سایه رویگردانی آمریکا بر ائتلاف ضد یمنی

حمله نظامی به یمن گرچه به تعبیر تحلیلگران مسایل سیاسی با چراغ سبز آمریکا آغاز شد، اما کاخ سفید سنگ بنای این تجاوز را در سال ۲۰۱۲ میلادی با اعلام و صدور دستور وضعیت فوق العاده در یمن از سوی ‘باراک اوباما’ رییس جمهوری آمریکا و در راستای تنش بین نیروهای مقاوت مردمی این کشور با نیروهای تحت حمایت سعودی ها گذاشت.
تصمیم دولت آمریکا در اعلام وضعیت فوق العاده در یمن در سال ۱۳۹۱ شمسی، سه سال بعد در ششم فروردین سال ۱۳۹۴ ثمر داد و عربستان با تشکیل ائتلافی از چند کشور عربی و همراهی تعدادی کشور اروپایی و با پشت گرمی دستور اوباما به نیروهای مسلح آمریکا مبنی بر پشتیبانی لجستیک و اطلاعاتی از این ائتلاف، به فقیرترین کشور خاورمیانه حمله کرد.
ماه عسل واشنگتن با ائتلاف سعودی، هفت ماه بعد به خاطر افزایش تلفات کودکان و غیرنظامیان یمنی، با ورود نمایندگان کنگره آمریکا به این موضوع به تلخی گرایید و آغازی برای شکل گیری اعتراض ها در هیات حاکمه ایالات متحده نسبت به جنگ یمن شد.
آبان سال ۱۳۹۴ و چند ماه پس از آغاز حمله نظامی ائتلاف سعودی به یمن، ۱۲ نفر از نمایندگان کنگره آمریکا با ابراز نگرانی از همراهی واشنگتن در جنگ عربستان علیه یمن، از رئیس جمهوری آمریکا خواستند برای پایان دادن به بحران یمن از راه های مسالمت آمیز و مذاکره، همه تلاش خود را به کار گیرد.
این نمایندگان همچنین در نامه خود تصریح کردند: مشارکت آمریکا در جنگ علیه یمن به سرکردگی عربستان و ارائه اطلاعات و کمک های لجستیکی و تجهیز نظامی، این نگرانی را بوجود آورده که آمریکا مسوول کشتن غیرنظامیان یمنی در نتیجه حملات هوایی علیه این کشور قلمداد شود.
اما نامه اعتراض آمیز نمایندگان آمریکا نتوانست دولت مستعجل دموکرات را برای تغییر سیاست در جنگ یمن و حمایت از ائتلاف سعودی مجاب سازد و اواسط سال ۱۳۹۵،
منابع خبری از ورود رسمی نیروهای آمریکایی به جنگ یمن خبر دادند.
نیروی دریایی آمریکا مهرماه سال ۱۳۹۵ سه مرکز راداری ارتش یمن را در سواحل شرقی این کشور با موشک های ‘تام هاوک’ هدف قرار داد و دلیل این اقدام را پاسخی به موشک پرانی ارتش یمن به ناوهای آمریکایی عنوان کرد.
با به قدرت رسیدن دولت جمهوریخواه و ورود ‘دونالد ترامپ’ به کاخ سفید، نه تنها چرخش مثبتی در قبال بحران یمن صورت نگرفت، بلکه پشتیبانی دولت نوپای واشنگتن از ائتلاف ضدیمنی بویژه سعودی ها شدتی مضاعف یافت.
عربستان نخستین مقصد سفر دوره ای ترامپ پس از ورود به کاخ سفید بود و وی خرداد سال گذشته پس از عزیمت به ریاض، ضمن تایید سیاست های جنگ افروزانه عربستان، گران ترین قرارداد همکاری تسلیحاتی تاریخ به ارزش ۴۶۰ میلیارد دلار را میان دو کشور به امضاء رساند.
اما افزایش جسارت عربستان به عنوان رهبر ائتلاف ضدیمنی در پی این ابرقرارداد نظامی، نه تنها به ریاض اختیار کارشکنی در ارسال کمک های بشردوستانه بین المللی به یمن را داد بلکه مجوز جنگنده های ائتلاف برای بمباران مدارس و بیمارستان ها و مرگ یمنی ها را صادر کرد.
درعین حال افزایش تلفات غیرنظامیان یمنی بار دیگر نمایندگان کنگره آمریکا را به تحرک واداشت و در آبان سال ۱۳۹۶ جمعی از آنان با بررسی طرح قانون توقف حمایت واشنگتن از ائتلاف عربی در جنگ یمن موافقت کردند.
