سیده زهرا محمودی؛ ۱۵خرداد ۱۴۰۰ اولین مناظره ریاست جمهوری برگزار شد؛ مناظره‌ای که به زعم بسیاری، می‌توانست عاملی برای روشن‌شدن رای‌های خاموش باشد؛ اما در واقعیت چنین نشد. در ادامه مشروح نظر کارشناسان اقتصادی و مردم را در مورد این مناظره خواهید خواند. این نظرات پس از مناظره در کلاب هاوس اقتصاد آنلاین مطرح شد.

همتی برنده مناظرات بود

صادق الحسینی، به عنوان نخستین نفر نظرات خود را این گونه بیان کرد: فکر می‌کنم آقای همتی خیلی جنگنده‌تر از آنچه تصور می‌شد، ظاهر شد. به نظرم به عنوان مناظره اول چالشی بود و فضا تغییر کرد. مشخص شد آقای همتی کاندیدایی جدی است که هیچ ابایی در مقابل این جریان ندارد. خوشحالم که حرف غلط کم شنیدیم. هیچ کس از یارانه‌های انرژی و… دفاع نکرد. جز آقای رضایی دیگر وعده عجیبی داده نشد. تنها آقای رضایی وعده‌های عجیب دادند و بقیه اینطور نبود. برنده مناظره هم با اختلاف آقای همتی بود.

سطح مناظره نسبت به دوره‌های قبل پایین بود

امیر سیدی به عنوان دومین نفر گفت: به نظرم در کل جاهایی آقای همتی سعی کرد فضا را در دست بگیرد و قطبی‌سازی کند اما می‌توانست بهتر عمل کند. در نیمه دوم آب و تابی وجود نداشت و دلیل آن ساختار تایید صلاحیت‌ها بود. به نظرم مناظره ماهیت سیاسی نداشت و به بحث برنامه و اقتصادی پرداختند. من فکر می‌کنم سطح مناظرات نسبت به دوره‌های قبلی ریاست جمهوری، بسیار پایین بود. به نظرم در ٨٨ آقای احمدی‌نژاد و در سال ٩٢ و ٩۶ آقای روحانی توانستند از مناظرات بهره‌برداری ویژه کنند. اما این حس را در مناظره امشب نداشتم. گفتمان سیاسی نبود و کیفیت لازم را نداشت. فکر می‌کنم کاندیداهایی که شانسی نداشتند هم بد صحبت نکردند. اما مناظره آنچه باید باشد نبود.

آمار غلط رضایی در مناظره

سعید عباسیان، سردبیر اقتصاد آنلاین تصریح کرد: آقای رضایی آماری دادند که اشتباه بود. مثلا گفتند تورم تجمعی سه سال اخیر ١١٠درصد بود و افزایش حقوق کارگران ۶۵ و کارمندان ۴۵درصد بوده است. این آمار غلط است. این در حالی است که میانگین رشد قیمتها از ابتدای ۹۸ تا انتهای ۹۹ برابر ۷۴.۴ درصد و رشد حقوق کارگران و کارمندان در این مدت هم به ترتیب ۱۳۹ و ۹۵درصد بوده است.

از مناظره دلسرد شدم

هاشم آردم به عنوان صحبت‌کننده بعدی، توضیح داد: من از مناظره دلسرد شدم و توقعم از آقای همتی بیشتر بود. استراتژی ایشان حمله به رقبا بود و رقبا بیشتر بودند و این امر ایشان را به حاشیه کشاند. فکر می‌کنم آقای همتی نتوانست مزیت اقتصادی خود را به نمایش بگذارد. فکر می‌کنم آقای قاضی‌زاده متین‌تر ظاهر شد. رئیسی نشان داد از رئیسی٩۶ هم ضعیف‌تر است. آقای جلیلی مضطرب به نظر می‌رسید و از جزئیات برنامه خود صحبت آنچنانی نکرد. آقای رئیسی بازنده مناظره بود.

اقتصاد کاندیداها پیشرفت کرد

حجت قندی با اشاره به اینکه ما یک چیز شنیدیم و باید ببینیم مردم چه شنیدند، خاطر نشان کرد: انتخابات الان برنده قطعی ندارد. به نظر من بررسی اقتصادی بعد دوره اول معنی بیشتری دارد. ولی وعده‌های نامرتبط زیاد هم دیده نمی‌شود. در مجموع اقتصاد کاندیداها پیشرفت کرد.

سید عماد حسینی گفت: مناظره خیلی جالب نبود و سوالات و نحوه مناظره خیلی عجیب و غریب بود. بحث اقتصاد بدون نفت مطرح شد و صحبت‌ها مرتبط نبود. جلیلی همان جلیلی قبل بود. آقای رضایی برنامه‌هایی ارائه داد. زاکانی هم مثل همیشه حمله را شروع کرد. مهرعلیزاده و همتی هم با هم بحث را پیش بردند. آقای همتی دور از انتظار وارد شدند. نگاه نخبگانی با نگاه مردم به مناظره متفاوت است.

