برخی رسانه های داخلی با ترجمه بخش هایی از گفت و گوی آیت الله هاشمی رفسنجانی با روزنامه گاردین، به نقل از وی درباره «ممکن بودن ایجاد سفارت آمریکا در ایران» تیتر زده بودند. اما امروز روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام اقدام به انتشار متن کامل این گفت و گو کرده و تاکید کرده است که سخنان رئیس این مجمع بر اساس سه اصل «عزت، حکمت و مصلحت» بوده است. آیت الله هاشمی در جریان این مصاحبه، مذاکره مستقیم نمایندگان ایران و آمریکا در مذاکرات هسته ای را «یک قدم به پیش» خوانده و آن را «شکستن تابو» خوانده است. وی سپس در پاسخ به اینکه «فکر می‌کنید دوباره سفارت آمریکا در تهران باز میشود؟»، گفته است: محال نیست. اگر رفتارها اصلاح شود، طبعاً به سفارت می‌رسد.
مهمترین سوالات این گفت و گو و پاسخ هایش را در ادامه بخوانید:
نظر شخصی شما درباره مذاکرات چیست؟ آیا موفقیت آمیز خواهد بود؟ تأثیرش روی کشور ایران چه خواهد بود؟
مذاکره همیشه کار خوبی است. اینکه از دور با رسانه‌ها مذاکره کنیم، با مذاکره رودررو فرق می‌کند. اصل اینکه ایران با کشورهای ۱+۵ به مذاکره نشسته، خودش یک کار مثبت است، به اضافه‌ی اینکه محتوای مذاکرات از مهمترین مسایل امروز ایران و جهان است. ایران در مذاکره جدّی است و نمی‌خواهد وقت گذرانی کند. اگر آنها هم به اندازه‌ی ایران جدی باشند، توافق کاملاً مقدور است.
با توجه به این تجربه‌ی شخصی که شما در بحث سیاست دارید و اینکه همیشه آمریکا را شیطان بزرگ خطاب کردید، نظر شما در این رابطه چیست؟ به هر حال این یک تغییر تاریخی در روابط ایران و آمریکا هست یا خیر؟
تا به حال همیشه در جمع‌ها مذاکره می‌کردیم، اما اینکه مسؤولان ما به اینجا رسیدند که با آمریکا هم جداگانه صحبت کنند، یک قدم به پیش است. یعنی در این جریان تابو شکسته است.
آیا فکر می‌کنید این به قول شما شکستن تابو باعث میشود که یک رابطه‌ی نرمال بین ایران و آمریکا برقرار گردد؟
بالاخره دلیل این که تا به حال رابطه نبوده؛ این بوده که آمریکا از قبل از پیروزی انقلاب و بعد از پیروزی انقلاب، همیشه با ایران با خصومت رفتار کرده است. قبل از انقلاب آمریکا حامی درجه یک شاه بود. بعد از انقلاب هم که حوادث مهمی مثل جنگ و امثال اینها بود، آمریکا علیه ما کار می‌کرد. بسیاری از وسایلی را که قبل از انقلاب از آمریکا خریده بودند، به ما نداد. در جاهایی مثل فلسطین هم که ما برای حقوق مردم حساسیت داریم، آمریکا بدرفتاری می‌کند. حالا اگر در مورد این تحریم‌ها که آمریکا نقش اساسی داشته، از آمریکا رفتار خوب ببینیم، یقیناً روی مردم ما اثر مثبتی دارد.
آیا هنوز هم مسأله دیگری بین ایران و آمریکا هست؟ شما به موردی مثل مسأله فلسطین اشاره کردید که با بحث هسته‌ای حل نمی‌شود؟ آیا شما فکر می‌کنید که با حل شدن بحث هسته‌ای، موقعیت دو کشور به همدیگر نزدیک خواهد شد یا خیر؟
اگر حل شود، گام بزرگی در یکی از مهمترین مسائل و اختلافات برداشته شده است. من دارم می‌گویم که راه صاف‌تر میشود. بقیه آن کشورها هم با فلسطین همین رفتار را دارند.