این طرح قانونی که از سوی «رو کانا» نماینده دموکرات از ایالت کالیفرنیا و «مارک پوکن» نماینده جمهوریخواه از ایالت ویسکانسین ارائه شد، خواستار خروج نیروهای آمریکایی از جنگ یمن شد و اینکه صدور هر کمکی به ائتلاف سعودی با مجوز کنگره صورت گیرد.
اعتراض به همکاری آمریکا با ائتلاف سعودی پیش از سفر ‘محمدبن سلمان’ ولیعهد عربستان به واشنگتن در ۲۹ اسفندسال گذشته نیز طنینی مضاعف پیدا کرد و جمعی از نمایندگان مجلس سنا اقدام به تهیه طرحی برای خروج وزارت دفاع آمریکا از جنگ یمن شدند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، سناتور جمهوریخواه ‘مایک لی’ ، ‘برنی سندرز’ نماینده مستقل و ‘کریس مورفی’ نماینده دموکرات اعلام کردند: از آن‌ جایی که کنگره مجوز جنگ در یمن را صادر نکرده، معتقدیم این جنگ غیرقانونی و مغایر با قانون اساسی است و مجوز هم ندارد.
سفر ۱۴ روزه ولیعهد عربستان به آمریکا پایانی ناخوشی را برای وی رقم زد و به گفته ‘باب کروکر’ رییس کمیته روابط خارجی سنا آمریکا، برخی سناتورهای عضو کنگره آمریکا در دیدار با بن سلمان خشم خود را نسبت به اقدامات ریاض در یمن ابراز کردند.

** ترامپ در مسیر اوباما
همزمان با بالاگرفتن انتقادها و اعتراض نمایندگان مجالس کنگره و سنای آمریکا نسبت به همراهی واشنگتن با ائتلاف سعودی در جنگ یمن، ترامپ سه شنبه ۲۵ اردیبهشت امسال وضعیت فوق العاده ملی درباره یمن را تمدید کرد.
حالت فوق العاده ملی در یمن سال ۲۰۱۲ میلادی از سوی باراک اوباما رئیس جمهوری سابق آمریکا وضع شد و ترامپ با این کار، ضمن تبعیت از سیاست های سلف خود، تحقق صلح در این کشور فقیر خاورمیانه را برای یک سال دیگر به تعویق انداخت.
چند روز پس از اقدام ترامپ، پایگاه خبری ‘هیل’ در گزارشی اعلام کرد: قانونگذاران آمریکایی در لایحه سیاست دفاعی سالانه بدنبال محدود کردن حمایت آمریکا از ائتلاف نظامی تحت امر عربستان در جنگ داخلی یمن هستند و تاکنون دست‌کم ۹ اصلاحیه با این هدف به آن افزودند.
به گزارش هیل، نمایندگان کنگره و سنا از ائتلاف عربستان در یمن ناراضی هستند و عمده دلیل آن تلفات بالای غیرنظامیان در این درگیری است که روز به روز افزایش می‌یابد و بیشتر آنها نتیجه حملات هوایی سعودی‌ها است.
اواخر تیر سال جاری نیز جمعی از نمایندگان دموکرات کنگره آمریکا در نامه هایی جداگانه به «خالدبن سلمان عبدالعزیز آل سعود» و«یوسف العطیبه» سفرای عربستان و امارات در واشنگتن، اعتراض خود را نسبت به کشتار زنان و کودکان یمنی توسط ائتلاف سعودی اعلام کردند و خواستار پایان این اقدامات خشونت بار شدند.
عملکرد وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) در همراهی با ائتلاف سعودی نیز از نگاه انتقادی نمایندگان کنگره و سنا دور نماند و خبرگزاری ‘اسپوتنیک’ اوایل مردادسال جاری گزارش داد: چند نماینده دموکرات کنگره آمریکا پنتاگون را برای تحقیقات درمورد فعالیت‌های غیرقانونی آمریکا و عربستان در یمن تحت فشار قرار داده‌اند.
به گزارش این خبرگزاری روسی، بازبینی‌های چهار نماینده کنگره شامل رو کانا، ‘آدام اسمیت’، ‘مارک پوکان’ و ‘بتو اورورکی’ در قانون اختیارات دفاع ملی ۲۰۱۹ ممکن است زمینه یک تغییر چشمگیر در عملیات نظامی ائتلاف عربی به پشتیبانی آمریکا و سرکردگی عربستان را به وجود آورد.

