هیچ کسی چنین حقی ندارد که بر علیه کشوری که به دنبال انرژی صلح آمیز هسته ای است فشار وارد کند

محمد جواد موسوی زاده
نقش کشور ترکیه در منطقه خاورمیانه به هیچ وجه قابل انکار نیست. مرز مشترک با ایران و سوریه اهمیت جغرافیای سیاسی این کشور را دو چندان می کند. بی شک کشورهایی همچون امریکا که همواره منافع خود را در خاورمیانه جستجو می کنند حسابی ویژه بر روی دوستی با این کشور باز کرده و در راستای تقویت روابط فی مابین می کوشند.امریکا از دیرین با ترکیه رابطه ایجاد کرده است اما در زمان جرج بوش روابط دو کشور ایده آل نبود. ترکیه به شدت مخالف دخالت نظامی آمریکا در عراق بود و پس از این جنگ روابط دو کشور به تیرگی گروید.این تیرگی به مخالفت با اصل دخالت نظامی آمریکا در عراق خلاصه نمی شد و گله و شکایات ترکیه از نابسامانی های پس از جنگ در نقاط مختلف عراق از جمله شمال عراق که جولانگاه گروه تروریستی ( پ ک ک) شده بود هم بخشی مهمی از دلایل کاهش روابط بود. جورج بوش همواره از لزوم برخورد با گروه های تروریستی در شمال عراق سخن گفت اما بعدها اردوغان اعلام کرد که بوش در این زمینه انتظارات را در میدان عمل پیاده نکرد و این آمریکا بود که باید جلو اقدامات تروریستی( پ ک ک) را می گرفت. پس از جورج بوش و به قدرت رسیدن باراک اوباما روابط شکل تازه ای گرفت. رجب طیب اردوغان و باراک اوباما با هم رابطه ای ویژه ایجاد کردند و ویژگی این رابطه تا آنجا پیش رفته که بسیاری از جمهوری خواهان امریکایی به دلایل مختلف به باراک اوباما ایراد گرفته اند.اوباما در سال ۲۰۰۹ برای اولین بار به آنکارا رفت و دیداری مفصل با عبدلله گل و اردوغان داشت.اکنون کاخ سفید که چند سالی است روابط خوبی را با ترکیه سپری کرده با صدور بیانیه ای اعلام کرده است که به دعوت باراک اوباما رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در تاریخ ۱۶ می ( ۲۶ اردیبهشت ماه ) در کاخ سفید با باراک اوباما ملاقات خواهد کرد. این چندمین ملاقات این دو تن می باشد و بررسی روابط دوجانبه موضوع بحث خواهد بود.البته اوباما در همان ایام با سران چند کشور دیگر خاورمیانه هم دیدار خواهد داشت.
اما همان طور که گفته شد روابط فی مابین ترکیه و آمریکا پس از ریاست اوباما بر کاخ سفید متحول شد. اوباما علاقه زیادی به اردوغان دارد و بارها در تمجید از او لب به سخن گشوده است. اوباما در دیدار سال گذشته خود با اردوغان با تمجید از او گفت که وی رهبری فوق‌العاده در مسائل مختلف و ترویج دمکراسی است و ما به خاطر کارهایی که با هم انجام داده‌ایم، بسیار از وی سپاسگزار هستیم. {۱}
شاید اردوغان تنها رهبر سیاسی دنیا باشد که مواضعی خلاف اوباما می گیرد و گاها خط قرمزهای ایالت متحده را رد می کند اما باز هم آغوش اوباما برای او باز است. بدون شک می توان گفت که بهترین دوست او در خاورمیانه اردوغان است و با هیچ یک از رهبران دیگر این منطقه چنین رابطه ای ندارد. اما این رابطه صمیمانه برای اوباما چندان هم بی حاشیه نبوده است و بارها و بارها اوباما برای حمایت هایش از اردوغان تحت فشار قرار گرفته است. اینجا چندی از این موارد را بررسی می کنیم.
