«سعید زیباکلام» استاد فلسفه دانشگاه تهران و «سید علیرضا واسعی» دبیر هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره در برنامه تلویزیونی «زاویه» (مجله علوم انسانی شبکه ۴ سیما) به بررسی کیفیت نظریه‌پردازی و امکان آزاداندیشی پرداختند.
* واسعی: موانع فراوانی در امر آزاداندیشی در ایران وجود دارد
واسعی در ابتدای این برنامه گفت: در بحث امکان یا عدم امکان آزاداندیشی، در نظر تنها چیزی که امکان آن ناممکن است امر متناقض است.
وی افزود: موانع فراوانی در امر آزاداندیشی در ایران وجود دارد که عملا فعالیت آزاداندیشانه را با مشکل همراه می‌کند. آزاداندیشی، آزاداندیشی در معارف و دانش‌ورزی است.
واسعی گفت: آزاداندیشی صرفنظر از میزان آزادی در جامعه مطرح است و به نوعی آزادی از تعلق درونی و بیرونی است.
* لک‌زایی: آزاداندیشی با توجه به مبانی فلسفی حکمت متعالیه امکان‌پذیر است
در ادامه این برنامه حجت‌الاسلام نجف لک‌زایی، رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی از طریق ارتباط تلفنی به این مناظره تلویزیونی پیوست و گفت: آزاداندیشی جزئی از پیکره اجتماع است، آزاداندیشی با توجه به مبانی فلسفی حکمت متعالیه و حرکت جوهری ملاصدرا امکان‌پذیر است.
وی گفت: روشی که ما برای تحقق آزاداندیشی در پیش گرفتیم ما را به نتیجه نمی‌رساند و آزاداندیشی باید متکی بر سرمایه اجتماعی باشد.
* زیباکلام: انسان فارغ از تعلقات نداریم
زیباکلام در پاسخ به این پرسش مجری که آیا آزاداندیشی ممکن است، گفت: انسان برای اندیشیدن به چه لوازمی احتیاج دارد آیا یک کودک خردسال قادر به اندیشیدن است؟
وی افزود: انسان فارغ از تعلقات نداریم! هر انسانی دارای یک سری تعلقات، ارزش‌ها، امیال و هوس‌هاست، صرفنظر از اینکه این تعلقات رحمانی، نفسانی، الهی، مادی و الحادی باشد.
این استاد دانشگاه گفت: انسان اندیشه‌ورز مجموعه‌ای از باورهاست و این باورها در کوچکترین سطح از تفکر تا ژرف‌ترین و تخصصی‌ترین حوزه جود دارد انسان بدون این باورها قادر به اندیشیدن نیست.
وی ادامه داد: اگر انسان‌ها را از باورهایشان خالی کنیم در هر حوزه‌ای اعم از اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، علمی قادر به اندیشیدن نیست و آزاداندیشی فارغ از پیش‌ورزها و باورها محال است.
* واسعی: «آزاداندیشی» گسستن از تعلقات نیست
علیرضا واسعی در واکنش به سخنان زیباکلام گفت: تعریف آقای دکتر از آزاداندیشی، تیغی است که دسته خود را می‌برد. بشر با موجودات دیگر فرق می‌کند و می‌تواند خود را بازیابد. آزاداندیشی به معنی گسستن از تعلقات نیست انسان بامحدودیت مواجه است با توجه به همین محدودیت می‌تواند خود را بازیابد.
* مهاجرنیا: تلقی مطلق‌انگارانه از آزاداندیشی ناصواب است
به گزارش فارس، حجت‌الاسلام محسن مهاجرنیا دبیر علمی حوزه از دیگر میهمانان برنامه بود که به صورت تلفنی به برنامه پیوست.
وی در واکنش به سخنان زیباکلام گفت: آقای دکتر فرمودند آزاداندیشی پیش‌فرض‌هایی دارد به همین دلیل آزاداندیشی تحقق پیدا نمی‌کند چنین تلقی مطلق‌انگارانه از آزادی تلقی ناصوابی است.
مهاجرنیا گفت: آزاداندیشی یک امر اجتماعی مانند تمام عوامل اجتماعی دارای پیش‌فرض‌هایی است و انبیا آمدند تا غل و زنجیر را از انسان بردارند.
* زیباکلام: انسان دارای مجموعه‌ای از پیش‌فرض‌هاست
زیباکلام ادامه داد: معنی این جمله که تاحدودی می‌تواند فارغ شویم چیست؟ حدود آن کجاست؟ حدود مد نظر ما چقدر است؟ انسان دارای ارزش‌ها و پیش‌فرض‌هایی است و در شبکه‌ای از عوامل تصمیم می‌گیرد.
وی ادامه داد: آیا منظور از حدودی که قادر است انسان از تعلقات آزاد شود ۵۰ درصد، ۶۰ درصد، ۸۰ درصد چقدر است و از کدام باورها و ارزش‌ها می‌تواند انسان جدا شود.
واسعی در پاسخ گفت: آیا انسان با چنین ویژگی و تعلقات باید این امکان را داشته باشد که به بیان اندیشه‌های خود بپردازد.
* واسعی: حدود با تعریف آزادی معنی می‌یابد
دبیر هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره افزود: حدود با تعریف از آزادی گره خورده است. مهمترین وجه آزادی رعایت آزادی دیگران است. برخی گمان می‌کنند اگر آزادی باشد بنیان ارزشی آنها فرو می‌ریزد.
واسعی با طرح این پرسش که آیا آزاداندیشی ممکن نیست و محدوده آزاداندیشی در مواجه با جامعه چیست؟ گفت: انسان فارغ از تعلقات وجود ندارد و آزاداندیشی یک راه و ابزاری است که انسان را به حقیقت و شناخت می‌رساند.
