4

دختر فتحعلی شاه، بانوی هنرمند قجری +تصاویر

  • کد خبر : 127324
  • ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۳ - ۲۳:۱۶

این روزها نسخه برجسته و نفیس خطی به نام های «دعای صباح» و «کتاب الدعا» که به خط بانویی هنرمند به نام ” ام سلمه ” دختر فتحعلی‌شاه قاجار، هنرمند خوشنویس سده سیزدهم هجری ماندگار شده است، در کتابخانه و موزه ملی ملک به نمایش درآمده است.

به گزارش مهر، امّ‌سَلَمه مشهور به گَلین خانم، دختر فتحعلی‌شاه – دومین پادشاه قاجار – از خوشنویسان بنام سده سیزدهم هجری است. زین‏‌العابدین اصفهانى از جمله استادان این بانوی هنرمند ایرانی در آموزش خوشنویسی بوده است. ام سلمه در خط نسخ، مهارتی بسیار داشت. چندین اثر از او به جای مانده است که از مشهورترین آنها می‌توان به «دعای صباح» و کتاب «الدعا» اشاره کرد.

کتاب الدعا، یکی از این دو اثر متعلق به این بانوی هنرمند است. این اثر به خط نسخ در سال ۱۲۴۳ هجری قمری روی کاغذ فُستُقی الوان با جلد ترمه نگاشته شده است که دعاهای صباح و گشایش در روزی  پس از نماز بامداد در این نسخه خطی آمده است.

اثر دیگری که از ام سلمه در کتابخانه و موزه ملی ملک به نمایش درآمده است دعای صباح است که این اثر در سال۱۲۵۵قمری به خط نسخ خَفی و به شیوه رَنگه-نویسی در صفحه‌های ۹ سطری نگارش یافته است.این دو نسخه شاخص و نفیس خطی در حال حاضر در کتابخانه و موزه ملی ملک نگهداری می‌شوند.

این زن هنرمند ازخوشنویسان و شاعران قرن سیزده و چهارده هجری قمری است ، او یکی از دختران فتحعلی شاه قاجار از مادری اهل گرجستان به نام زیبا چهر خانم بود. ام سلمه که به گلین خانم نیز شهرت داشت در حدیقه‌الشعراء از او با عنوان « عصمت قاجار» نام برده شده است.

گلین خانم هنر خوشنویسی را از استادانی چون آقا زین‌العابدین اصفهانی و حاج علی آقا فرزند محمدعلی خان نظم‌الدوله فرا گرفت. او علاوه بر خوشنویسی در هنر تذهیب نیز دستی داشت. گلین خانم به عنوان یکی از زنان مطلع و نسبتاً فهیم در دربار محسوب می‌شد که به همین سبب، محل رجوع سؤالات و راهنمایی های شاهزادگان و کسب اطلاعات ایشان بود.

آثار مختلفی از نوشته‌های او در دست اس.ت از جمله یک جلد قرآن به خط نسخ که در سال ۱۳۰۲هـ. ق تحریر نموده و نیز مجموعه نفیسی از ادعیه و آیات قرآن مجید. وی مانند بسیاری از شاهزادگان قاجاری طبع شعر نیز داشت. البته آثاری دیگر از این بانوی خوشنویس در کتابخانه‌های کاخ گلستان، آستان قدس رضوی و آستانه‌های کربلا و نجف وجود دارد. امّ‌سَلَمه قاجار، در خیل خوشنویسان از جایگاهی ممتاز برخوردار است.

گزارش هاى سیاحان خارجى و تذکره ‏نویسان ایرانى از شرح حال زنان سخنور و هنرمند دوره قاجار چه در دربارها و خانواده‏ هاى رجال و چه در دیگر طبقات جامعه به روشنى بیان کننده کثرت این عده است، “لیدى شل “همسر وزیر مختار انگلیس در ایران در دوره ‏حکومت ناصرالدین شاه در این باره مى ‏نویسد: «زنان طبقه مرفه معمولاً باسواد و با شعر و ادب مملکت خویش آشنایى دارند…»

از میان زنان فرهیخته و ادب‏ور دوره قاجار مى‏توان به کسان دیگری چون طاووس ‏خانم، دلشاد و آغاباجى اشاره نمود که هر سه از زنان ‏فتحعلى‏شاه قاجار و اهل شعر و ادب بودند. نمونه ‏هایى از اشعار آنان در کتابهاى مختلف تذکره آمده است.از میان دختران فتحعلى‏ شاه نیز ‏کسانى چون ماه تابان خانم ملقب به قمرالسلطنه و حسن جهان‏ خانم ‏طبع شعر داشتند و برخى مانند عصمت، و ام سلمه که به آن اشاره شد و ضیاءالسلطنه‏ علاوه بر شاعرى هنرمند و خوشنویس نیز بودند چنان که به گفته اعتمادالسلطنه عصمت در خط نسخ استاد بود.

در دوره قاجار اغلب بانوانى که به کسب دانش روى آوردند و باسواد شدند از طبع‏ شعر و قریحه ادبى نیز برخوردار بودند و در این ‏زمینه آثارى از خود باقى گذاشتند. عده‏اى دیگر از زنان نیز استعداد خود را در فنون ظریفه و هنرهاى زیبا به کار گرفتند و چون‏ خوشنویسى و استنساخ قرآن از هنرهاى مورد توجه این عصر بود اغلب زنان هنرمند در جرگه خوشنویسان درآمدند.

لینک کوتاه : https://ofoghnews.ir/?p=127324

نوشته های مشابه

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰
قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

آمار کرونا
[cov2019]