رضایی هر چهار سال شعار می‌دهد

کریمی نیز در این اتاق اظهار داشت: می‌توان گفت آقای همتی دست پرتری داشت و علمی‌تر صحبت می‌کرد. آقای رضایی هر چهار سال یک سری شعار می‌دهد. آقای جلیلی هم واقعا کاندیدای پوششی است و نتوانست برنامه علمی مطرح کند. آقای زاکانی هم پوششی است. آقای مهرعلیزاده هم در حد رئیس جمهور نیست. برنده مناظره آقای همتی بود و آقای رئیسی گفتمان تبلیغاتی خوب و سواد این کار را ندارد و بهتر است ایشان در قوه قضاییه باشند.

همتی بین علمی و پوپولیستی بودن گیر کرده است

علیرضا شامخی نیز اظهارات خود را اینگونه تبیین کرد: انتظار نداشتیم مناظره چالشی شود اما چالشی شد. آقای همتی بین اینکه علمی برخورد کند یا مقداری پوپولیستی باشد، گیر کرده است. اگر بخواهد در مقام علمی بماند، مردم درکی از اینکه چه می‌گویند نخواهند داشت. به نظرم آقای همتی باید حد وسط را بگیرد. تعداد سوالات زیاد بود و کاش سوالات کمتر بود و کاندیداها در مورد موضوعی خاص صحبت کنند.

کاندیداها به همین منوال بروند، دولت قوی برای هشت سال بعدی نمی‌بینم

بهمن فلاح تصریح کرد: من مناظره را دو قسمت کردم نیمه اول که صحبت‌های سیاسی بود. این نکته مثبتی است که این نگرش شکل گرفته که اولویت ما الویت اقتصادی است. غیر از آقای همتی بقیه از نگرش‌های اقتصادی خود می‌گفتند ولی پایه خاصی در صحبت‌های آن‌ها نبود. بخش عمده‌ای از وقت آقای همتی صرف دفاع از هشت سال گذشته شد و اگر از این مساله گذر می‌کرد بهتر بود. سطح مناظره بسیار پایین بود اما اکثریت نظرشان این است که دیدگاه‌های آقای همتی به اقتصاد عقلایی بود اما انتظار دارم مناظرات بعدی، برنامه محور شود. اگر کاندیداها به همین منوال پیش روند، دولت قوی برای هشت سال آینده نمی‌بینم.

خدا از سر تقصیرات شورای نگهبان بگذرد

مهدی روحانی‌فر با تاکید بر اینکه به عنوان یک اصلاح طلب با همه اشتهایی که منتظر یک اتفاق خوب بودم، شاهد یک فضای بسیار نازل از لحاظ محتوا بودیم، توضیح داد: خدا از تقصیرات شورای نگهبان بگذرد که باید بین این افراد انتخاب کنیم. آقای همتی باید به عنوان متبحر در اقتصاد، به گونه‌ای دیگر عمل می‌کردند. ایشان در زمین آقای رضایی و زاکانی بازی خوردند و توقع داشتیم به زبان عوام آمار مطرح کنند. من حضور غیرهوشمندانه‌ای از ایشان دیدم. ایشان به راحتی می‌توانست به زبان عوام، جهت مناظره را به سمت خود بیاورند. آقای همتی در این مناظره درگیر هیجانات شد و شانس آورد که تمام‌کننده مناظره بود.

بحث سهام عدالت و بورس جایی در مناظرات نداشت

میثم فدایی نیز در ادامه بیان کرد: بازار سرمایه در این چند روز بازیچه تبلیغاتی بود اما هیچ سوالی از بازار سرمایه نداشتیم و از بازار پول هم تنها به ریسک اعتباری پرداخته شد. موضوع مناظره اول را اقتصادی گذاشتن اشتباه بود. با توجه به وضعیت کشور، در مناظره اول که مردم می‌خواهند با دیدگاه‌های کاندیدها آشنا شوند، سوالات اقتصادی درست نبود. سوالات سری اول پاسخ خاصی داده نشد و از ١۴سوال ٧سوال رها شد. بحث سهام عدالت در این مناظره مطرح نشد و مشکل بعدی عدم مطرح شدن سوالات اقتصاد سیاسی بود. آقای همتی نباید وارد حاشیه می‌شد. ایشان می‌توانست از اطلاعات و آمار اقتصادی استفاده کند ولی این کار را نکردند.

انگار تا امروز ما کشور را اداره کردیم

سمانه برمخشاد در مورد مناظره یادآور شد: کاندیداها طوری صحبت کردند که انگار تا به امروز اداره امور را ما بر عهده داشتیم و این تعجب‌برانگیز بود. من شخصا توقع داشتم آقای همتی قوی‌تر ظاهر شوند ولی درگیر پاسخ دادن به اتهامات شدند. بهتر بود ایشان قبل اینکه از سوی آقای روحانی برکنار شوند، خودشان کناره‌گیری می‌کردند که در مورد ارز ۴٢٠٠تومانی که هیج نقشی در آن نداشتند، پاسخگو نباشند.

