در قلب شهر صنعتی اراک، جایی که زندگی مدرن و شتاب‌زده با هیاهوی کارخانجات درآمیخته، بنایی قرار دارد که گویی از دل تاریخ برخاسته تا همچنان نفس بکشد و یادآور شکوه معماری و فرهنگ ایرانی باشد. بازار تاریخی اراک، یکی از کهن‌ترین و منظم‌ترین بازارهای ایران، نه‌تنها یک مرکز خرید سنتی، بلکه آینه‌ای از فرهنگ، هنر و تاریخ استان مرکزی است.
تاریخچه‌ای از دوران قاجار
بازار تاریخی اراک که ساخت آن به دوره فتحعلی‌شاه قاجار در اوایل قرن سیزدهم هجری بازمی‌گردد، به دستور یوسف‌خان گرجی، حاکم وقت عراق عجم (نام قدیم منطقه مرکزی ایران)، طراحی و بنا شد. این بازار با نقشه‌ای صلیبی شکل طراحی شده و چهار راسته اصلی آن در مرکز تلاقی می‌کنند.
معماری منحصر به‌فرد
این بازار برخلاف بسیاری از بازارهای سنتی ایران، با نظم هندسی خاصی ساخته شده است. طاق‌ها، گنبدها و تیمچه‌های آن نه تنها جنبه تزئینی دارند بلکه از نظر اقلیمی نیز کاربردی‌اند؛ به‌گونه‌ای که در تابستان خنک و در زمستان گرم باقی می‌ماند.
تیمچه حاج باشی، یکی از زیباترین بخش‌های این بازار است. این بنای دو طبقه با سقف بلند و پنجره‌های رنگی، یکی از آثار ملی ایران به‌شمار می‌رود و میزبان رویدادهای فرهنگی و هنری متعددی بوده است.
نقش اقتصادی و فرهنگی
بازار اراک هنوز هم محل داد و ستد فعال است. فرش‌فروشان، زرگران، پارچه‌فروشان و عطاری‌ها در حجره‌هایی که بوی تاریخ می‌دهد، مشغول فعالیت هستند. علاوه بر آن، این بازار در سال‌های اخیر میزبان جشنواره‌های فرهنگی و گردشگری متعددی نیز بوده که به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک کرده است.
چالش‌ها و فرصت‌ها
با وجود ثبت این بازار در فهرست آثار ملی ایران، مشکلاتی نظیر فرسودگی بخشی از بناها، نیاز به مرمت فوری و تهدیدهای ناشی از توسعه شهری، بازار را در معرض خطر قرار داده‌اند. با این حال، توجه بیشتر شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و مشارکت بخش خصوصی می‌تواند این گنجینه ارزشمند را به یکی از قطب‌های اصلی گردشگری کشور تبدیل کند.
اگر گذرتان به استان مرکزی و شهر اراک افتاد، فرصت قدم زدن در دل این بازار را از دست ندهید. اینجا جایی است که تاریخ با زندگی روزمره مردم در هم تنیده و هر گوشه‌اش قصه‌ای برای شنیدن دارد.
