به گزارش افق آنلاین ، شاخص کل بورس تهران که در ابتدای سال در بازه ١٧٠ هزار واحدی به سر می برد در روزهای پایانی سال توانست به بالای ۵۵۰ هزار واحد برسد، عددی که شاید خوش بین ترین تحلیلگران بازار نیز آن را پیش‌بینی نمی‌کردند.

اما چطور شد بازار بورس توانست در این وانفسای اقتصادی خود را تا اینجا بالا بکشد؟ یکی از دلایل این است که دولت با همه توان خود تصمیم گرفت سرمایه سرگردان مردم را که در بازارهای کالایی و مصرفی مانند خودرو، مسکن، طلا و سایر بازارهایی از این دست به سر می‌برد، جمع آوری کرده و وارد بورس کند.

این تصمیم دولت با تبلیغات گسترده و بهسازی حضور سرمایه‌گذاران خرد و کلان در بورس و همچنین اطمینان دادن به آن‌ها برای سودآوری در روزهای سخت اقتصاد توانست، میزان قابل توجهی از نقدینگی را به سمت این بازار سوق دهد.

مردم نیز با تکیه بر این که اکثر کارشناسان اقتصادی، بازار بورس را در سال گذشته بهترین حوزه برای سرمایه‌گذاری معرفی می‌کردند، سرمایه‌های کوچک و بزرگ خود را وارد این بازار کردند.

ورود نقدینگی گسترده به بازار بورس موجب شد که این بازار بتواند در شرایط پیچیده و دشوار اقتصادی جان تازه‌ای بگیرد. علاوه بر این حضور شرکت‌های بزرگ مانند هلدینگ‌های پتروشیمی و فولادی در این بازار و اعداد قابل توجه سوددهی آنها باعث شد که اعتماد مردم به بازار بورس افزایش پیدا کند.

این مساله نیز نباید مورد غفلت واقع شود که بازارهای دیگر مانند سکه و ارز در سال گذشته نشان دادند، دچار نوساناتی غیر قابل کنترل می‌شوند و این موضوع به خودی خود عاملی برای ضرر سرمایه‌گذاران، به خصوص سرمایه‌گذاران خرد می‌شود. از این رو بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در سال ۹۸ بورس بود.

هرچند شاهد ابلاغ برخی قوانین و آیین نامه‌های دست و پا گیر از سوی مسئولان برای این بازار بودیم، قوانینی که به گفته خودشان برای جلوگیری از سفته بازی در بورس در نظر گرفته شده بود اما کاهش رغبت سرمایه‌گذاران برای حضور در بازار اوراق بهادار را به دنبال داشت، با این حال همچنان سرمایه گذاران، حضور در بورس را منطقی می‌دانند.

یکی از این قوانین رنگ بندی بازار پایه بود که در نهایت منجر به کاهش دامنه نوسان بازار پایه از ١٠ به ۳ درصد شد.

این مساله توانست میزان قابل توجهی از سرمایه را از بازار پایه خارج کند. این در حالی است که شرکت‌های بازار پایه اطلاعات خود را هنوز نتوانسته‌اند، مانند شرکت‌های بازار بورس و یا فرابورس شفاف کنند. در نتیجه سرمایه ای که از بازار پایه خارج شد و این سهم ها را تا مدت های طولانی با صف فروش روبه‌رو کرد، در نهایت وارد بازار بورس و فرابورس شد که نتیجه آن به نفع شاخص کل تمام شد.

نگاه به نمودار شاخص کل نشان می دهد که عدد این شاخص از حدود ۱۷۰ هزار در ابتدای سال آغاز شد و با کمترین استراحت ممکن، به قله ۵۵۵ هزار واحدی رسید. هیچ‌کس پیش بینی نمی‌کرد که در یک سال شاخص کل به این رقم برسد. این رشد مدیون سرمایه‌گذاری مردم در بورس است.

حضور فعال سرمایه‌گذاران در بازار بورس نه تنها به رشد این بازار کمک کرد و سوددهی قابل توجهی برای سرمایه‌گذاران خرد ایجاد کرد، بلکه موجب شد پول های جدیدی به سمت شرکت‌های فعال ایرانی سوق داده شود و این مسئله بدون شک عاملی شد برای رونق تولید که مهمترین راهبرد سال ۹۸ بود.

شرکت‌های بزرگ مانند خودروسازان، تولیدکنندگان فولاد، صنایع پتروشیمی و پالایشگاه‌ها توانستند به صورت جدی سرمایه‌های قابل توجهی از بازار سرمایه جذب کنند.

