کووید-۱۹، در سالی که گذشت درد مشترک همۀ ما شد، دشمنی که همۀ ما علیه‌اش در یک جبهه هستیم. و همین حس مشترک، همین نیاز به مقاومت، ما را به هم نزدیکتر کرد. این نزدیکی باعث شد شاهد لحظاتی باشیم که دلگرمان کند و به آینده امیدوار نگه‌مان دارد. احتمالا صحنۀ آواز خواندن یک‌صدای ایتالیایی‌ها را از پنجرۀ خانه‌هایشان هرگز فراموش نمی‌کنیم. یا زمانی که کل کشور به احترام کادر درمان ایستادند و بی‌وقفه تشویقشان کردند. کم نبودند صاحبین املاکی که برای چند ماه هم که شده از گرفتن اجاره، سرباز زدند، یا افرادی که برای همسایه‌های سالمند خود مایحتاج زندگی تهیه کردند تا مجبور نباشند در این شرایط خانه‌هایشان را ترک کنند.
عجیب نیست؟ بیماری‌ای که برای مقابله با آن باید از یکدیگر دور شویم، ما را به هم نزدیکتر کرده است. امروز، بیشتر از گذشته نیاز داریم تا مهربانی را ترویج و تقدیر کنیم؛ تا از کشورهایی که مهربانی در میان آنها سنتی دیرینه است سپاسگزار باشیم و آنها را به دنیا معرفی کنیم. وبسایت BBC در یکی از مقالات خود، به مهربان‌ترین کشورهای دنیا اشاره کرده. در این مقاله نوشته شده که در دنیا، مردمانی زندگی می‌کنند که حتّی قبل از این شرایط، حتّی قبل از اینکه کرونا ما را با هم متحد کند، به مهربانی شهرت داشتند. کشورهایی هستند که رفتار مردمانشان با مسافران و گردشگران، در دنیا مشهور است. سارا رید (Sarah Reid)، نویسندۀ این مقاله، ۴ کشوری را که به ادب و مهربانی مشهورند معرفی کرده است.
فیلوکسِنیا در یونان
فیلوکسنیا یک واژۀ باستانی است به معنیِ دوستی با غریبه‌گان و به فرهنگ مهمان‌نوازی یونانی اشاره می‌کند. در یونان با میهمان به منزلۀ پادشاه رفتار می‌کنند. اگر در یونان هستید و شما را برای صرف غذا دعوت می‌کنند، آمادگی پذیرایی شاهانه را داشته باشید. چندین نوع غذا و چندین نوع نوشیدنی آماده می‌شود و همه در زیباترین ظروفی که صاحبخانه دارد سرو می‌شوند. یونانیان معتقدند که لیوان نوشیدنی میهمان نباید خالی بماند. و با اینکه امروز این رفتار بخشی از فرهنگ بسیاری از کشورهاست، یونانیان در این سبک از پذیرایی پیشقدم بودند.
در یونان باستان، به جا آوردن اصول مهمان‌نوازی، فرمانی از سوی خدایان بود؛ به خصوص زئوس که خدای بیگانگان و غریبه‌گان هم بود. اگر مسافری ناشناس به منزلی پناه می‌برد، میزبان موظف بود که بدون هیچ سوال و جوابی، برای او آب و غذا بیاورد و اسباب آرامش او را فراهم کند. از طرف دیگر، میهمان موظف بود که به میزبان احترام گذاشته و از طولانی کردن بی‌موردِ مدت اقامتش کم کند. میهمان باید به اندازه نیاز در منزل میزبان اقامت داشته باشد و برای کوتاه کردن مدت اقامتش تلاش کند. کوتاهی هر کدام در به جا آوردن این آداب، توهین به زئوس به حساب می‌‌آمد و می‌توانست خشم این خدا را برانگیزد.
«سنیا» در یونانی به معنای غریبه و «فیلو» به معنی اهمیت دادن و مراقبت کردن است. از ترکیب این دو کلمه واژۀ فیلوکسنیا به معنی علاقه و دوستی با غریبه‌گان شکل گرفت. بعدها از همین فرهنگ، هاسپیتوم یا مهمان‌نوازی به وجود آمد. نمونه‌هایی از این فرهنگ را در آثار هومر (نویسندۀ یونانی خالق آثاری چون ایلیاد و ادیسه) می‌بینیم.
تعارف در ایران
در سال ۲۰۱۵، یکی از اهالی مشهد، برای کمک به بی‌خانمان‌های شهر و برای نجات آنها از سرمای سوزناک زمستان، دست به ابتکار زد. این شهروند با رنگ کردن یک دیوار و نصب چند جالباسی روی آن، از مردم خواهش کرد تا آنچه به آن نیاز ندارند را با دیگران شریک شوند. از این دعوت، استقبال بی‌نظیری شد. مردم لباس‌هایی که به آن احتیاج نداشتند را در این مکان قرار می‌دادند تا نیازمندان از آن استفاده کنند. این اتفاق در شبکه‌های اجتماعی سر و صدا کرد و حرکتی مشابه در سایر شهرها نیز شکل گرفت. ایرانیان حتی یک قدم جلوتر رفته و همین کار را در نانوایی‌ها، میوه‌فروشی‌ها و مغازه‌های مشابه انجام دادند.
