با تغییر تدریجی شیوه زندگی بدنبال پیشرفت تمدن، همانگونه که بشر از رفاه بیشتری برخوردار می‌شود عوارض و معضلات نیز بیشتر می‌شود.
زمانی انسان‌ها به شیوه‌ای سنتی و ابتدایی زندگی می‌کردند و مسائل و مشکلات جمعی و روانیشان را نیز سنتی حل می‌کردند، اما با تغییر شیوه زندگی به شکل امروزی و جدید گاهی مسائلی ایجاد می‌شود که حل آن از عهده بسیاری از افراد خارج است.
بروز بیماریهای روانی و سیر تدریجی آن منجر به ایجاد رفتارها و عادت‌هایی در انسان می‌شود که بعضاً کنترل و ترک آن بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است و اعتیاد انسان به مصرف مواد و داروها از جمله این عادت‌هاست.
میزان خطر و تهدید مواد افیونی برای زندگی بشر، کمتر از تروریسم و سلاح‌های شیمیایی و میکروبی در جهان نیست، حتی در مواردی به عنوان یک تهدید عمل‌کننده و فعال اما آرام و پنهان، حیات بشر را به نابودی کشانده و بیشتر از هر سلاح کشنده و غیرفعال عمل کرده است.
مواد مخدر را می‌توان یکی از سهمگین‌ترین و مرگبارترین مواد در دنیا نام برد که به طور خلاصه به انواع گوناگون خشخاش شامل(هروئین، مورفین، کدئین، تریاک)، حشیش، ماری جوآنا، کوکائین، متادون، لورازپام‌ها، دیازپام‌های قوی، ال‌اس‌دی، اکستازی، شیشه، کراک، کریستال، جی‌اچ‌بی، قارچ‌ها، آمفی‌تامین، قرص‌های جدیدی با نام برنج و غیره است.
چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح مواد مخدر از گیاه خشخاش و بوته شاه دانه به عنوان داروی مسکن با نام افیون(تریاک) در یونان قدیم و مصر باستان استفاده می‌شد. بعدها ایتالیا مهم‌ترین کشور اروپائی بود که از اواخر دهه ۵۰ میلادی مرکز تجارت و قاچاق مواد مخدر در اروپا شد.
پس از سازمان یافتن استعمار از کشورهای انگلیس، فرانسه و پرتغال در قرن شانزده و هفده و بخصوص هجده میلادی، استعمار از این مواد افیونی برای سلطه بر ملت‌های ضعیف استفاده شد.
وقوع جنگ اول تریاک در ۱۸۳۹ میلادی و جنگ دوم تریاک در ۱۸۵۶ میلادی در چین از سوی انگلیس، واقعیت غیرقابل انکار در ترویج مواد مخدر از جانب استعمار است.
طبق آخرین آمارها در کشور بیش از یک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر معتاد هستند.
سیر پیش‌رونده اعتیاد به مواد مخدر و ترویج روش‌های مصرف غیربهداشتی آن همچون تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک منجر به بروز بیماریهای لاعلاجی همچون ایدز می‌شود به گونه‌ای که آمار مبتلایان به این بیماری تا پایان سال گذشته ۳۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در جهان و در کشور ما بیش از ۲۶ هزار و ۱۲۶ نفر گزارش شده است.
افزایش سرسام‌آور مصرف مواد مخدر در جهان و قاچاق بین‌المللی و دام اعتیاد، میلیون‌ها نفر جوان را به فساد و کام مرگ می‌کشاند و سوداگران مرگ را به ثروت و قدرت می‌رساند. اعتیاد یک مسئله بزرگ بهداشتی و بلایی اجتماعی و دارای جنبه‌ای متعدد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، روانی، اخلاقی و حقوقی است.
مرگ هزاران نفر و از هم‌پاشیدگی خانواده‌ها از جمله تبعات مصرف مواد مخدر است.
چه بسیار خانواده‌هایی که شکل نگرفته به خاطر باز شدن پای این مهمان شوم و سیاه از هم گسستن و چه بسیار کودکانی که سیر نشده از لذت محبت پدر و مادر به فرزند طلاق بودن محکوم شدند.
