به گزارش خبرنگار تابناک، با آغاز روز‌های سرد سال، بی شک مقوله ناترازی گاز و تاثیر آن بر اقتصاد و البته بخش خانگی، پررنگ‌تر از سایر ایام به چشم می‌خورد؛ بنابراین آسیب شناسی این بخش می‌تواند با ارائه یک چشم انداز، مسیر اصلاح را برای تصمیم سازان کشور به ویژه در صنعت نفت، روشن کرده و اسباب اصلاح را به طور آسان تری در اختیار بخش مدیریتی قرار می‌دهد. تابناک در همین راستا اظهارات حسن منتظر تربتی، معاون گازی وزیر اسبق نفت و مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران که در فضای مجازی منتشر شد را در دو بخش با عنوان «تخفیف ۵۰ درصدی قیمت خوراک پتروشیمی ها/فولادی‌ها پای ناترازی گاز بیایند» و «جزئیات تولید و مصرف گاز تا سال ۱۴۲۰/کاهش ۵۸۰ میلیون مترمکعبی تولید گاز» منتشر کرد. در ادامه اظهارات وی را می‌خوانید:
افزایش تقاضای گازی، لاجرم است
حسن منتظر تربتی، مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران، با اشاره به اینکه طی سال‌های آینده شاهد افزایش مصرف گاز در بخش‌های مختلف به جهت توسعه در واحد‌های خانگی، تجاری، صنعتی و … هستیم، گفت: در همین راستا مطابق روال موجود و در صورت عدم اهتمام جدی به بهینه سازی مصرف، نیاز به مصرف گاز در بخش‌های یاد شده از متوسط روزانه ۷۵۰ میلیون مترمکعب در سال ۱۴۰۰ به روزانه ۱.۵۵۰ میلیارد مترمکعب در افق ۱۴۲۰ می‌رسد. به طور قطع باید این میزان افزایش مصرف گاز را از طریق بهینه سازی و افزایش تولید، تامین کنیم. مطابق سند تراز تولید و مصرف گاز مقرر شده است که تا افق ۱۴۲۰ حدود روزانه ۵۵۰ میلیون متر مکعب از این افزایش مصرف از طریق بهینه سازی و اصلاح قیمت مدیریت شود و برای ۲۵۰ میلیون متر مکعب آن باید معادل ۳۲۰ میلیون متر مکعب گاز خام، میادین جدید توسعه یافته و پالایشگاه گازی جدید احداث شود.
وی ادامه داد: در افق ۱۴۲۰ از تولیدات میادین موجود نیز حدود ۴۵۰ میلیون مترمکعب کاهش تولید را شاهد هستیم و به این ترتیب برای افق ۱۴۲۰ نیازمند افزایش تولید حدود ۷۷۰ میلیون متر مکعب گاز خام خواهیم بود. در نظر داشته باشید که دستیابی به چنین افزایش تولیدی معادل توسعه یک پارس جنوبی دیگر است که البته، چون باید از توسعه تعداد زیادی میادین پراکنده بدست آید کار سخت تری است.
صرفه جویی ۵۵۰ میلیون مترمکعبی، سهم بهینه سازی
منتظر تربتی با اشاره به اینکه مطابق سند «تراز تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور تا افق ۱۴۲۰» قرار است رقم قابل توجهی از تقاضای گاز معادل روزانه ۵۵۰ میلیون متر مکعب از طریق بهینه سازی مصرف و اصلاح قیمت کاهش یافته و مدیریت شود، افزود: دستیابی به این مقدار کاهش تقاضا در شرایط فعلی بسیار خوشبینانه است بویژه اینکه تاکنون اقدام موثری انجام نشده است. عددی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون مترمکعب نیاز گازی را باید از طریق افزایش تولید جبران کنیم. بر اساس گزارشی که به تازگی در یکی از سمینار‌ها و کارگروه‌های تخصصی از سوی سیدصالح هندی، مدیر پیشین اکتشاف شرکت ملی نفت ایران مطرح شد، این اطمینان داده شد که مجموع ذخایر گازی کشف شده که هنوز به بهره برداری نرسیده است می‌تواند تا حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب تولید گاز به عبارتی به اندازه یک عسلویه دیگر را در اختیار کشور قرار دهد.
راندمان پایین نیروگاهی، آفت جان گاز کشور
به گفته مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران، مطابق تکالیف سند مذکور مدیریت و کاهش تقاضای حدود ۳۳۰ میلیون متر مکعب از ۵۵۰ میلیون متر مکعب مصازف گاز باید در بخش مصازف نیروگاهی محقق شود. بر اساس سند، در بخش بهینه سازی نیروگاه ها، پیش بینی شده است که در افق ۱۴۲۰ راندمان نیروگاه‌های کشور از میانگین ۳۹ درصد فعلی به ۵۰ درصد برسد، در بخش کاهش تلفات شبکه انتقال و توزیع از رقم کنونی ۱۱ درصد به ۸ درصد برسد و در زمینه افزایش استفاده از ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر‌ها از رقم ۱۸۰۰ مگاوات کنونی به ۲۴ هزار و ۸۰۰ مگاوات برسد. در بخش استفاده از ذغال سنگ در تولید برق نیز اکنون هیچ استفاده‌ای نمی‌شود، اما قرار است این ظرفیت به ۵ هزار و ۲۰۰ مگاوات برسد. از سویی دیگر طبق پیش بینی‌ها ظرفیت تولید برق هسته‌ای کشور از هزار و ۵۰ مگاوات در سال ۱۴۰۰ باید به ۸ هزار و ۴۰۰ مگاوات در سال ۱۴۲۰ برسد.
