۱۰ شاخص برای شناخت کاندیدای اصلح

مفروض این اصطلاح آنست که شورای نگهبان کسانی را تایید صلاحیت می‌نماید که صلاحیت لازم را داشته باشند زیرا بر اساس قانون اساسی، صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری، پیش از انتخابات رأساً توسط شورای نگهبان مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت. در بند (۹) اصل ۱۱۰ قانون اساسی آمده است:
«صلاحیت‏ داوطلبان‏ ریاست‏ جمهوری‏ از جهت‏ دارا بودن‏ شرایطی‏ که‏ در این‏ قانون‏ می‌‏‌آید، باید قبل‏ از انتخابات‏ به‏ تأیید شورای‏ نگهبان‏ … ‏ برسد». بر اساس این عبارت، شورای نگهبان بر امر بررسی صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری نظارت ندارد، بلکه خود به طور مستقیم به صلاحیت آنان رسیدگی می‌نماید. از این‌رو؛ بر پایه بند ۹ اصل ۱۱۰ افرادی که از سوی شورای نگهبان تایید می‌شوند صالح می‌باشند اما در میان شایستگان قانونی این منصب، باید آن کسی را برگزید که اصلح یا شایسته‌تر باشد. هر گروه و حزب و جریانی که کاندیدا معرفی می‌کند نیز عملا فرد اصلح از منظر خویش و با شاخصه‌های خویش را معرفی می‌نماید. نیروهای انقلابی نیز طبعا کاندیدای مطلوب خویش را که اصلح می‌شناسند معرفی می‌نمایند؛ اما نباید «کاندیدای اصلح» فقط در حد عنوانی کلی و یک مفهوم غیرقابل تشخیص و ارزیابی باقی بماند و نهایتا برای گزیدن اصلح به حدس و گمان متوسل شویم. از این‌رو بیان شاخصه‌هایی ملموس برای تشخیص کاندیدای اصلح ضرورت تام دارد.
آنچه ذیلا ذکر می‌شود شاخصه‌هایی است برگرفته از نظرات امام خمینی (ره)؛مقام معظم رهبری و نیز تجربیاتی که انقلابیون از رفتار سیاسی کاندیداها در طول زمان آموخته‌اند. شاخص‌های مورد نظر عبارتند از:
۱٫ سوابق و مواضع: هر کاندیدای انتخابات ریاست جمهور طبعا دارای سوابقی در حوزه سیاست است که مراجعه به آن‌ها می‌تواند ما را با رویکردها و گرایش‌های او در حوزه‌های مختلف آشنا نماید. ثبات مواضع نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا تغییر مواضع نیز عامل تغییر می‌خواهد. آن عامل تغییر می‌تواند نمادی از نوع نگرش کاندیدا باشد. تغییر موضعی که به‌دلیل آگاهی از حق باشد نمادی از حق‌گرایی و نفس‌گریزی فرد است اما افرادی که تغییر دیدگاهشان برای نیل به پست و مقام باشد؛ به محض رسیدن به قدرت و منصب نیز دیدگاه‌های خود را دگرگون خواهند ساخت.
۲٫ تجربیات مرتبط با مدیریت کلان: مدیریت کلان دارای خصلت راهبردی است و دید باز و بصیرت تیزهوشانه و نیز نگاهی ژرف و جهانی می‌طلبد. تصمیمات در حوزه ریاست جمهوری ماهیت فراملی با نگاه به منافع ملی می‌طلبد؛ به‌ویژه در نظام اسلامی که نگاهی به امت اسلام در سیاستگذاری‌ها ضرورت تام دارد.
۳٫ برنامه اجرایی: برنامه اجرایی، ابزاری مهم در موفقیت پیاده‌سازی سیستم مدیریت می‌باشد. تعهد مدیریت برای موفقیت در پیاده‌سازی ضروری بوده و برنامه اجرایی اطلاعاتی را که مدیریت برای تأیید منابع طرح و برنامه‌ زمانی نیاز دارد، فراهم می‌کند. اگر دولتی فاقد برنامه اجرایی کلان و نیز برنامه‌های اجرایی برای وزارتخانه‌ها باشد؛ حرکت دولت، فاقد سامان بوده و به حوزه اقدامات اقتضایی و باری به هر جهت رانده خواهد شد. حساسیت حکمرانی به‌ویژه در هنگامی که دشمنان ایران اسلامی در کمین اشتباهات هستند؛ به حدی است که نمی‌توان کار حکمرانی را براساس آزمایش و خطا یا در سطح کارآموزی تنزل داد.