تاثیرات مخرب مصرف و قاچاق مواد مخدر در کشوری مانند ایران که بحث مبارزه با مواد مخدر با جدیت دنبال می‌شود، به همین جا ختم نمی‌شود چرا که مبارزه با این افیون خانمانسوز طی ۲۰ تا ۲۵ سال گذشته مخدر بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ نفر از نیروی‌های انتظامی جمهوری اسلامی را تنها به جرم مبارزه با ورود این افیون سیاه پرپر کرده است.
مبارزه با اعتیاد به عنوان ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در ایران اسلامی با جدیت دنبال می‌شود و امید است روزی شاهد عاری شدن جامعه اسلامیمان از وجود معتادین باشیم.
جبار از پاک بودن ۶ ماهه‌اش در حالی سخن می‌گوید که اشک از چشمانش سرازیر می‌شود، ۲۳ سال مصرف مواد مخدر داشتم امروز ۶ ماه است کاملا پاک شده‌ام.
انواع مواد مخدر شامل هروئین، شیشه و متادون را طی این ۲۳ سال مصرف کردم و حاصل آن تباهی زندگی، از هم پاشیدگی خانواده و جدایی بیش از ۱۰ سال از فرزند ۱۷ ساله‌ام است.
وی درباره چگونگی معتاد شدنش نیز گفت: ۲۳ سال پیش در حالی که ۱۵ سال بیشتر نداشتم مصرف مواد مخدر را برای نخستین بار تجربه کردم.
اعتیاد یک بیماری است
جبار می‌گوید: از نظر من اعتیاد نوعی بیماری و ویروسی است که امکان دارد هر کسی را به دام خود بکشد و آنچه در این میان موجب جلوگیری از این مهم می‌شود، داشتن حس اعتماد به نفس، خودباوری، استقامت در برابر مشکلات و توانایی نه گفتن در زمان نیاز است.
عدم وجود این توانایی‌ها موجب بی‌اراده شدن انسان می‌شود و نتیجه آن هم گرایش به سمت برخی آسیب‌ها همچون اعتیاد است.
به گفته وی، خلاصی از این بیماری هم اراده‌ای محکم می‌خواهد که خوشبختانه با حضور در کانون ترک اعتیاد و دیدن افرادی که وضعیتی به مراتب بدتر از من داشتند این اراده را بدست آوردم و پاکی و سلامتم را بازیافتم.
در حالی که اشک‌هایش را پاک می‌کند، مهم‌ترین هدفش از خلاص شدن از اعتیاد را دیدن دوباره فرزند ۱۷ ساله‌اش عنوان می‌کند و از کنارمان دور می‌شود.
مسئول کمپ زندگی دوباره دیگر مصرف کننده پاک شده مواد مخدر است که پای صحبت‌هایش می‌نشینیم.
اشرف امینی ۱۷ سال مصرف مواد مخدر داشته و در حال حاضر ضمن پاکی کامل مسئول کمپ ترک اعتیاد زندگی دوباره سنندج در منطقه نایسر است، به قول خودش کمتر از سه ماه از آغاز به کار رسمی این کمپ می‌گذرد و در این مدت بیش از ۱۵۰ نفر از افراد معتاد به اختیار خود در این کمپ ثبت‌نام کرده‌اند و ۶۰ نفر از این تعداد بهبودی کامل به دست آورده و با سربلندی به جامعه بازگشته‌اند.
وی مهم‌ترین عامل معتاد شدن را بی‌توجه خانواده‌اش در سن حساس نوجوانی می‌داند و می‌گوید: زمانی به دام این بلای خانمانسوز افتادم که سن و سالی نداشتم کم‌توجهی خانواده به نیازهایم از یک سو و وسوسه‌های گروه همسالان از سوی دیگر دست به دست هم داد تا بیش از ۱۷ سال از زندگیم را در تاریکی و سیاهی مطلق بگذرانم.
امینی ادامه داد: دوم راهنمایی بود که با مصرف هروئین به جمع معتادان پیوستم تجربه سه سال مصرف کوکائین، سه سال مصرف شیشه و بدتر از آن مصرف کراک را در زندگی تجربه کردم با حضور در همین کمپ‌ها بود که از این بیماری خلاص و تولد دوباره‌ای از خدا هدیه گرفتم.
وی در ادامه خواستار حمایت و توجه به کمپ‌های اعتیاد بدون تبعیض شد و گفت: این کمپ‌ها مکانی برای نجات معتادان است و توجه به آنها می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی داشته باشد.
