پایگاه نیروی هوایی دیویس-مونتان در توسانِ ایالات متحده آمریکا بزرگترین مرکزی است که انواع هواپیما و موشک را از سراسر جهان در خود جای داده و تبدیل به گنجینه‌ای از تاریخ هوانوردی دنیا شده است.
نزدیک به ۴ هزار فروند هواپیما و جنگنده در این محل نگهداری می‌شود و قطعات آنها در انتظار بازیافت و اوراق شدن هستند تا بخش‌های قابل استفاده آنها باز شوند و به فروش برسند. این محل که حدود ۱۰۵۴ هکتار (۲۶۰۰ جریب) مساحت دارد، لقب بزرگترین گورستان هواپیماهای جهان را به خود اختصاص داده است.
«برنهارد لانگ» عکاس آلمانی اخیراً از این سایت بازدید کرده و تصاویری از این گورستان منتشر کرده است. تصاویر نشان می‌دهد که هواپیماها بر اساس مدل، نوع (نظامی و غیر نظامی) و حجم گروه‌بندی و دسته‌بندی شده‌اند.
لانگ می‌گوید: در این محوطه ماشین‌های زنگ‌زده هم قرار دارد و برای حفظ و نگهداری هواپیماها برنامه‌ریزی شده تا در صورت لزوم دوباره آنها را آماده استفاده و پرواز کنند؛ موضوعی که با جنگ اوکراین دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است.
این پایگاه به محل ایده‌آلی برای پارک هواپیماهای اسقاطی تبدیل شده است، شرایط جوی بسیار خشک این منطقه باعث شده این هواپیماها حداقل زنگ‌زدگی را داشته باشند، همچنین زمین سخت آن نیز تحمل وزن سنگین هواپیماهای غول‌پیکر را دارد.
گفته می‌شود خوش‌شانس‌ترین هواپیماها، آن دسته‌ای هستند که به جای اوراق شدن، برای انتقال به موزه‌ها انتخاب خواهند شد.
این گورستان هواپیما در مساحتی بیش از ۱۰ کیلومتر مربع واقع شده و بیش از ۴۴۰۰ فروند هواپیما در آن نگهداری می شود. وقتی لابلای این هواپیماها قدم بزنیم بعضی از آن ها انگار همین چندساعت پیش به این گورستان آورده شده اند، در حالی که روی برخی هواپیماهای دیگر را لایه ای ضخیم از گرد و غبار پوشانده است. داخل انبارها هواپیماهای دیگر را اوراق کرده اند و قطعات یدکی و قسمت های قابل استفاده آن ها را جدا کرده اند. این قطعات قرار است به پایگاه های دیگر در سرتاسر دنیا فرستاده شوند و به پرواز سایر هواپیماها کمک کنند.
افرادی که در این مکان کار می کنند آن را به نامی می شناسند که برآمده از فرهنگ غرب وحشی در منطقه آریزوناست: محوطه ی استخوان!
شرایط آب و هوایی ویژه آریزونا (گرمای خشک و سوزان، رطوبت و بارش کم) باعث شده زنگ زدن و پوسیدگی این هواپیماها کندتر صورت بگیرد. علاوه بر این، ۱۵ سانتی متر پایین تر از گرد و غبار سطح بیابان، لایه ای به نام کالیش (caliche) وجود دارد. این خاک زیرسطحی بسیار محکم و سفت هستند و اجازه می دهند هواپیماهای سنگین بدون نیاز به زیرساخت در آن پارک شوند. اگر این لایه سخت وجود نداشت هواپیما به دلیل وزن زیادی که داشت در خاک فرو می رفت و امکان قرار دادن هزاران هواپیما در بزرگ ترین گورستان هواپیما در جهان وجود نداشت.هواپیماها وسایل نقلیه بسیار گرانقیمتی هستند و هزینه ساخت و نگهداری بالایی دارند. پس از اتمام عمر مفید نیز می توان از این هواپیماها و قطعات آن ها استفاده کرد. البته نگهداری این هواپیماها در یک فضای دربسته نیازمند صرف هزینه ای زیاد است، اما با قرار دادن آن ها در شرایط آب و هوایی مثل آریزونا می توان تا سال ها این هواپیماها را سالم و بدون تخریب نگهداری کرد. به همین دلیل اکثر گورستان های هواپیمای بزرگ در دنیا در مناطق بیابانی و آب و هوای گرم و خشک قرار دارند.
کارگرانی که در بزرگ ترین گورستان هواپیما در جهان کار می کنند برای پذیرش یک هواپیمای جدید باید مراحل زیادی را انجام بدهند. هر هواپیمایی که در ماموریت های مختلف خدمت کرده باشد ابتدا می بایست کاملا شسته شود تا هرگونه نمک از روی آن پاک شود. تمام هواپیماها باید مخزن سوختشان به طور کامل تخلیه و تمیز شود. بعد با روغنی شبیه روغن چرخ خیاطی روغن کاری می شوند تا تمام قطعات متحرکش روان و روغنی بشود.
سپس هرگونه قطعه قابل انفجار مثل سیستمی که صندلی خلبان را در مواقع اورژانسی به بیرون پرت می کند با احتیاط خارج می شود. در آخر تمام منافذ و خروجی های هواپیما با نوار چسب آلومینیوم پوشیده می شود و هواپیما با یک رنگ مخصوص نقاشی می شود؛ دو لایه رنگ سیاه و در آخر یک لایه رنگ سفید روی هواپیما زده می شود تا در برابر نور خورشید و آفتاب سوزان از هواپیما محافظت کند و داخل هواپیما را نسبتا خنک نگه دارد.هواپیماها در درجات مختلفی نگهداری می شوند. برخی تا جای ممکن سالم و صحیح نگه داشته می شوند تا در صورت لزوم دوباره پرواز کنند. اما برخی دیگر کمی تخریب شده اند و دیگر از رده خارج هستند. بسیاری از هواپیماها برای استفاده از قطعات مختلفشان نگهداری می شوند. در این گورستان یک کوره ذوب فلز نیز وجود دارد که در صورت لزوم، قطعات مختلف هواپیما ذوب شده و مجددا بازیافت می شود. با این حساب این گورستان بیش از ۴۰۰۰۰۰ قطعه و ماشین آلات مختلف دارد که در مواقع لزوم مورد استفاده قرار می گیرند.
بزرگ ترین گورستان هواپیما در جهان با بیش از ۴۴۰۰ فروند هواپیما در بیابان آریزونا قرار دارد. خوشبختانه این امکان فراهم شده تا از طریق گوگل ارث این منطقه وسیع و هواپیماها را مشاهده کرد. با مراجعه به گوگل ارث می توانید با جزئیات این گورستان و هواپیماها را ببینید. تماشای این هواپیماها که در ردیف های منظم و گاه شکل های عجیبی چیده شده اند بسیار جالب توجه است. همان طور که در تصاویر می بینید تصویر این هواپیماها که در ردیف های منظم کنار یکدیگر قرار گرفته اند زیبایی خاصی دارد. وقتی از بالا به این هواپیماها نگاه می کنید می توانید ببینید که برخی از آن ها با رنگ سفید مشخص هستند. در بالا اشاره کردیم که این رنگ سفید برای محافظت هواپیماها در برابر آفتاب داغ بیابان آریزونا استفاده می شود.
عکاس : مریم خیری
خبرنگار: بهمن ثابتی