۴٫ تیم اجرایی: ریاست جمهوری کاری تیمی است. توانایی فردی برای اداره کابینه کفایت نمی‌کند. اداره وزارتخانه‌ها مستلزم تیمی قدرتمند است که برنامه چ‌های رییس جمهور را در جهت منافع ملی در حوزه خاص فعالیت وزارت متبوع اجرایی نمایند. ناهماهنگی کابینه با رییس جمهور آفاتی دارد که نتیجه آن ناکارآمدی بوده و نهایتا مردم هزینه آن را خواهند پرداخت.
۵٫ حامیان: حامیان هر رییس جمهور پس از چندی توقعاتی را مطرح می‌کنند که ناخودآگاه آنان را به هادیان رییس جمهور تبدیل خواهد کرد و رییس جمهور برای جلب رضایت آنان در مسیری که آنان مطرح می‌کنند؛حرکت خواهد کرد. از این‌رو؛ تحلیل گرایش‌های حامیان به فهم مسیر رییس جمهور در آینده کمک خواهد کرد.
۶٫ نوآوری و خلاقیت: شاید بتوان خلاقیت را این‌طور تصویر کرد که نوعی توانایی در تولید ایده‌های نو از طریق ترکیب، تغییر و دوباره به‌کارگیری ایده‌ها و ارائه یک طرح جدید است. رییس جمهوری که فقط به تجربیات تکیه کند هر چند قادر خواهد بود کارهایی با سابقه پیشین را خوب انجام دهد اما لزوما نوآفرین نخواهد بود. خصلت مدیریت کشور آنست که همیشه نیم‌نگاهی به آینده و پدیدآوری راهی نو در پیمودن مسیرها برای ساختن آینده وجود داشته باشد.
۷٫ ثبات اخلاقی: ثبات خلق و خوی دال بر ثبات شخصیت فرد است؛پیش‌بینی‌ناپذیر بودن به معنی آنست که هنوز شخصیت فرد ثبات نیافته است. شخصیت ثبات‌نیافته قابلیت سرمایه‌گذاری ندارد و نمی‌توان سرنوشت کشور را در دستانی نهاد که هنوز ثباتی ندارد زیرا در صورت ریاست جمهوری شخصیت بی‌ثبات عملا این خصلت به کشور رسوخ یافته و کشور دائما درگیر بی‌ثباتی خواهد شد.
۸٫ نگرش انقلابی: نگرش انقلابی ذاتا نگرشی تحول‌خواه و آینده‌نگر است. خطرناک آنست که قالب‌های کهنه روحیه نوطلبی را در یک جامعه نابود کند؛نگرش انقلابی دقیقا قالب‌های محدود‌کننده را شناسایی کرده و در هم می‌شکند. نگرش انقلابی هم آرمان‌خواه است و هم واقع‌بین.
۹٫ اعتقاد ولایی: رییس جمهور در کشور ما بالاترین مقام در رده حکمرانی نظام اسلامی نیست. تصمیمات رییس جمهور باید با تصمیمات بالاتر هماهنگ باشد؛ این واقعیت یعنی ولایی بودن علاوه بر خصلت اعتقادی دارای توجیه مدیریتی نیز هست. عدم پذیرش این روند مسلما موجب بروز اختلال در کار کشور خواهد شد.
۱۰٫ روحیه جهادی: وضعیت خاص کشور و عقب‌ماندگی‌هایی که بدوا به‌دلیل حاکمیت دیکتاتوری پهلوی و سپس تحمیل شرایط جنگی و اضطراری و تحریم‌ها به‌وجود آمده است؛ می‌طلبد که نیرویی فراتر از کارکرد عادی و روتین برای پیشبرد کارها به‌کار برده شود. به زبان ساده با روحیه اداری و بوروکراتیک گره‌ها گشوده نخواهد شد و لازم است نیروهای عامل در هر سطحی به‌ویژه ریاست جمهوری با روحیه جهادی به جنگ مشکلات بروند.
در پایان شایسته است نیروهای انقلابی به‌دور از شیدایی نسبت به افراد و شخصیت‌ها یا شعارهای سطحی با شاخص‌های ملموسی نظیر شاخص‌های فوق به سنجش رفتار و کردار کاندیدها بپردازند تا آینده مطلوبی برای کشور رقم زده شود.