وی با تاکید بر اینکه مجموع اقدامات یاد شده در جهت بهینه سازی در بخش نیروگاهی باید از هم اکنون عملیاتی شود تا به این ترتیب تقاضای مصرف گاز واحد‌های نیروگاهی که پیش بینی می‌شود با روند موجود در سال ۱۴۲۰ به ۲۲۰ میلیارد مترمکعب برسد، به عدد ۱۰۰ میلیارد مترمکعب در سال کاهش یابد.
تشکیل نهادی فرا وزارتخانه‌ای برای حل چالش گاز
این مقام مسئول ظرفیت‌های ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید را کارآمد توصیف کرد و گفت: با استفاده از ظرفیت‌های این بند قانونی این امکان وجود داشت و البته دارد که راندمان نیروگاه‌های سیکل ترکیبی باز را از طریق سرمایه گذاری بخش خصوصی بهبود دهیم، اما از آنجایی که تامین سرمایه و افزایش راندمان نیروگاهی باید توسط وزارت نیرو پیگیری شود و صرفه جویی و عواید آن در وزارت نفت اتفاق می‌افتد، نیازمند هماهنگی تنگاتنگ بین این دو وزارتخانه و یا ورود یک نهاد بالادستی است.
ابهام در قانون، سنگی در کفش دولت
منتظر تربتی با اشاره به اینکه در سند مذکور برای مدیریت تقاضای مصرف گاز در بخش خانگی نیز کاهش مصرف روزانه ۲۲۰ میلیون متر مکعب از طریق بهینه سازی و اصلاح قیمت تا سال ۱۴۲۰ پیش بینی شده است و اظهار داشت: وزارت نفت عملا در بخش مدیریت مصرف خانگی نمی‌تواند به تنهایی اقدام موثری داشته باشد، این وزارتخانه تامین کننده گاز خانگی است و در راستای مدیریت مصرف تنها می‌تواند تشویق به کاهش مصرف داشته باشد که البته این اقدام به تنهایی کافی نیست. در سند مذکور تکلیف شده است که دولت باید با اعمال سیاست‌های قیمتی و غیر قیمتی نسبت به مدیریت مصرف گاز در بخش خانگی اقدام کند.
وی توضیح داد: به نظر می‌رسد در زمان تدوین سند در بخش مربوط به الزام اصلاحات قیمتی، ظاهرا نگرانی‌هایی وجود داشته چرا که هیچ گونه زمان دقیقی برای اجرا آن، ارائه نشده است. حتی در بخش گاز هیچ گونه فرمولی ارائه نشده و تنها به اصلاح تدریجی قیمت اشاره شده است. این موضوع نشان می‌دهد که دیدگاه حاکمیت درباره بهینه سازی و اصلاح قیمت ها، مبهم است. این در حالی است که در راستای اصلاح ناترازی گاز مقوله افزایش تولید و بهینه سازی و همچنین اصلاحات قیمتی باید به طور همگام و نه مقدم و موخر نسبت به یکدیگر انجام شود. در بخش‌های مختلف اگر به سرعت اقدام نشود در حقیقت هر روز یک فرصت را از دست داده ایم.
به گفته این مقام مسئول، بر اساس روند موجود مصرف در بخش خانگی در افق ۱۴۲۰ به ۲۱۴.۴ میلیارد مترمکعب در سال می‌رسد. اگر بهینه سازی انجام شود این نیاز در بخش خانگی به ۱۳۴.۹ میلیارد مترمکعب در روز می‌رسد. به این ترتیب حدود ۸۰ میلیارد مترمکعب تقاضای گاز در سال باید از طریق بهینه سازی مدیریت شود.
اولویت با گاز شیرین است
منتظر تربتی در ادامه در پاسخ به اینکه تنوع بخشی به منابع تولید گاز با اولویت کدام میادین اقتصادی‌تر است، ادامه داد: در شرایط فعلی با توجه به نیاز گازی کشور، توسعه همه میادین باید مورد توجه قرار گیرد. طبیعتا میادینی که مشترک باشند یا میادینی که گاز شیرین دارند یا میادینی که محصولات فرعی تولیدی مانند میعانات گازی یا ال. پی. جی بیشتری دارند، برای توسعه در اولویت هستند. اما مهم‌ترین نکته، مدل‌های قراردادی واگذاری است که باید در نهایت شفافیت و سادگی منعقد شده تا سریع‌تر عملیاتی شوند.
استمرار صادرات گاز در گروی حل چالش ناترازی
مدیرعامل اسبق شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه یکی از بخش‌هایی که در صورت حل نکردن چالش ناترازی بی شک با چالش رو به رو می‌شود، مقوله صادرات گاز و انجام تعهدات صادراتی گاز کشور است، گفت: باید با سرعت و دقت موضوع ناترازی گاز را حل کنیم چرا که بخش صادرات گاز نه تنها یک محل درآمد ارزی برای وزارت نفت است بلکه قرارداد‌های گازی به ویژه به شکل صادرات از طریق خط لوله، علاوه بر منافع اقتصادی سایر منافع استراتژیکی کشور را با همسایگان، تقویت می‌کند.