اردوغان دوست پر حاشیه اوباما
حملات شدید اردوغان به رژِیم صهیونیستی
بی شک اردوغان پس از سیاستمداران جمهوری اسلامی ایران تندترین الفاظ را در باره رژیم صهیونیستی استفاده کرده است و همواره اسرائیل را تخریب کرده است. وی صهیونیسم را جنایت علیه بشریت خوانده و پدیده ای مساوی با فاشیسم دانسته است.چند سال پیش حتی درگیری شدید لفظی بین او و مقامات رژیم صهیونیستی باعث ایجاد اوضاع پر تنشی در منطقه شد و حتی عده ای از تحلیلگران از احتمال حمله اسرائیل به ترکیه خبر می دادند.وی اخیرا قبل از سفر وزیر خارجه جدید امریکا به ترکیه گفت : اسلام هراسی باید همچون صهیونیسم، یهودستیزی، و فاشیسم، جنایت علیه بشریت محسوب شود.این اظهارات حتی با واکنش کاترین اشتون مسئول سیاست خارجه اروپا رو به رو شد و این سخنان از سمت ایشان به شدت محکوم گردید. اما اوباما و وزیر خارجه اش واکنشی به این موضوع نشان ندادند و سفر کری هم طبق برنامه برگزار گردید.بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که چنین برخورد ملایمی از سمت واشنگتن نسبت به اظهارات چند سال اخیر اردوغان بر علیه رژیم صهیونیستی راه را برای ترکیه برای انتقادات بیشتر باز گذاشته است ولی بسیاری دیگر از کشور ها این مجوز را ندارند که هرچه بخواهند در مورد صهیونیسم و رژیم جعلی اسرائیل بگویند.
رابطه نزدیک اردوغان با گروه های اسلامگرا
این مورد تنها خط قرمز امریکا نیست که اردوغان به راحتی آن را زیر پا گذاشته است. رابطه نزدیک و حمایتی اردوغان با حزب الله و حماس و گروه های دیگر اسلام خواه منطقه، هیچگونه واکنش منفی از سمت ایالات متحده در پی ندارد.به طور مثال ارتباط ویژه او با حماس که غربی ها آن را تروریست می خوانند هم نتوانسته لطمه ای به ارتباط ویژه او با باراک اوباما وارد کند. چندی پیش مجمع بزرگ حزب عدالت و توسعه ترکیه با حضور خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس برگزار شد.مشعل در این دیدار مورد استقبال گرم نخست وزیر ترکیه قرار گرفت.در همان جلسه بود که خالد مشعل از اردوغان به عنوان رهبر جهان اسلام نام برد و موفقیت حزب عدالت و توسعه را به هواداران این حزب تبریک گفت.{۲}
حمایت اردوغان از برنامه هسته ای ایران
اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود.اردوغان برخلاف میل آمریکا و اسرائیل از برنامه هسته ای ایران هم حمایت های فراوانی کرده است. اردوغان بارها و بارها علنا اظهار داشته است که ایران مسیر دستیابی به سلاح هسته ای را دنبال نمی کند. اردوغان همچنین در آخرین سفرش به ایران، ضمن حمایت از برنامه هسته ای جمهوری اسلامی گفت : هیچ کسی چنین حقی ندارد که بر علیه کشوری که به دنبال انرژی صلح آمیز هسته ای است فشار وارد کند.{۳}
درگیری با اتحادیه اروپا
درگیری با اتحادیه ای که در آن متحدان اصلی آمریکا حضور دارند از مسائل حاشیه ساز دیگر دوستی اردوغان با اوباما است. یکی از مشکلات اساسی ترکیه با اتحادیه اروپا که حواشی بسیاری را برای غرب ایجاد کرده است مسئله قبرس است. این کشور، قبرس اروپایی نشین را به رسمیت نمی شناسد و حتی بارها اتحادیه اروپا را تهدید کرده بود که در صورتی که ریاست دوره ای این اتحادیه را به این کشور واگذار کند روابطش را با این اتحادیه قطع خواهد کرد. اردوغان علاوه بر تهدید شرکت های ترک برای عدم سرمایه گذاری در پروژه های گازی و نفتی قبرس اروپایی نشین، بارها و بارها جهت ترساندن قبرس و شرکای اقتصادی اش که شرکای ایالات متحده هستند واحدهای دریایی و هوایی به شرق مدیترانه ارسال کرده است.