مسئولین باید در کمک به این کمپ‌ها یک نگاه عادلانه داشته باشند تا حمایت از یک کمپ موجب دلسرد شدن مسئولین و حتی معتادان کمپ دیگر نشود.
وی گفت: بازدید مدیران و مسئولین از کمپ تولد دوباره در طول سال بارها صورت می‌گیرد ولی کمپ ترک اعتیاد که من در حاشیه نقطه شهر سنندج با توجه به آسیب‌های خاص نواحی منفصل شهری ایجاد کرده‌ام مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد.
بیان خاطراتی که دردآور است
مسئول کمپ تولد دوباره سنندج نیز بهترین مشوق خود برای ترک اعتیاد بعد از ۳۲ سال مصرف انواع مواد مخدر را یک پیرمرد ۷۰ ساله عنوان کرد.
عطا سلیمی با افتخار از پاکی ۱۳ ساله‌اش می‌گوید و در حالی که اشک در چشمانش حلقه بسته به سال‌های گذشته باز می‌گردد و ما را مهمان خاطرات دورش می‌کند.
از روزگار تلخ اعتیاد که چگونه همسر و دخترش عاجزانه او را برای ترک کردن به بهزیستی استان برده بودند و بدن نحیفش که بجز پوست و استخوان از آن باقی نگذاشته بود سخن می‌گفت.
دخترش آن طرف‌تر صبورانه به حرف‌های پدرش گوش می‌داد. لحظه‌ای در چشمان دخترش خیره شد و گفت: با مصرف مواد تلخی زیادی به زندگی خود و خانواده‌ام دادم ولی به لطف خدا و کمک دوستانم توانستم اعتیاد را از زندگیم بیرون کنم.
وی با اشاره به عمر ۱۰ ساله کمپ تولد دوباره به شرایط روزهای آغاز به کار این کمپ اشاره کرد و گفت: این کمپ را در سخت‌ترین شرایط نگه داشتیم گاهی حتی برای تامین خورد و خوراک کسانی که به امید بهبودی از مرض اعتیاد به اینجا می‌آمدند فرسنگ‌ها راه را با یک فرغون تا میدان تره‌بار پیاده می‌رفتم.
وی اضافه کرد: حدود ۱۰ سال پیش وقتی برای نخستین بار قدم به این نقطه گذاشتم، ساختمانی بی‌در و پیکر و بدون امکانات بود و برای تامین آب باید ساعت‌ها پیاده‌روی می‌کردم ولی امروز به عنوان یکی از کمپ‌های موفق فعالیت می‌کند.
سلیمی با بیان اینکه از ابتدای آغاز به کار کمپ تولد دوباره سنندج تا کنون بر اساس آمار ۸ هزار نفر ثبت‌نام کرده و دوره ۲۸ روزه سم‌زدایی را گذرانده‌اند، تصریح کرد: ادعا نمی‌کنیم تمام کسانی که به این کمپ ترک اعتیاد می‌آیند به صورت ۱۰۰ درصد ترک می‌کنند، اما تعداد زیادی از این افراد پاک شده و با سربلندی به جمع خانواده بازگشته‌اند.
سلیمی می‌گوید: متاسفانه اکنون نوع مصرف مواد مخدر بسیار متفاوت‌تر از گذشته است، به گونه‌ای که مصرف مواد مخدر صنعتی به ویژه در بین قشر جوان حتی تمایل به ترک را در آنان کاهش داده است.
وی خاطرنشان کرد: لطمات و تاثیرات مواد مخدر صنعتی به اندازه‌ای سنگین است که با وجود اینکه ۳۲ سال سابقه مصرف انواع مواد مخدر سنتی را داشتم گاهی تاثیراتی را که مواد صنعتی بر جسم و روح معتادین به این مواد می‌گذارد برایم غیرقابل هضم است.
کشفیات مواد مخدر ۷۱ درصد رشد دارد
سرپرست دبیرخانه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر کردستان نیز با ابراز تاسف از روند رو به رشد ورود مواد مخدر صنعتی از مرزهای غربی کشور، اظهار کرد: طی سال گذشته بیش از یک‌هزار و ۵۵۲ کیلوگرم انواع مواد پیش‌ساز مواد مخدر در استان کشف و ضبط شده است.