فکر می‌کنید دوباره سفارت آمریکا در تهران باز میشود؟
محال نیست. اگر رفتارها اصلاح شود، طبعاً به سفارت می‌رسد.
منظور شما دقیقاً از رفتارها اصلاح شود، چیست؟
امام(ره) صریحاً و با تعبیر ادبیات دیگری گفتند که اگر آمریکا آدم شود، ما دیگر مشکلی با آمریکا نداریم.
شما معروف هستید به اینکه خوب بودن روابط ایران با عربستان همیشه مدیون شما بوده است، اما الان ایران و عربستان در وضعیت بسیار بحرانی هستند. چه از لحاظ مذهبی و چه از لحاظ سیاسی این دو کشور مسلمان، روابط خوبی با هم ندارند. شما چگونه فکر می‌کنید و آینده این رابطه به چه شکل خواهد بود؟
زمانی که جنگ عراق علیه ایران تمام شد، روابط ایران با بسیاری از کشورها که حامی صدام بودند، خوب نبود. بعد از جنگ که من مسؤول ریاست جمهوری شدم، این روابط خصمانه را تبدیل به روابط دوستانه کردیم. در منطقه ما، عربستان در رأس آنها بود. ملک عبدالله آن موقع امیر، ولیعهد و مرد عاقل و کاردانی بود. اولین ملاقات ما با ایشان در اجلاس سران کشورهای اسلامی در کشور سنگال بود که در اولین ملاقات ما، خیلی از یخ‌ها آب شد.
نظرم درباره حال حاضر است که حملات لفظی دو کشور بالا گرفته و حتی همدیگر را به فتنه‌انگیزی متهم می‌کنند. در مسایلی مثل یمن و حزب‌الله، هر دو همدیگر را متهم می‌کنند. نگرانی شما در حال حاضر چیست؟
الان با خیلی از کارهای عربستان مخالف هستیم که یکی حمله به یمن است. الان دو ماه است که مردم بی‌دفاع یمن را هر روز بمباران می‌کنند. حساسیت‌شان را برای دفاع از فلسطینی‌ها از دست داده‌اند. اشکالات دیگری هم به آنها داریم. ولی من فکر می‌کنم که اگر ما مسایل خودمان را با عربستان حل کنیم، مثل گذشته بقیه هم حل میشود. الان در مذاکرات هسته‌ای هم اخلال می‌کنند.
یکی از مسایل مهمی که همواره ایران در بحث تقابل با آمریکا داشته، بحث اسرائیل است. آیا شما فکر می‌کنید که در ایران ممکن است تغییر رویکردی نسبت به این مسأله اتفاق بیفتد؟
خودمان لازم نیست تغییری بکنیم، ما طرفدار حقوق مردم فلسطین هستیم که دارد ضایع میشود. کمکی هم که به آنها می‌کنیم، کمک جنگی نیست، ما به آنها نظر سیاسی و اجتماعی می‌دهیم. طبعاً تا زمانی که حقوق مردم فلسطین پایمال میشود، ما نمی‌توانیم نظر خوبی به رژیم اشغالگر قدس داشته باشیم. در عربستان هم مسأله این‌گونه است که ما مدعی هستیم، یعنی مایل هستیم کشورهای اسلامی با هم برادرانه رفتار کنند. قرآن به ما می گوید که مسلمان‌ها برادرند و باید در صلح و دوستی زندگی کنند و نباید به همدیگر ستم کنند.
الان توجه زیادی در دنیا به این منطقه‌ی حساس برای مبارزه با داعش و تروریست است و ایران هم می‌خواهد با این مسأله مبارزه کند. شما فکر می‌کنید چه راهکاری هست و چگونه ایران می‌تواند با تروریسم و داعش مبارزه کند؟
ما کمتر از آمریکا و دیگران با داعش مخالف نیستیم. داعش دارد آبروی اسلام را می‌برد.