روزبه کردونی هم با اشاره به اینکه پیروز انتخابات کسی است که توانسته سبد آرای خود را تغییر بدهد، نظراتش را اینطور تشریح کرد: قبل ورود به مناظره، آرای سیال شامل ۴١درصد از افرادی بود که گفته بودند مشارکت دارند ولی نمی‌دانیم به چه کسی رای می‌دهیم. آقای همتی امروز یک موفقیتی کسب کرد و آن این بود که از قبل استراتژی خود یعنی ۵مقابل یک بودن را مطرح کردند. اقای همتی ٣خطا کرد. یک اینکه تند و عصبی عمل کرد. دوم اینکه گفت صدای خاموش هست ولی در این گفت‌وگو نگاهی به این نداشت. آقای همتی باید امروز پدیده می‌شد تا فاصله آرا را جبران کند و این اتفاق نیفتاد. آقای مهرعلیزاده با نام بردن از آقای خاتمی قدم بزرگی برداشت. آقای همتی با اصلاح‌طلبان همدردی نکرد و متوجه نشدم چه کسی را جامعه هدف قرار داد. هدف اقای رئیسی نیز حفظ رای‌های موجود بود. آقای رضایی هم در دوگانه‌سازی با آقای همتی اشتباه کرد.

مشارکت مردم بازی را بهم می‌زند

در ادامه سایر حاضرین در اتاق هم نظرات خود را بیان کردند که مهمترین نکات به این شرح است:

• میزان مشارکت مردم نتیجه انتخابات را مشخص خواهد کرد. میزان مشارکت مردم است که بازی را بهم می‌زند و آقای همتی باید روی این قضیه کار کند و مثل کسی روی مناظره بیاید که انگار چیزی برای از دست دادن ندارد. رای آقای همتی در گروه خاموش جامعه و اقتصاددانان است. کار ایشان کمی سخت است. هم باید وجهه علمی خود را حفظ کند و هم به مردم بگوید شانس دارد.
• این مناظره آنچنان به همه جوانب دخیل در اقتصاد نپرداخت و جای بسیاری از سوالات خالی بود و نحوه برگزاری مناظرات جای سوال داشت. در خصوص کلیه کاندیداها مشخص شد اکثرا برنامه آنچنانی نداشتند و به جای علت‌ها به معلول‌‌ها پرداخته شد. من توقع داشتم آقای همتی موارد را عینی‌تر بگویند و وارد بازی آقای رضایی و زاکانی نشوند. ایشان می‌توانستند باتوجه به مقامی که داشتند، پاسخ‌های عینی‌تری بدهند. بخش دوم مناظرات آقای همتی بهتر ظاهر شد و سعی داشت کمتر وارد حاشیه شود.
• در سه دقیقه سخت است موضوعات مهم اقتصادی بیان شود و تقریبا غیر ممکن است. مناظزه کمی حالت مظلوم‌نمایی داشت. اینکه گفتند آقای رییسی اقتصاد نخواندند حرف خوبی بود. شرایط فعلی کشور، نیازمند یک فرد صادق است که دستش در جیب مردم نرود.
• هیچ یک از کاندیداها به سوالات اصلی نپرداختند و باید ببینیم چرا این اتفاق افتاد. به نظرم اگر دو سوال اساسی داشتیم و همه در این خصوص صحبت می‌کردند، فیدبک بهتری داشتیم.
• اگر کسی این هفت کاندید را نمی‌شناخت اصلا نمی‌فهمید چه تفاوتی بین این افراد وجود دارد. همچنان اصولگراها نشان دادند کار رسانه‌ای بلد نیستند. حمله‌های آقای زاکانی به آقای همتی به نفع آقای همتی بود.
• یک دو قطبی پنهان در مناظره امشب وجود داشت. آقای رضایی از قوم، مذهب و ایالت‌های اقتصادی صحبت کرد. آقای مهرعلیزاده هم پایان هر جمله یک شعر ترکی خواند. این کارها عوام فریبانه است. ما یک ملتیم و این سرزمین برای همه ماست.
• به نظر در ابتدا شما باید پاسخ دهید مردم چرا باید مشارکت کنند. اما این افراد نتوانستند پاسخ دهند.
• شعار آقای همتی شعار صدای قدرت بی‌قدرتان بوده است گفت: هدف ایشان جمع کردن رای نازاصی‌ها بوده است و از این جهت هم موفق بود. افرادی که اقتصاد خواندند باید بدانند در سه دقیقه نمی‌توان سوالات اقتصادی پاسخ داد و اگر بتوان هم نمی‌توان با آن رای جمع کرد.

اولین مناظره نامزدها در حالی برگزار شد که عمده انتقادات متوجه شیوه برگزاری مناظره بود و انتظار می رود مناظره های دوم و سوم که روزهای ۱۸و۲۲ خردادماه برگزار خواهد شد، از نظر شکلی فضای لازم برای بحث و مناظره را ایجاد کند.