 علاوه بر این عرضه سهام تعداد قابل توجهی از شرکت‌های جدید توانست بازار را به صورت قابل توجهی بزرگ کند، این رشد ارزشی در کنار حضور شرکت‌های جدید بی‌شک پیشرانی شد برای افزایش اعتبار بازار سرمایه.

با این حال در روزهای پایانی سال عواملی مانند کاهش قیمت نفت و ایجاد برخی قوانین جدید برای بازار موجب شد که بازار اوراق بهادار روزهای پایانی تا حدودی سرخپوش شود.

یکی از این قوانین این بود که سهم های بازار فرابورس نیز برای افزایش قیمت پایانی ملزم به معامله بالاتر از حجم مبنای تعیین شده برای این سهام شدند. این قانون مقداری سرمایه را از سهم‌هایی که در تعداد کم معامله می‌شدند و نمی‌توانستند حجم مبنای مورد نظر را پر کنند، خارج کرد.

علاوه بر این عرضه اولیه‌های متعدد در روزهای پایانی سال تا حدودی بازار را به سمت افت پیش برد.

افتی که به گفته کارشناسان این بازار موقتی است و سرمایه دوباره به بورس باز می‌گردد چون بازاری بهتر از بازار سرمایه سراغ ندارند و از طرفی اگر نقدینگی موجود در کشور به هر بازار دیگری از جمله ارز، طلا، خودرو و مسکن برود، برای اقتصاد کشور آسیب زننده است و می‌تواند آثار تورمی بیشتری به همراه داشته‌باشد.

«مهدی سوری»، کارشناس و تحلیل‌گر بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی برنا با تائید این مطلب به توضیح وضعیت بازار سرمایه در سال ۹۸ و عوامل اثر گذار براین بازار پرداخت.

مدیر توسعه بازار کارگزاری آینده نگر خوارزمی با بیان اینکه سال ۹۸ سال فوق‌العاده‌ای برای بورس بود، در خصوص علل بازدهی بالای بازار سرمایه در این سال خاطر نشان کرد: تاریخچه این بازار نشان داده هر زمان قیمت دلار بالا می‌رود، هم‌زمان قیمت طلا و با کمی تاخیر قیمت خودرو و پس از آن هم قیمت مسکن رشد می‌کند و در هر حال کالاهای هم که به نرخ دلار نرسیده بودند کم کم با افزایش قیمت همراه می‌شوند. دلیل این تاخیر و فاصله افزایش قیمت در سایر بازارها هم هم به‌خاطر سیاست‌های اقتصادی دولت است است تا مانع از آن شود که اینکه تورم ناشی از سه برابر شدن قیمت دلار به صورت ناگهانی بر جامعه وارد شود و در همین راستا سیاست‌های کنترل قیمتی مثل دو نرخی کردن ارز، نظارت بر بازار و دادن یارانه به برخی بخش‌ها را در پیش می‌گیرند.

او افزود: با رشد قیمت در همه بازارها، املاک، تجهیزات، ماشین‌آلات و سرمایه ثابت شرکت‌ها هم گران می‌شود. در حقیقت دارایی شرکت‌ها افزایش یافته و ارزش آن‌ها بالا می رود. از طرفی قیمت محصولات مورد فروش این شرکت‌ها هم بالا رفته و همین عامل افزایش سوددهی آن‌ها حتی بدون تحول کسب و کار یا شکوفایی اقتصادی می‌شود.

سوری خاطرنشان کرد: این اتفاق برای بورس هم رخ داد. اما از جایی به بعد انتظارات تورمی جامعه از سال ۹۹ بسیار بالا رفت. بودجه سال ۹۹ پیش بینی‌ها از کسری بودجه را تقویت کرد چرا که تحریم‌های نفتی نمی‌گذارد دلار وارد کشور شود و همین موضوع انتظارات بازار را برای رشد تورم و افزایش دلار و رشد و سوددهی مجدد شرکت ها بیش‌تر می‌کند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در شرایط تورمی پول یا سرمایه اصطلاحا داغ است و نباید در دست بماند، بنابراین نقدینگی به دنبال بازاری برای سرمایه‌گذاری است تا تورم را جبران کند.