با اینکه صدقه دادن یکی از اصول اسلام است، اما دیوار مهربانی ریشه در فرهنگی ایرانی و دیرین دارد. این مهربانی و به فکر دیگران بودن را در فرهنگ تعارف هم می‌بینیم. در ایران، تعارف یکی از رسومِ ادب است که رعایتِ آن لازم است. تعارف کردن بخش جدا نشدنی از فرهنگ ایران است و تقریبا بخشی از تمام مراودات اجتماعی است. گرچه در مواردی این سنت تعارف حالت افراطی به خود گرفته و گاهی به دروغ نزدیک می‌شود، اما در گذشته نشانی از میهمان‌نوازی ایرانی بوده است. با وجود اینکه همه‌گیری شرایط را برای همه سخت کرده است، مهمان‌نوازی و مهربانی با غریبه‌گان همچنان بخشی از فرهنگ مردم ایران است.
اوبونتو در آفریقای جنوبی
این کلمه، از نیمه قرن ۱۹ در متون نوشتاری دیده می‌شود. زمانی که آفریقا از یک رژیم آپارتاید (نظامی بر اساس تبعیض نژادی علیه سیاهپوستان آفریقا) به سمت نظامی دموکراتیک در حرکت بود، استفاده از این کلمه مرسوم شد. با اینکه معنی اوبونتو در طول سالیان تغییر کرده است، اکثرا به معنای آن در یکی از ضرب‌المثل‌های معروف آفریقایی تکیه می‌کنند که می‌گوید: “انسان به واسطه دیگر انسانهاست که انسان می‌شود” (umuntu ngumuntu ngabantu). منظور از این ضرب‌المثل این است که انسان در تنهایی و انزوا به مقام انسانیت نمی‌رسد.
نلسون ماندلا یک بار گفت: “فقط از طریق انسانیت دیگران است که انسان می‌شویم که اگر قرار باشد در این دنیا به جایی برسیم، دستاورد ما همان اندازه که به همت خودمان بستگی دارد، به دیگران هم وابسته است.” نمود این رفتار زمانی در آفریقا دیده می‌شود که به افرادی با فرهنگ متفاوت، محبت و همدردی نشان می‌دهند.
اوموتِناشی در ژاپن
ژاپن را به عنوان مودب‌ترین کشور جهان می‌شناسند. فرهنگ مهمان‌نوازی و از خودگذشتگی در ژاپن از همین اوموتناشی نشأت می‌گیرد که معنی لغوی آن «روحیه خدمت‌رسانی» است. این روحیه در مراسم چای معروف ژاپنی خود را نشان می‌دهد. در این مراسم، میزبان می‌کوشد تا آداب مهمان‌نوازی را تمام و کمال به جا آورد. میهمان‌نوازی ژاپنیِ یک طرفه است و میزبان از میهمان توقع جبران ندارد. اما میهمان باید قدردان زحمات میزبان باشد و این قدردانی را با رعایت احترام نشان دهد.
اوموتناشی امروز بخشی از فرهنگ مردم ژاپن است و هر جایی که خدماتی ارائه می‌شود، در سایۀ اوموتناشی است. اگر در ژاپن به رستوران بروید، کارکنان رستوران حتما با شما مانند میهمان عزیزکرده برخورد خواهند کرد و با گرمی از شما استقبال می‌کنند. همین مسأله در تاکسی، قطار، هتل و سایر مکان‌های خدماتی و غیرخدماتی هم دیده می‌شود. هر چه صمیمیت در رابطه کمتر باشد، نیاز به رعایت آداب بیشتر است.
یک سنت دیگر مردم ژاپن که نشان از مهربانی آنها دارد، هدیه دادن به فردی است که محلی را ترک می‌کند؛ مثلا فردی که به تعطیلات می‌رود یا فردی که در حال تغیر شغل است و محل کار خود را ترک کرده است. این هدیه با هدف راحت کردن مسیر پیش رو به فرد داده می‌شود. در آخر هم البته نباید فرهنگ محبت به همسایه را فراموش کرد.
مهربانی یکی از خصیصه‌های بشر است که شاید زندگی مدرن روی آن سرپوش گذاشته. در این میان، برخی از دیگران مهربان‌تر هستند و کشورهایی هم وجود دارند که نسبت به بقیه با عطوفت‌تر هستند. در این مطلب سنت‌هایی را دیدیم که نشان از مهربانی مردمانشان دارند. امیدواریم که با تقدیر مهربانی، آن را در دنیا ترویج کنیم. یکی از بهترین راه‌های ترویج این مهربانی، صحبت کردن دربارۀ آن و به اشتراک گذاشتن تجربیاتمان است. از شما میخواهیم که تجربۀ خودتان را با ما شریک شوید. اگر در سفرهایتان با چنین حسی از میهمان‌نوازی روبه‌رو شدید، یا مردمی را دیدید که به شما حس دلگرمی و امید دادند، حتما با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: BBC