**بمب آمریکایی قاتل دانش آموزان یمنی
حمله جنگنده های ائتلاف سعودی به غیرنظامیان در یمن گرچه طی حدود چهار سال گذشته مکرر صورت گرفته اما روز پنجشنبه ۱۸ مردادماه فرود یک بمب آمریکایی بر روی خودرو حامل دانش آموزان در شهر ‘ضحیان’ در استان صعده که منجر به مرگ ۵۲ دانش آموز یمنی و نیز زخمی شدن ۸۰ نفر دیگر از آنان شد، بر شدت انتقادات بر همکاری واشنگتن و ریاض افزود.
تاسف شدید جامعه جهانی از مرگ مظلومانه دانش آموزان یمنی، واکنش ‘آنتونیو گوترش’ دبیرکل سازمان ملل متحد را در پی داشت و وی با صدور بیانیه ای، بر تحقیق فوری و مستقل نسبت به اقدام این ائتلاف عربی تاکید کرد.
همچنین شورای امنیت سازمان ملل در نشستی که به بررسی تحولات سودان جنوبی و یمن اختصاص داشت، به حمله ائتلاف عربی به اتوبوس حامل دانش آموزان پرداخت و ‘کارن پیرس’ رییس دوره ای شورای امنیت و نماینده انگلیس در سازمان ملل با قرائت بیانیه ای، ضمن ابراز تاسف و نگرانی عمیق خود نسبت به حمله ائتلاف، بر خواسته گوترش برای تحقیق قابل اعتماد و شفافی در این باره تاکید کرد.
واکنش ها به حمله مرگبار و کشتار دانش آموزان یمنی وقتی بیشتر اوج گرفت که شبکه خبری ‘سی.ان.ان’ در گزارشی اعلام کرد: این سلاح یک بمب ۲۲۷ کیلوگرمی هدایت شونده لیزری موسوم به ‘ام کی ۸۲’ (MK 82) ساخت کمپانی ‘لاکهید مارتین’ آمریکا است که واشنگتن آن را به ریاض داده بود.
در پی انتشار این گزارش، چند نماینده کنگره آمریکا ۲۴ خرداد در نامه‌هایی جداگانه به بازرسی کل وزارت دفاع آمریکا و فرمانده نظامی آمریکا در خاورمیانه، حمایت ارتش آمریکا از حملات هوایی ائتلاف سعودی به غیرنظامیان یمنی را مشارکت در جنایات جنگی دانسته و خواستار تحقیق و پاسخگویی در این زمینه شدند.
‘تِد لیو’ عضو کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در نامه خود به بازرسی کل وزارت دفاع، خواهان تحقیق و تفحص در این خصوص شد که آیا دولت ترامپ قوانین آمریکا و یا قوانین بین المللی را زیر پا گذاشته و به عربستان سعودی برای حمله به یمن کمک کرده است یا نه.
وی در این نامه تصریح کرد: ائتلاف به رهبری عربستان سعودی که تسلیحات موردنیاز خود را از آمریکا تهیه می‌کند، مرتب به اهداف غیرنظامی شامل مدارس، بیمارستان ها، مراسم تشییع جنازه و جشن‌های عروسی حمله می‌کند که به هیچ وجه در نزدیکی اهداف نظامی قرار ندارند.
سناتور ‘الیزابت وارِن’ نیز در نامه‌ای به ژنرال ‘جوزف وُتِل’ فرمانده نیرو‌های آمریکایی در خاورمیانه خواستار توضیح درخصوص نقش نیرو‌های ارتش آمریکا در بمباران مردم یمن توسط ائتلاف سعودی شد.
وی در این نامه نوشت: براساس گزارش‌های عمومی و موسسات غیردولتی که در یمن مستقر هستند، حملات هوایی ائتلاف (سعودی) که از حمایت تسلیحاتی و سوخت گیری نیرو‌های آمریکایی برخوردار هستند، از آغاز حملات به یمن در سال ۲۰۱۵ میلادی تاکنون باعث مرگ هزاران نفر از مردم غیرنظامی یمن شده اند که یکی از این حملات حمله به اتوبوس بچه‌های مدرسه‌ای بوده است.
پیرو انتشار نامه این نمایندگان، شبکه سی.ان.ان در گزارشی اعلام کرد، پنتاگون به ریاض هشدار داده که اگر سعودی ها تلاشی برای کاهش تلفات غیرنظامیان یمنی نکنند، آمریکا آماده است تا حمایت نظامی و اطلاعاتی از حمله ائتلاف عربی به سرکردگی ریاض علیه یمن را کاهش دهد.
