نگاه کشورهای حاشیه خلیج فارس به توافق هسته ای را چگونه ارزیابی می کنید؟
اسناد منتشره شده ویکی لیکس جای هیچ شکی باقی نگذاشته که عربستان و برخی از دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در فاصله زمانی درفاصله زمانی ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲، آمریکا را برای حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران تحت فشار قرار داده بودند.
گزارشهای منتشره رسانه های معتبر جهان هم جای هیچ شکی را باقی نگذاشته است که عربستان و برخی از دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بعد از ریاست جمهوری روحانی و آغاز مذاکرات درسطح وزرای خارجه ایران و آمریکا، ظریف و کری، نیزباتمام ظرفیت وارد عمل شدند که مانع از توافق هسته ای بین ایران و قدرتهای جهانی شوند.
البته باید گفت که عمان تنها کشوری بود که در جهت موفقیت دیپلماسی و پیشگیری از جنگ احتمالی، اقدامات سازند ه و مثبت تاریخی انجام داد که ایرانیها هیچگاه فراموش نخواهند کرد.
نهایتا بعد از امضاء توافق هسته ای بین ایران و شش قدرت جهانی، عربستان و متحدینش چاره ای بجز پذیرش آن نداشتند.
چرا همسایگان عربی در مورد تاثیر اجرای برجام بدبین هستند؟
آنها از ابتدا هم میدانستند که ایران بدنبال بمب هسته ای نیست. منتهی میخواستند بحران هسته ای لاینحل بماند تا استخوانهای ایران زیر خرواری از تحریمهای بین المللی و چند جانبه و یکجانبه خورد شود.
بعد از موفقیت ایران در حل بحران از طریق دیپلماسی و فروپاشی ساختار تحریمهای بین المللی و یک جانبه و چند جانبه هسته ای، به سیاست ایجاد بدبینی نسبت به اجرای برجام دامن میزنند تا مانع بهبود روابط خارجی ایران شوند در حالیکه هم آژانس و هم قدرتهای جهانی تایید کرده اند که ایران به تعهدات بین المللی اش کاملا عمل کرده است.
برخی تحلیل گرایان سیاسی معتقدند برجام توانمندیهای ایران در منطقه را افزایش و برخی دیگر معتقدند که موجب کاهش اقتدار و نفوذ منطقه ای ایران خواهد شد. کدام واقع بینانه است؟
اگر این توافق موجب محدودیت در ظرفیتهای منطقه ای ایران میشد، که عربستان و متحدین عرب و متحد جدیدش اسراییل، جشن میگرفتند. علت اینکه آنها عزا گرفته و فوق العاده عصبانی هستند، این است که رفع تحریمهای هسته ای موجب تقویت توانمندیها و ظرفیتهای داخلی-منطقه ای و بین المللی ایران شده و خواهد شد.
شما در مقاله المانیتور مدعی شدید که برجام فرصتی برای دیپلماسی منطقه است تا به خصومتهای گذشته خاتمه داده و سیستم همکاری منطقه ای در خلیج فارس بوجود آید. آیا این خوشبینانه نیست؟
من معتقدم برجام میتواند به گسترش همکاریهای ایران و همسایگانش در خلیج فارس کمک کند. زیرا:
۱ -اگر آنها نگران بمب هسته ای ایران بودن که این تهدید برطرف شده است.
۲- اگر آنها واقعا خواهان خلیج فارس و خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای هستند که اجرای اصول برجام توسط همه کشورها، این خواسته آنها نیز جامه عمل خواهد پوشید.
۳-اگر آنها بدنبال حل بحران در روابط کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند که برجام “مدل حل اختلافات از طریق دیپلماسی” را پیش روی همه گذاشته است.
اگر کشورهای همسایه عرب ما واقعا این سه خواسته را داشته باشند، من خوشبین خواهم بود در غیر اینصورت، خیر.
آیا آمریکا با توافق هسته ای با ایران، عربستان و متحدینش را فریب داد؟ آیا تمرکز آمریکا از خاورمیانه به سایر نقاط آسیا متمایل خواهد شد؟
من اخیرا در هستون مرکز ایالت تگزاس سخنرانی داشتم. آنجا بعنوان پایتخت انرژی آمریکا محسوب میشود. با افراد متخصص و کارشناس صحبت کردم. همه اعم از جمهوریخواه و دمکرات تصریح میکردند که آمریکا دیگر نیازی به نفت وگاز منطقه خلیج فارس ندارد و بتدریج استراتژی سنتی خلیج فارسی خود را تغییر خواهد داد.
هیلاری کلینتون چهارسال پیش در مقاله ای در فارین پالیسی آمریکا بصراحت دلایل چرخش آمریکا از خلیج فارس و خاورمیانه به سمت شرق آسیا را توضیح داد.
بهرحال آمریکا درک میکند که در آینده ای نزدیک رقبای اصلی و جدی مثل چین و هند، میتوانند آمریکا را پشت سر بگذارند و به ابرقدرتی آمریکا خاتمه دهند. این دغدغه اصلی آمریکا در یک دهه آینده خواهد بود.