به گفته سلیم کریمی، در مجموع ۶۰۶ کیلوگرم انواع مواد مخدر شامل، تریاک، حشیش، شیشه و هروئین نیز طی سال گذشته در استان کشف شده که نسبت به سال ۹۰ رشد ۷۱ درصدی داشته‌ایم.
وی به وجود ۲۱ هزار معتاد در این استان اشاره کرد و گفت: ۹ هزار و ۸۰۰ نفر از این تعداد زیرپوشش درمان‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت شورای هماهنگی استان قرار دارند.
وی خاطرنشان کرد: ۱۱ هزار و ۳۰۰ نفر از این تعداد دارای شناسنامه هستند و به صورت مشخص از جا و مکان آنها اطلاعات کافی وجود دارد.
وی با بیان اینکه ۷۵ درصد از سرقت‌ها و ۵۶ درصد از ورودی‌های زندان‌های استان را افراد معتاد تشکیل می‌دهند گفت: مقابله با معتادان نقش بسزایی در کاهش بسیاری از آسیب‌های اجتماعی دارد.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کردستان نیز از اعتیاد به عنوان ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی نام می‌برد و می‌گوید: رنجش و لذت‌جویی از مهم‌ترین مسائل گرایش افراد به استفاده مواد مخدر است.
“نه” گفتن به مصرف مواد مهارت می خواهد
به گفته محمدعطا رحمانی‌آبیدر، عدم اطلاع‌رسانی دقیق در مورد مشکلات و تأثیرات نامطلوب استفاده از مواد مخدر از دیگر دلایل تمایل افراد به استفاده از مواد مخدر و روان‌گردان‌ها است.
وی توجه به ارتقای مهارت‌های زندگی در جامعه را بهترین راهکار برای مبارزه با اعتیاد عنوان می‌کند و معتقد است: ارتقا مهارت‌های زندگی همچون کنترل، توان “نه” گفتن، اعتماد به نفس و صبر در برابر ناملایمات در جامعه بهترین راه مقابله با آسیب‌ها اجتماعی است.
به گفته وی، ارائه مهارت‌های زندگی به افراد جامعه از سنین کودکی و بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ها از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی اضافه می‌کند: درگیر کردن آحاد جامعه در راستای مبارزه با اعتیاد در کنار تلاش‌های دستگاه‌های مرتبط نیز نقش بسزایی در کاهش و ریشه‌کن کردن اعتیاد در جامعه دارد.
۹ کمپ ترک اعتیاد در کردستان وجود دارد
معاون پیشگیری بهزیستی کردستان نیز از کاهش سن اعتیاد و افزایش آمار معتادان به مواد مخدر به عنوان زنگ خطری در استان نام می‌برد و می‌گوید: با وجود تلاش‌ها و اقدامات انجام شده در زمینه مبارزه با اعتیاد متاسفانه شاهد کاهش سن اعتیاد و افزایش مصرف مواد مخدر در جامعه هستیم.
مختار فرهادیان با اشاره به خبری مبنی بر راه‌اندازی کمپ ترک اعتیاد برای معتادین زن در استان می‌افزاید: راه‌اندازی چنین کمپی ضمن اینکه ظرفیت مناسبی برای کمک به زنان و دختران معتاد استان است نشانه روند رو به رشد تمایل این قشر به مصرف مواد مخدر است.
به اعتقاد وی، مبارزه با این بلای خانمان سوز نیاز به ورود و همفکری آن‌جی‌اوهای قوی و تلاش و برنامه ریزی‌های منسجم و علمی از سوی دولت است.
وی می‌افزاید: توجه بیشتر به بحث آموزش‌های پیشگیرانه به اقشار مختلف جامعه و ارائه آموزش‌ها پیشگیرانه به صورت هدفمند در مهدکودک‌ها بهترین راهکار مبارزه با اعتیاد است.
به گفته فرهادیان، در سال گذشته بیش از ۲۲۷ هزار نفر زیرپوشش برنامه‌های کمیته فرهنگی پیشگیری از اعتیاد استان قرار گرفته و بیش از ۶ هزار دقیقه برنامه در زمینه اعتیاد و تاثیرات مخرب آن از طریق صدا و سیمای استان پخش شده است.
وی راه‌اندازی ۹ کمپ ترک اعتیاد در استان و زیرپوشش قرار دادن یک‌هزار و ۸۰۰ کیس در آنها را یادآور شد و گفت: ۵ کمپ دیگر نیز در آینده نزدیک به این تعداد اضافه می‌شوند.