اما مشکل مهم تر ترکیه با اتحادیه اروپا مسائل حقوق بشری و مربوط به اوضاع زندان ها است. اتحادیه اروپا در مورد ۳۵ فصل با ترکیه مذاکره می کند و طبق گفته این اتحادیه ترکیه تنها در یک فصل آن موفق بوده است. برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا نگرانی شدیدی در باره وضعیت حقوق بشر، آزادی بیان و توجه به اقلیت در ترکیه دارند که ظاهرا نگرانی کشورهایی همچون فرانسه، سوئد و آلمان به این زودی ها رفع نخواهد شد.
اوباما اردوغان را دوست دارد
با همه این مسائلی که بیان شد و حواشی که دوستی اردوغان برای اوباما دارد اما او همچنان به او وفادار مانده است. اوباما در این دوستی که البته منافع خودش را نیز در آن می بیند چشم هایش را بر روی دوستی اردوغان با حماس و حزب الله بسته است.او حمایت اردوغان از حقوق هسته ای ایران را نادیده می گیرد و به شکایات رژِیم صهیونیستی و کشورهای اروپایی از ترکیه اهمیتی زیادی نمی دهد و اکنون هم جناب نخست وزیر را به کاخ سفید دعوت کرده است.
دوستی مستحکم اوباما و اردوغان از استقرار و ثبات نیروها در مسئله عراق شروع شد و تاکنون این دوستی ادامه داشته است. دولت ایالات متحده و رسانه های آن در مورد ترکیه و روابطش با گرو های به اصطلاح تروریستی خبر زیادی پخش نمی کنند و در موضوع ناوگان غزه که مورد حمله اسرائیل قرار گرفت کاملا از ترکیه حمایت کردند.
او در سفرش به سرزمین های اشغالی اسرائیل را وادار به عذرخواهی از ترکیه می کند. عذرخواهی که کمتر از یک ماه پس از آن صورت می گیرد که اردوغان صهیونسیت را جنایت علیه بشریت می داند. این مشخص می کند که اوباما در این مسیر تلاش زیادی کرده است.
اوباما همچنین بارها از الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا دفاع کرده است و چنین کرده است که ترک ها دیگر خیلی تمایل به عضویت در اتحادیه اروپا ندارند و به آمریکا تمایل بیشتری دارند.
در همین زمینه اغمان باغیس مذاکره کننده ارشد ترکیه مشکلات اقتصادی بلوک ۲۷ کشور اتحادیه اروپا را باعث کاهش شور و شوق مردم ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا می داند. حال اوباما به ترکیه قدرت و اعتماد به نفس بخشیده است و ترک ها دیگر خود را در مسئله الحاق سر افکنده نمی دانند. اردوغان برای اتحادیه اروپا زمان تعیین می کند و اغمان باغیس ضمن بیان اینکه ترکیه شانزدهمین قدرت اقتصادی دنیاست به اروپا هشدار می دهد که ممکن است ۱۰ سال دیگر اروپا به ما نیاز داشته باشد و نه ما به اروپا. {۴}
باراک اوباما در نخستین سفر خود به قاهره در زمان حسنی مبارک و در سخنرانی خودش در دانشگاه قاهره چندین بار شکل رسمی مدل کشور ترکیه را برای سایر کشورها توصیه می کند. او بارها از مدل ایجاد شده حکومت اردوغان و حزب عدالت و توسعه به عنوان نمونه نام برده است.
اوباما بر خلاف بوش خود را در قبال مشکلات ترکیه مسئول می داند یا حداقل اینکه اینگونه نشان می دهد.او اینبار برای حل مساله (پ ک ک) یک پیشنهاد عملی ارائه کرده است.
