به گزارش ایران، امروز قصد داریم بار دیگر شما را به دیدن تبریز دعوت کنیم. سفر امروز ما به بازار بزرگ تبریز است. مکانی که اگر بخواهید همه جای آن را تماشا کنید حداقل یک روز باید وقت بگذارید؛
بازاری تو در تو که در دل خود تیمچه‌ها و سرا‌های مختلفی را جای داده است. هر قسمت آن به یک صنف اختصاص دارد. در میانه بازدید از بازار تبریز می‌توانید سری هم به یکی از ده‌ها غذاخوری موجود در آن زده و دلی از عزا دربیاورید.
می‌گویند بازار تبریز در حدود یک کیلومتر مربع وسعت دارد. اگر این نقل قول صحت داشته باشد این بازار را باید بزرگترین بازار سرپوشیده دنیا به حساب آورد. البته در این که این بازار بزرگترین بازار سرپوشیده در ایران و آسیا است شکی نیست. بد نیست بدانید یونسکو این بازار را به عنوان نخستین بازار در جهان در فهرست میراث جهانی خود ثبت کرده است.
همان گونه که ذکر کردیم سراسر بازار از بازارچه‌ها، تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراهای متعددی شکل گرفته است.
بازار تبریز به مانند بقیه ابنیه موجود در این شهر از بلای زلزله، زخم‌های زیادی بر تن خود دیده است. آخرین آنها سال ۱۱۹۳ هجری قمری بازار را به کلی تخریب کرد و بعد‌ها توسط نجفقلی خان دنبلی حاکم وقت تبریز بازسازی شد. عرض بازار‌ها بین ۴ تا ۵ متر و بلندی سقف آنها ۵ تا ۶ متر است که در مقایسه با سقف بازار‌های نقاط گرمسیری ایران کوتاه‌تر است.
راسته‌های اصلی توسط راسته‌های فرعی به هم متصل شده‌است. در فضا‌های بین آنها سراها، کاروانسرا‌ها و تیمچه‌ها بنا شده است. تقاطع راسته‌ها را در سه‌راهی و چهار راهی (چهار سوق‌ها) طاق‌های گنبدی پوشانده است. بزرگترین گنبد بازار، گنبد تیمچه امیر و زیبا‌‌ترین قسمت آن تیمچه مظفریه است.
بازار تبریز اندکی بیش از ۵۵۰۰ باب حجره و مغازه دارد. با این آمار، بی‌خود نیست که آن را بزرگترین بازار سرپوشیده دنیا معرفی می‌کنند. علاوه بر این مغازه‌ها، در سرتاسر بازار چندین مسجد و مدرسه دینی به چشم می‌خورد.
از روی نقشه که نگاه کنید متوجه می‌شوید مرکز شهر تبریز به صورت یک چهارضلعی است که بازار در وسط آن قرار گرفته است.
سمت شرقی بازار به عالی‌قاپو ختم می‌شود. عالی قاپو مجموعه‌ای از کاخ‌های سلطنتی بوده که ولیعهد در آن سکنی داشته است. مسجد جامع در غرب بازار قرار دارد. شمال بازار محل عبور مهران رود است. رودخانه مهران رود دو قسمت بازار قدیمی تبریز را از هم جدا ساخته و بخش شمالی بازار به جهت جدا ماندن از کل مجموعه بتدریج اهمیت خود را از دست داده و دچار تخریب بیشتری شده است.
قسمت اعظم مساحت بازار در جنوب مهران رود و در حدفاصل خیابان‌های دارایی، شهدا و امتداد آن در راسته کوچه قرار گفته است. ساخت خیابان دارایی قسمت کوچکی از این بخش را از کل مجموعه جنوبی جدا کرده است.
در هر بخش بازار تبریز صنفی خاص به فعالیت مشغول هستند. بازار امیر مهم‌ترین و شلوغ‌‌ترین قسمت بازار است. می‌گویند مؤسس آن، نوه شیخ صفی‌الدین اردبیلی بوده است.
بنابراین قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد. بازار امیر در حال حاضر از مراکز عمده تجارت و صادرات فرش و مرکز بورس طلا و جواهر و منسوجات است. در بازار امیر از ۱۱۲ مغازه دایر، ۱۰۲مغازه به زرگری و جواهرفروشی اشتغال دارند.
قسمت دیگر بازار، راسته بلورفروشان و به قول محلی‌ها، قیزبستی است. همانگونه که از اسم آن پیداست این قسمت به فروش وسایل شیشه‌ای و بلورجات اختصاص داشته است. تیمچه قندفروشان، مظفریه، دالان بادامچی‌لر، سرای گرجیلر و چند سرا و تیمچه دیگر این قسمت بازار را تشکیل می‌دهند.
علاوه بر راسته بلورفروشان بازار تبریز، قسمت دیگری به نام بازار شیشه‌گرخانه دارد که در گذشته محل فروش انواع شیشه بوده و بیشتر دکان‌های آن به امر شیشه‌سازی اختصاص داشته است.
در این بازار دو سرا هم وجود داشته که امروزه هر دو تخریب و در محل آنها بازار و پارک شمس تبریزی ساخته شده است. امروزه در بازار شیشه‌گرخانه، لوازم آرایشی و بهداشتی به متقاضیان عرضه می‌شود.
اگر به هنر قالی‌بافی تبریز علاقه‌مند هستید باید در بازار تبریز سراغ بازار صادقیه را بگیرید. در این بازار انواع قالی دست‌بافت ارائه می‌شود. در بازار صادقیه تیمچه حاج رحیم، دالان خونی و چند سرای دیگر به چشم می‌خورد. در حال حاضر «تیمچه مظفریه» یکی از مراکز عمده تجارت و صدور فرش آذربایجان و ایران است و شهرتی جهانی دارد. این تیمچه دو طبقه دارد که هر طبقه آن ۲۶ حجره فرش‌فروشی را در خود جای داده است.
از قدیم و ندیم کفش‌های تولید تبریز از معروفیت خاصی برخوردار بوده‌اند. بر این اساس در بازار تبریز قسمتی به نام بازار کفاشان دارد که از عمده‌‌ترین مکان‌های عرضه کفش در تبریز است. تیمچه امید و تیمچه حاج ابوالقاسم در این راسته قرار دارند. علاوه بر کفش در تبریز نوعی پاپوش به نام یمنی مورد استفاده مردم قرار می‌گرفت که قسمتی به همین نام در بازار برای خود دارد.