یک میلیون قرص متادون توزیع شد
عضو شورای مبارزه با مواد مخدر کردستان نیز از فعالیت ۶۲ مرکز ترک اعتیاد در کردستان خبر داد و گفت: ۴۲ مرکز از این تعداد در شهر سنندج و مابقی در شهرستان‌های دیگر استان فعال است.
به گفته وی، ۶ مرکز از آمار یاد شده دولتی، ۶ مرکز در داخل زندان‌ها و مابقی غیردولتی هستند.
به گفته وی، نظارت بر عملکرد این مراکز از لحاظ کادر و خدمات به صورت مداوم توسط بازرسین مدیریت درمان استان انجام و در صورت مشاهده هرگونه تخلفی تذکرات لازم داده می‌شود.
آریانژاد خاطرنشان کرد: ۶ مرکز ترک اعتیاد به دلیل عدم حضور مسئول فنی و رعایت نکردن قوانین مصرف داروهای درمانی در سال گذشته تعطیل شده است.
وی خاطرنشان کرد: در سال ۹۱ بیش از یک میلیون قرص متادون و ۱۳۰ هزار شیشه شربت متادون در بین مراکز ترک اعتیاد استان توزیع شده است.
آمار معتادان با فرهنگ کردستان همخوانی ندارد
جانشین فرمانده انتظامی کردستان نیز با بیان اینکه ۷۰ درصد آمار سرقت‌های کوچک در این استان توسط معتادان صورت می‌گیرد گفت: متاسفانه با وجود دستگیری روزانه بیش از ۱۰۰ معتاد از سوی نیروی انتظامی به دلیل نبود مکانی برای تحویل این افراد مشکلات در این حوزه همچنان باقی است.
محمد قنبری تصریح کرد: بر اساس آمار کردستان بعد از استان ایلام در بحث معتادین جزو استان‌های سفید کشور است و ما منکر این قضیه نیستم، ولی آیا استان ما نسبت به فرهنگ، خاستگاه و جمعیتش هم می‌توان ادعا کرد که در بحث معتادین سفید است.
وی خاطرنشان کرد: کمتر از ۱۰ سال پیش در خیابان‌های این استان یک معتاد پیدا نمی‌شد ولی متاسفانه در حال حاضر در خیابان‌ها معتادان و سرنگ‌های زیادی را می‌توان یافت که این با فرهنگ کردستان همخوانی ندارد.
جانشین فرمانده انتظامی کردستان با بیان اینکه اجرای ماده ۱۶ در استان کردستان تنها راه چاره برای رفع بحث اعتیاد در این استان است گفت: آمار ۶۲ مرکز و کپ ترک اعتیاد خصوصی و دولتی در شرایطی که نیروی انتظامی برای نگهداری از معتادان باید از کمپ‌های خصوصی خواهش کند جای سوال دارد.
قنبری تصریح کرد: میانگین معتادین دستگیر شده در طول روز از سوی نیروهای انتظامی بیش از ۱۰۰ نفر است اما کمپ‌هایی که مسئولین در مصاحبه‌ها به خبرنگاران می گویند وجود دارد نمی‌بینیم تا این افراد را تحویل دهیم.
وی افزود: یک کمپ به نیروی انتظامی معرفی کنند تا مامورین انتظامی استان در طول روز ۱۰ نفر از این معتادان را به آنجا تحویل دهند.
جانشین فرمانده انتظامی کردستان افزود: در این استان هیچ کمپ دولتی وجود ندارد و تنها کمپ‌های خصوصی هستند که به ازای تحویل هر معتاد باید به آنها هزینه پرداخت شود و هیچ ارگانی هم حاضر به تامین این هزینه نیست.
قنبری با انتقاد از عملکرد مسئولین در بحث احداث و راه‌اندازی کمپ ترک اعتیاد اظهار کرد: سه سال از وعده‌هایی که برای تبدیل کشتارگاه قدیم به کمپ ترک اعتیاد می‌گذرد ولی تا کنون نتیجه‌ای در این راستا حاصل نشده است.
حال با این اوصاف امیدواریم همت مسئولین و همکاری مردم آمار معتادان را روز به روز کاهش داده تا اینکه سفید بودن کردستان در این زمینه محقق شود.