فرانسیس ریسیاردون سفیر اوباما در ترکیه، از پیشنهاد محرمانه ایالات متحده به ترکیه در خصوص ترور رهبران (پ ک ک) (حزب کارگران کردستان) به همان شیوه ای که بن لادن در افغانستان به قتل رسید، پرده برداشت. لازم به ذکر است که حزب کاگران کردستان از سال ۱۹۸۴ میلادی با ارتش ترکیه وارد نزاعی خونین شده است؛ که در پی آن هزاران نفر قربانی شده اند. ریسیاردون در یک کنفرانس خبری و در جمع خبرنگاران ترکیه ای در آنکارا بیان داشت: “دشمن شما، دشمن ما نیز است.” وی افزود: “آن چه در نهایت کار بن لادن را پایان رساند، اتخاذ یک رویکرد چند شاخه ای و نامنظم جنگی بود و ما مایلیم تا این روش را با شما به اشتراک بذاریم و حداکثر استفاده از این روش را داشته باشیم. {۵}
البته اردوغان هم نقش مهمی را در پیاده سازی سیاست های اوباما در منطقه ایفا می کند.فشار بر دولت اسد و همکاری با سایر کشورهای مخالف سوریه که بخشی از وظایف اردوغان است.اردوغان همچنین در جریان نامه اوباما به رهبر انقلاب نقش مهمی داشت و اوباما در مواردی از او خواسته بود تا مواضعی را برای رهبر ایران تبیین کند.اوباما همچنین از اردوغان خواسته بود که برای توقف حمایت ایران از اسد با جمهوری اسلامی مذاکره کند. قطعا اسلام ترکیه و اردوغان از اسلام سایر کشور های خاور میانه برای اوباما مطلوب تر است.اسلامی به تعبیر غربی ها متعادل و به تعبیر تحلیلگران انقلاب اسلامی آمریکایی.این اسلام چه متعادل و چه آمریکایی از دید آنها باید الگو شود و سایر کشورهای اسلامی را هم به میانه روی مورد نظر تشویق کند.اینگونه است که آنها نقش زیادی را برای ترکیه در کنترل کشورهای اسلامی در نظر گرفته اند.
اوباما به دوست پر حاشیه خود احترام زیادی هم می گذارد. البته این احترام زیاد هم باعث ناراحتی جمهوری خواهان و صهیونیست ها در آمریکا شده است.این ابراز علاقه هم تا حدی است که خیلی ها به رابطه آنها رابطه نه دوستانه بلکه عاشقانه لقب داده اند. در پایان نشست امنیت هسته ای که در کره جنوبی برگزار می شد اوباما در دیدارش با اردوغان او را به گرمی در آغوش گرفت و بوسید .وی همچنین اردوغان را رهبری برجسته توصیف کرد و نقشش را برای ترویج دموکراسی مثبت دانست.
اما در نمونه ای دیگر در نشست گروه ۲۰ در شهر کن در جنوب فرانسه که در اواخر سال ۲۰۱۱ برگزار شد، اوباما زمانی که داشت تشریفات رو به جا می آورد با همه سران کشورهای اروپایی دست داد اما در آخر نخست وزیر ترکیه رجب طیب اردوغان را در آغوش کشید و تمامی سران کشورها از دیدن این موضوع تعجب کرده و گمان کردند که او برای افزایش محبوبیت در انتخابات بعدی این کار را کرد.{۶}
اما به علاوه نقش مهمی که اردوغان در منطقه برای اوباما بازی می کند شاید اوباما برای داشتن یک دوست خوب گزینه دیگری هم نداشته باشد. شما در نظر بگبربد نتانیاهو را که اوباما از او نفرت دارد و در اولین سفر او به کاخ سفید از او استقبال سردی کرد و حتی با او حاضر نشد عکس بگیرد.یا در مثالی دیگر وقتی اوباما در همان نشست کن درباره نتانیاهو به سارکوزی گفت: او ممکن است شما رو خسته کرده باشد، اما من هر روز باید با او سر و کله بزنم. که این مکالمه توسط میکروفونی که روشن بود به بیرون درز پیدا کرد. اینگونه است که باراک اوباما نمی تواند بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل را تحمل کند ولی یک نفری که اوباما از بودن با او خسته نمی شود اردوغان است که به دوست پر حاشیه او تبدیل شده است و به نوعی می توان گفت اردوغان در امور خاورمیانه راهنما اوباما است.
منابع :
۱- www.bloomberg.com
۲- www.starnewsonline.com
۳- www.haaretz.com
۴- www.reuters.com – LONDON | Wed Feb 13, 2013 2:14pm EST – in this article : Frustrated Turkey still wants EU entry, but maybe not euro
۵- منبع: هافینگتون پست/ ترجمه: هادی آذری/ کرد پرس
۶-http://atlasshrugs2000.typepad.com
in this title : Love Among the Ruins: Obama Hugs Islamic Supremacist PM Erdogan