ایوب (علیهالسلام) به جهت بلا و گرفتاریاش عطا فرمود، به او عطا میفرماید. و زنی که بر بداخلاقی شوهرش صبر کند، خداوند مانند ثواب حضرت آسیه (همسر فرعون) را به او عطا میفرماید.» (۵)
سوم: صبر و خویشتنداری در خانواده
حضرت امام محمد باقر (علیهالسلام) فرمودهاند: «به راستی من نسبت به این غلامم و خانوادهام، بر چیزهایی صبر و خویشتنداری میکنم که از حنظل (۶) در کامم تلختر است. آری، به راستی هر کس صبر و خویشتنداری کند، به واسطه صبرش، به درجه روزهدار شب زندهدار، و درجه شهیدی که در پیشگاه حضرت محمد (ص) شمشیر زده، نائل میشود.» (۷)
چهارم: آشتی دادن
پیامبر رحمت (ص) فرمودهاند: «هر کس برای صلح و آشتی میان دو تن گام بردارد، خداوند و فرشتگانش بر او درود میفرستند تا زمانی که بازگردد؛ و پاداش شب قدر به او عطا میشود.» (۸)
و نیز فرمودهاند: «کسی که برای آشتی دادن میان زن و شوهری گام بردارد، خداوند به او اجر هزار شهید بر حق (که در راه خدا کشته شدهاند) عطا میفرماید؛ و به ازای هر قدمی که بر میدارد، و هر کلمهای که میگوید، برای او عبادت یک سال (که شبها را به تهجد و عبادت، قیام کرده، و روزها را روزه گرفته) میباشد.» (۹)
پنجم: در کنار اهل و عیال بودن
حضرت امام صادق (علیهالسلام) فرمودهاند: «برای اهل مروت و جوانمردی، مایه هلاکت است که مردی (در شهری که اهل و عیالش حضور دارند) خارج از منزلش شب را به سر ببرد» (۱۰)
ششم: تفقد و بوسیدن خانواده
پیامبر رحمت (ص) به مردی فرمودند: « … به نزد خانوادهات بازگرد و آنان را تفقد نما و ببوس؛ که همین کار، صدقه است.»۱۱
و نیز فرمودهاند: «فرزندانتان را زیاد ببوسید؛ که به راستی برای شما به ازای هر بوسیدن، درجهای در بهشت هست، که بلندای آن درجه، به اندازه مسیر پانصد سال است» (۱۲)
هفتم: بهتر بودن برای خانواده
پیامبر رحمت (ص) فرمودهاند: «بهترین شما کسی است که برای خانوادهاش بهتر باشد؛ و من بهترین شما برای خانوادهام هستم.» (۱۳)
و نیز فرمودهاند: «عیال و افراد تحت تکفل مرد، اسیران او هستند؛ و محبوبترین بندگان به پیشگاه خداوند عزتمند و صاحب جلال، خوشبرخوردترین آنان است نسبت به اسیرانش.» (۱۴)
پینوشتها:
۱ -میزان الحکمه به نقل از بحارالانوار ج ۱۰۱ ص ۱۳۲ و مستدرک الوسائل ج ۱۳ ص ۴۸
۲ – میزان الحکمه به نقل از وسائل الشیعه ج ۲۰ ص ۱۷۲
۳- وسائل الشیعه ج ۲۰ ص ۲۲۱
۴ -بحارالانوار ج ۱۰۰ ص ۲۵۲
۵ – مکارم الاخلاق ص ۲۱۳
۶ میوه ای است به شکل هندوانه بسیار کوچک، که طعمش تلخ است… (فرهنگ عمید)
۷ – ثواب الاعمال ص ۱۹۸
۸ – ثواب الاعمال ص ۲۸۸
۹ – وسائل الشیعه ج ۱۶ ص ۳۴۴
۱۰- من لا یحضره الفقیه ج ۳ ص ۵۵۵
۱۱ – ثواب الاعمال ص ۱۳۹
۱۲ – وسائل الشیعه ج ۲۱ ص ۴۸۵
۱۳ -همان
۱۴-همان
تبیان