سی.ان.ان به نقل از دو مقام آمریکایی افزود: نارضایتی از اقدامات سعودی ها در یمن رو به افزایش است و جیمز متیس وزیر دفاع و جیمز وتل فرمانده عملیات های نظامی آمریکا در خاورمیانه بابت حمایت آمریکا از حملات عربستان و قتل عام غیرنظامیان یمنی نگران هستند.
سی.ان.ان به نقل از یک مقام آمریکا تصریح کرد: بعد از کشتارهای اخیر سعودی ها در یمن، پنتاگون و وزارت خارجه آمریکا به عربستان هشدار داده و خواستار محدود کردن کشتار غیرنظامیان یمنی شده اند.
به گزارش سی.ان.ان، پس از حمله ۱۸ مردادماه سعودی ها به اتوبوس حامل دانش آموزان، وزیر دفاع آمریکا تمرکز بیشتری روی وضعیت یمن داشته است.
متیس پس از آن حمله گفت که یک ژنرال ارشد آمریکا را مامور گفت وگو با سعودی ها می کند تا اطلاعاتی در خصوص آن حمله به دست آورد.
به تصریح سی.ان.ان، ارتش آمریکا این اختیار را از متیس دریافت کرده که رویکرد سختگیرانه ای در قبال سعودی ها داشته باشد.
در همین ارتباط «مایکل گرت» ژنرال آمریکایی ۱۲ اوت (۲۱ مرداد) با سران سعودی دیدارهایی داشته و پیام تندی به آنها داده است.
حمله مرگبار به دانش آموزان یمنی و بازتاب جهانی و وسیع این اقدام، ضربه کاری را به ائتلاف سعودی وارد کرد زیرا نمایندگان کنگره آمریکا اواخر مرداد سال جاری از ترامپ خواستند براساس قانون اختیار دفاع ملی آمریکا، طی ۳۰ روز گزارشی‌ را درباره اهداف عربستان و امارات در حمله به یمن به کنگره ارسال کند.
لایحه بودجه نظامی ۷۱۷ میلیارد دلاری آمریکا برای سال ۲۰۱۹ میلادی روز دوشنبه ۱۵ مرداد ماه از سوی رییس ‌جمهوری این کشور امضا شد.
قانون دفاعی جدید تاکید دارد، از ۳۰ روز بعد از اجرایی شدن این قانون، رئیس‌ جمهوری آمریکا موظف است به کمیته‌های مرتبط کنگره از جمله درباره اهداف نظامی و سیاسی عربستان و امارات در یمن و اینکه آیا کمک واشنگتن به ائتلاف تحت امر عربستان به پیشرفت چشمگیری در راستای تحقق آن اهداف منجر شده یا نه، اطلاع‌رسانی کند.
همچنین براساس این قانون، دولت آمریکا باید جزییاتی از اقدامات عربستان برای جلوگیری از وقوع تلفات به غیرنظامیان یمنی و اینکه آیا کمک آمریکا به کاهش شمار تلفات غیرنظامیان در حملات هوایی تحت امر سعودی ها منجر شده یا نه، گزارش ارائه کند.
در همین حال وزیر امور خارجه آمریکا چهارشنبه هفته گذشته با انتشار بیانیه ای به دفاع از عربستان و امارات در حمله به یمن پرداخت و اعلام کرد: این دو کشور اقدامات اثبات پذیری برای کاهش خطر آسیب به شهروندان و زیرساخت های غیرنظامی در عملیات های نظامی این دولت ها انجام می دهند.
مایک پمپئو همچنین پایان دادن به مناقشه یمن را اولویت امنیت ملی آمریکا عنوان و تصریح کرد: همچنان به همکاری نزدیک با ائتلاف به رهبری سعودی ادامه خواهیم داد تا عربستان سعودی و امارات متحده عربی حمایت از تلاش های سازمان ملل متحد برای پایان دادن به جنگ داخلی در یمن را حفظ کنند.
وزیر خارجه آمریکا بدون اشاره به کشتار مردم بی گناه یمن از سوی عربستان و امارات و نیز ممانعت ائتلاف سعودی از ارسال کمک های بشردوستانه به این کشور افزود: همچنین از عربستان و امارات خواسته شد دسترسی بدون محدودیت را برای ارسال نیازهای تجاری و بشردوستانه از طریق راه های بسیاری که امکان پذیر است، فراهم کنند و اقداماتی را انجام دهند که اثرات درگیری ها را بر شهروندان و ساختارهای غیرنظامی کاهش دهد.