چه حرکت عملی می‌خواهد انجام شود که این به قول فرمایش شما کاری که دارد داعش انجام می‌دهد که آبروی اسلام برود، از بین برود؟ چه کار عملی می‌توان کرد؟
ما همواره هم در سوریه و هم در عراق با داعش درگیر هستیم. چون کارهایشان در کشورهای دیگر است، نمی‌توانیم نیرویی به آنجا بفرستیم در عمل درگیر شویم. ولی کمک‌های غیر نیرویی هر چه که لازم باشد، می‌کنیم. در آن حدی که بخواهند، کمک می‌کنیم.
با توجه به اوضاع سوریه و اینکه ایران رابطه خوبی با آن کشور دارد، آینده سوریه را چگونه می‌بینید؟
بالاخره الان سوریه مورد تهاجم گروه‌های فراوان تروریست‌ها هست و ما هم با تروریست در هر جا که باشد، مخالف هستیم.
پس آن بحث بمباران شیمیایی چه میشود؟
بارها گفتیم که استفاده از سلاح شیمیایی از طرف هرکسی که باشد، محکوم می‌کنیم.
با توجه به شرایط الان ایران که تغییراتی انجام شده، شما شرایط آینده ایران را از لحاظ سیاسی چگونه می‌بینید؟ یعنی زمانی که آقای روحانی رئیس جمهور هستند و بعد؟
من شرایط ایران را خوب پیش‌بینی می‌کنم. اکثریت قاطع مردم ما کاملاً به مسایل آگاه هستند. الان ما ده‌ها میلیون انسان تحصیل کرده در ایران داریم. همه‌ی امور ایران هم انتخاباتی هست. رهبر ما با انتخابات انتخاب میشود. رئیس‌جمهور هم با انتخابات انتخاب میشود. مجلس ما با انتخابات شکل می‌گیرد. شهرها و روستاهای ما با انتخابات شوراها اداره می‌شوند. کابینه‌ی دولت از بین دو نهاد انتخاباتی یعنی مجلس و ریاست جمهوری شکل می‌گیرد. یعنی با واسطه انتخاب می‌شوند. با آگاهی مردم، نتیجه‌ی هر انتخاباتی در نسل آینده به خوبی روشن میشود. در بین همه‌ی کشورهای منطقه، با مقررات قانون اساسی ما، هیچ کشوری مثل ایران دموکراتیک نیست.
با فرمایش شما، هم‌چنان سؤال‌هایی برای آزادی بیشتر مطرح میشود. مثلاً سایت‌هایی که فیلتر هستند یا خبرنگار واشنگتن پست که دستگیر شده، آیا شما فکر می‌کنید این تغییراتی که می‌فرمایید، در این زمینه‌ها هم اتفاق خواهد افتاد؟
وقتی که مردم تصمیم‌گیر باشند، اتفاقات خوبی می‌افتد.
منظور شما از مردم یعنی چه؟
وقتی مردم آگاهانه انتخاب کنند، کسانی که انتخاب می‌شوند، نظر مردم را تأمین می‌کنند.
فکر می‌کنید در انتخابات آینده تغییراتی در این نوع اتفاق می‌افتد؟
به هر حال آنچه که من به شما می‌گویم این است که الان مردم ایران کاملاً آگاه هستند و احساس مسؤولیت می‌کنند که در انتخابات، به خصوص در آینده شرکت کنند.
به طور کلی نظر شما درباره آینده جمهوری اسلامی، خوشبینانه است؟
بله خوشبینانه است. من فکر می‌کنم آنچه که دارد پیش می‌آید، کاملاً قابل پیش‌بینی است.
چه با بحث هسته‌ای و چه بدون بحث هسته‌ای؟
بله، بحث هسته‌ای مسأله‌ای است که ما با خارج داریم. در داخل همه‌ی ما طرفدار این هستیم که مشکلاتی نباشد.