مدیر توسعه بازار کارگزاری آینده نگر خوارزمی ادامه داد: از سوی دیگر سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۹۸ اقدامات مثبتی در خصوص فرهنگ‌سازی شهر به شهر در خصوص بازار سرمایه انجام داد. همچنین و دولت و تصمیم‌گیران و مسولان عالیرتبه اقتصادی نیز از این بازار حمایت کردند و کوشیدند تا نقدینگی را به سمت بازار سرمایه سوق دهند تا به سمت بازارهای دلار و سکه نرود و دوباره باعث تورم و حباب نشود. همین عوامل دست به دست هم داد تا پیشرانه رشد قیمت سهام شرکت‌ها عملا ورود نقدینگی و انتظارات تورمی برای سال آینده شد.

به گفته این فعال بازار سرمایه، این جریان ادامه یافت تا زمانی که تعداد شرکت کنندگان در بورس از ۱۳۷ هزار نفر در شهریور سال ۹۷ بعد از یک سال و نیم به ۱میلیون و۶۶۸  هزار نفر رسید یعنی بیش از ۱۲ برابر رشد کرد. افزایش تعداد شرکت‌کنندگان در بورس که نشان می‌دهد افراد بیشتری با بازار سرمایه آشنا شدند و پیشرانه افزایش نرخ ها هم همین پول‌های جدیدی بود که وارد بازار سرمایه شد.

سوری ادامه داد: به دنبال این جریان، تعداد معاملات بازار سرمایه از ۲۰۰ میلیارد تومان به ۶ الی ۷ هزار میلیارد تومان در روز رسید و این اتفاق باعث شد سازمان بورس هم کمی نگران شود چرا که تا کنون این مقدار رشد را تجربه نکرده بود. به همین دلیل سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد قوانین محدود کننده را در پیش گرفت. مثلا حجم مبنا را افزایش داد، برای انجام معاملات کاربران جدید بورس یک ماه محدودیت ایجاد کرد و یا دامن نوسان را افزایش داد. همین رفتارها از سوی سازمان بورس، این سیگنال را به فعالان این بازار داد که «اگر نقدینگی جدید به بازار وارد نشود، نمی‌تواند رشد خود را ا ادامه دهد» و یا «سازمان بورس پیش بینی می‌کند بازار سرمایه دچار افت می‌شود به همین خاطر می‌خواهد با قوانین جدید مربوط به نوسان، سرمایه‌گذار به جای روزی ۵ درصد روزی ۲درصد زیان کند.

این تحلیلگر بازار سرمایه خاطر نشان کرد: در ادامه این قضایا و با اعتراضاتی که شد، وزارت اقتصاد تصمیم بر ملغی شدن این تصمیم گرفت اما بورس در پاسخ نامه‌ای برای توجیه ایجاد قوانین مذکور نوشت و در آن نامه برای اولین بار در تاریخ بورس، اعلام کرد که ۱۹۷ هزار واحد رشد بازار بورس با واقعیت‌های اقتصادی ما همخوانی ندارد و دارای حباب است. واکنش بازار به این اظهار نظرها، ترس و ریزش شاخص بود.

بحران‌ها همواره باعث رشد شاخص بورس ایران می‌شوند

سوری در خصوص آثار بحران کرونا بر بازار های مالی دنیا از جمله بورس ایران گفت: اقتصاد کشور ما با سایر کشورهای دنیا متفاوت است و در کشور ما هر بحرانی باعث کاهش ارزش پول ملی، افزایش نرخ دلار و افزایش تورم شده و همین جریانات موجب رشد شاخص بورس می‌شود.

او با اشاره به آغاز خروج سرمایه از بورس اظهار کرد: علت این خروج در روزهای پایانی سال این بود که سرمایه و سرمایه‌گذار ترسو است اما از آنجایی که بازار دیگری به خوبی بورس برای این سرمایه‌ها وجود ندارد، امیدواری برای برگشت این سرمایه همچنان باقیست.

به گفته سوری اگر شرایط به همین روال ادامه یابد و بورس هم دیگر سیگنال منفی ندهد، با توجه به بودجه محدود دولت، تورم بالا و افزایش قیمت دلار، در حالتی محتاطانه می‌توانیم بگوییم شاخص در سال آینده می‌تواند به کانال۷۰۰ هزار واحدی برسد.

گفتنی است؛ با توجه به همه این عوامل عدد شاخص و شمایل کلی بازار هم نشان می‌دهد که حضور در بازار سرمایه می‌تواند، منطقی‌تر و امن‌تر از سرمایه‌گذاری در بازارهای کالایی و مصرفی باشد. بنابر این باید منتظر سبز پوشی تالار در سال ۹۹ هم باشیم.