اما تاکید مایک پمپئو بر حمایت واشنگتن از اتلاف سعودی، واکنش و انتقاد نمایندگان مجالس کنگره و سنا آمریکا را برانگیخت و عمق شکاف سیاسی در این کشور در مورد یمن را آشکار ساخت.
به گزارش شبکه خبری المیادین، الیزابت وارن سناتور دموکرات آمریکا که همواره منتقد همراهی آمریکا در جنگ است، اظهارات پمپئو را به منزله تایید و بهبود وجهه عربستان در آمریکا دانست و گفت: وی(پمپئو) از اقدامات اتخاذ شده توسط عربستان و امارات برای کاهش آسیب‌ها و خطرات حملات ائتلاف علیه غیرنظامیان و زیرساخت‌ها در یمن تقدیر کرد.
وی با اشاره به ابراز نگرانی عمیق کنگره در چند ماه گذشته از حمایت آمریکا از ائتلاف عربستان علیه یمن افزود: دولت ترامپ از تمامی واقعیات مطلع است، اما به حمایت از ائتلافی که دانش‌آموزان مدارس را با بمب‌های آمریکایی هدف قرار داده است، ادامه می‌دهد.
‘رو کانا’ دیگر نماینده کنگره آمریکا همچون سناتور وارن با اشاره به اینکه ائتلاف عربستان عامدانه یک اتوبوس حامل کودکان را هدف قرار داد، گفته های پمپئو در تایید اقدامات ائتلاف عربستان را نمایشی مضحک دانست.
این نماینده دموکرات گفت: امروز آمریکایی‌ها تنها یک گزینه اخلاقی پیش روی خود دارند و آن هم پایان دادن به حمایت‌های آمریکا از دخالت‌های ائتلاف عربستان در یمن است.
وی تاکید کرد: درصورتی که دولت آمریکا از پایان دادن به جنگ در یمن خودداری کند، کنگره باید اقداماتی را برای پایان دادن به جنگ در یمن در پیش گیرد.
همچنین ‘جاستین اماش’ نماینده کنگره آمریکا بر توقف فروش سلاح به عربستان و حمایت‌های نظامی از این کشور تاکید کرد و جنگ کنونی در یمن را جنگی به دور از وجدان دانست و گفت: آمریکا نباید طرفی در این جنگ باشد.
فرجام سخن اینکه، ائتلاف سعودی که از ششم فروردین سال ۱۳۹۴ به یمن حمله کرد اکنون به خاطر ریزش اعضای تشکیل دهنده، چون شیری بی یال و دم، به روزهای اضمحلال خود بدون کسب پیروزی در جنگ تحمیلی به مردم یمن بیش از پیش نزدیک شده است.
کناره گیری مالزی، مغرب، پاکستان و سودان از همراهی نظامی در جنگ یمن و تغییر زاویه نگاه مقامات مصر و اردن با مقامات سعودی بر سر نحوه رفتار در این کشور جنگ زده، ریاض را در شرایط سختی قرار داده است.
افزون بر آن، فشارهای جهانی به کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، انگلیس، آلمان و اسپانیا برای ممانعت از فروش سلاح به عربستان به خاطر استفاده غیرمتعارف از آنها در جنگ یمن، توجه مقامات جنگ طلب سعودی را به آمریکا متمرکز ساخته است.
مقامات سعودی با توجه به بیانیه حمایتی وزیر امور خارجه امریکا اکنون چشم به گزارش ترامپ دوخته اند اما از سوی دیگر امید به انعقاد ابرقرارداد ۴۶۰ میلیارد دلاری تسلیحاتی با آمریکا بسته اند که شاید با نمک گیر کردن رییس جمهوری کاسب آمریکا با این رقم چرب و شیرین، اندکی به بقای ائتلاف ‘خود ساخته’ خود بیافزایند.
به هر روی جنگ تحمیلی به یمن به مدد همراهی و حمایت آمریکا و چند کشور مسلمان، عربی و غربی، این کشور فقیر خاورمیانه را به زمینی سوخته تبدیل کرده و سبب مرگ و زخمی شدن حدود ۴۰ هزار یمنی شده است.
گرچه تلاش های ‘مارتین گریفیتس’ نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن برای برقراری صلح در این کشور ادامه دارد و گاه با مانع تراشی عربستان روند آن کند می شود، اما به نظر می رسد، فاصله بسیار دور مقامات کنونی کاخ سفید از عقل و خرد راهبری جهانی و بی اعتنایی به مهار ائتلاف سرکش سعودی، تحقق آرامش در یمن را دور و دورتر سازد.