کلاهبرداریهای اینستاگرامی، از فروش کالاهای جعلی و دریافت بیعانه تا سوءاستفاده از اطلاعات شخصی و حسابهای جعلی، به یکی از چالشهای جدی فضای مجازی تبدیل شده و بسیاری از کاربران به دلیل ناآگاهی از حقوق قانونی خود، با خسارتهای مالی مواجه میشوند.
مصادیق رایج کلاهبرداری اینستاگرامی
به گفته کارشناسان، ایجاد صفحات جعلی فروش، استفاده از هویتهای جعلی، درخواست واریز وجه به حسابهای شخصی، عدم ارسال کالا پس از دریافت پول و فیشینگ از جمله رایجترین روشهای کلاهبرداری در اینستاگرام است. این اقدامات طبق قوانین ایران میتواند مصداق «کلاهبرداری رایانهای» و «جرایم مالی در فضای مجازی» تلقی شود.
قانون جرایم رایانهای؛ مبنای پیگیری حقوقی
قانون جرایم رایانهای، بستر اصلی پیگیری حقوقی کلاهبرداریهای اینترنتی محسوب میشود. بر اساس این قانون، هرگونه تحصیل مال از طریق فریب، سوءاستفاده از سامانههای رایانهای و مخابراتی جرمانگاری شده و مرتکبان علاوه بر رد مال، با مجازاتهای کیفری مواجه خواهند شد.
نقش پلیس فتا در مقابله با کلاهبرداری اینترنتی
پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) بهعنوان مرجع تخصصی رسیدگی به جرایم سایبری، نقش مهمی در شناسایی و پیگیری کلاهبرداران اینستاگرامی دارد. کارشناسان توصیه میکنند کاربران در صورت بروز تخلف، با جمعآوری مستندات از جمله پیامها، رسیدهای پرداخت و لینک صفحات جعلی، موضوع را از طریق سامانه پلیس فتا گزارش دهند.
مسئولیت حقوقی فروشندگان اینترنتی
فعالیت تجاری در اینستاگرام، مشمول قواعد عمومی معاملات و قوانین حمایت از مصرفکننده است. فروشندگان موظفاند اطلاعات واقعی، هویت مشخص و شرایط شفاف معامله را ارائه دهند. در صورت تخلف، امکان طرح شکایت حقوقی و کیفری علیه فروشنده وجود دارد؛ حتی اگر فعالیت او صرفاً در بستر شبکههای اجتماعی انجام شده باشد.
راهکارهای حقوقی پیشگیرانه برای کاربران
کارشناسان حقوقی تأکید دارند که استفاده از درگاههای پرداخت امن، خرید از صفحات دارای نماد اعتماد یا سابقه معتبر، پرهیز از واریز وجه به حسابهای شخصی و بررسی نظرات سایر کاربران، از مهمترین راهکارهای پیشگیرانه برای کاهش ریسک کلاهبرداری اینستاگرامی است.
به گفته کارشناسان، مقابله با کلاهبرداری اینستاگرامی نیازمند ترکیبی از آگاهی حقوقی، نظارت نهادهای مسئول و همکاری کاربران است. استفاده از ظرفیتهای قانونی موجود و گزارش بهموقع تخلفات میتواند نقش مؤثری در کاهش جرایم اینترنتی و افزایش امنیت فضای مجازی داشته باشد؛ موضوعی که در آذرماه و با افزایش خریدهای آنلاین، اهمیت دوچندان پیدا میکند.
گزارش: امیریاسان قندی
