به گزارش خبرنگار مهر، برابر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شورای نگهبان مسئول بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری است. در بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی آمده است: “…صلاحیت داوطلبان ریاست‌جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می‌‌آید، باید قبل از انتخاب، به تأیید شورای نگهبان و در دوره‌ی اول، به تأیید رهبری برسد.”
شورای نگهبان حاصل دغدغه نخبگانی است که ۳۳ سال پیش با رای مردم در ساختمان قدیمی مجلس جمع شدند تا قانون اساسی را بنویسند. شورای نگهبان که ناظر انتخابات ریاست‌جمهوری است، پیش از آغاز انتخابات، وظیفه‌‌ی تعیین یا رد صلاحیت نامزدهای ریاست‌جمهوری را نیز بر عهده دارد.
معیار فقها و حقوق دانان شورای نگهبان جمهوری اسلامی برای احراز صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری اصل ۱۱۵ قانون اساسی است.برطبق اصل ۱۱۵ قانون اساسی، رییس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد:
“ایرانی الاصل، تابع ایران ، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت وتقوی، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.”
اما سیستم تایید صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری و نظارت بر انتخابات تنها مختص ایران نیست و قانون اساسی دیگر کشور ها هم صافی و فیلتر هایی برای ورود نامزدهای انتخاباتی به صحنه سیاسی در نظر گرفته اند.
دیوان عالی امریکا، عالی ترین نهاد قضایی این کشور است که ۹ قاضی مادام العمر دارد و به همراه مجلس سنا به تشخیص صلاحیت نامزدهای انتخاباتی و تائید صلاحیت انتخابات می پردازد.
در فرانسه هم نظارت بر انتخابات بر عهده شورای نگهبان قانون اساسی است. نهادی که وظیفه تائید صلاحیت و و سلامت سیاسی نامزدهای انتخاباتی را بر عهده دارد. که از ظهور یکباه افراد بدون بررسی صلاحیت ممانعت کند.
در آلمان نیز دادگاه قانون اساسی فدرال این کشور با ۲۴ عضو مسئول رسیدگی به صحت انتخابات و تائید نامزدها و حتی سلب مصونیت آنان را عهده دار است.
همچنین در ایتالیا احراز صلاحیت کاندیداها در انتخابات را دیوان عالی قانون اساسی انتخابات بر عهده دارد و صافی ورود نامزدهای انتخاباتی به صحنه سیاسی این کشور است .
اما در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از ۶۸۶ داوطلبی که ثبت نام کرده اند ۳۵ چهره شناخته شده دیده می شود که برخی از این داوطلبان در طی روز های اخیر یا از کاندیدانوری انصراف و یا به نفع کاندیدای دیگر کناره گیری کرده اند که از جمله آنان می توان به محمد حسن ابوترابی فرد، ، کامران باقری لنکرانی ، رامین مهمانپرست ، داوود احمدی نژاد، صادق واعظ زاده ، علی اکبر جوانفکر ، محمدرضا رحیمی و صادق خلیلیان اشاره کرد.
امروز کار بررسی صلاحیت ها در شورای نگهبان اتمام می یابد و از میان نامزدهایی که نام خود را برای رقابتهای یازدهم ثبت کرده اند، رجلان سیاسی مذهبی که شرایط مندرج در اصل ۱۱۵ قانون اساسی را دارا و صلاحیت دستیابی به منصب ریاست جمهوری را داشته باشند،انتخاب و اسامی آنان برای اعلام رسمی به وزرات کشور می رود.
عباسعلی کدخدایی در مورد چگونگی بررسی صلاحیت ۶۸۶ داوطلب ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان در این مدت ۱۰ روزه گفته است: شورای نگهبان نسبت به آندسته از داوطلبانی که در گردونه رجل سیاسی و مذهبی نمی گنجند اظهارنظر نمی کند و صلاحیت نامزدهایی که شرایط اصل ۱۱۵ را داشته باشند مورد بررسی قرار می دهد.
وی با بیان اینکه مصداق رجل سیاسی مذهبی بودن به تنهایی دلیلی برای احراز صلاحیت نیست، تصریح کرد: کاندیداهای ریاست جمهوری باید در مرحله اول جزء رجل سیاسی مذهبی باشند؛ اما همه رجلان سیاسی مذهبی دارای شرایط احراز صلاحیت نیستند و کاندیدای ریاست جمهوری باید شرایط اصل ۱۱۵ قانون اساسی را هم دارا باشد.
کدخدایی در باره وضعیت جسمی و یا سن نامزد ریاست جمهوری بیان کرد: درقانون تصریح نشده که رییس جمهوری چه توانایی هایی داشته باشد، یا اینکه اگر سلامت کامل جسمی دارد یا ندارد درباره آن اظهار نظر کنیم؛ اما شرایط مندرج در اصل ۱۱۵ کلی تلقی می شود خصوصا برای اشخاصی که از یک مرحله عبور کردند و در گردونه رجال مذهبی و سیاسی قرار گرفتند، این افراد طبیعتا اشخاصی هستند که باید تواناییهای جسمی لازم را داشته باشند.
وی گفت: تا این دوره اشخاص ثبت نام کننده سن بالا یا ناتوانی خاصی نداشتند که بخواهیم به صورت رویه درباره آن اظهار نظرداشته باشیم، اما اگر فردی که قصد به دست گرفتن یک پست کلان اداری را دارد، فقط قادر به انجام چند ساعت کار در روز باشد طبیعی است که نمی تواند تایید شود، اینکه آیا شرایط جسمی در مباحث توانایی های رییس جمهوری مد نظر قرار خواهد گرفت یا خیر موضوعی است که ممکن است آن را مد نظر قرار دهیم، اما هنوز بحثی درباره آن نشده است.
وی همچنین در واکنش به این شائبه که نظر دبیر شورای نگهبان در مورد تایید و یا رد صلاحیت یک داوطلب مورد استناد دیگر اعضای این شورا هم هست، توضیح داد: اعضای شورا نگهبان بر حسب شخصیت حقیقی شان در شورای نگهبان حضور دارند و هر کدام یک رای دارند و دبیر شورای هم تنها یک رای دارد و در مورد تائید و یا رد یک داوطلب یک رای زیاد تاثیر گزار نیست.
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که آیا شورای نگهبان دلایل رد صلاحیت شدن کاندیداها را به آنان اعلام می کند، گفت: در انتخابات ریاست جمهوری کاندیداها باید شرایط شان اثبات شود ؛ بنابراین فقط نسبت به افرادی که احراز صلاحیت می شوند اظهار نظر می کنیم و نسبت به سایر کاندیداها هیچگونه اعلام نظری نداریم.
سخنگوی شورای نگهبان همچنین در مورد رد صلاحیت شدگان انتخابات ریاست جمهوری گفت: عدم احراز صلاحیت کاندیداها به معنای مشکل دار بودن نامزدها نیست، بلکه اداره قوه مجریه کشور توانائی خاصی را می طلبد که مرجع قانونی این توانائی را در برخی از کاندیداها احراز نکرده است.
امروز همه نگاهها به مرجع قانونی بررسی صلاحیت ها یعنی شورای نگهبان معطوف است. تاکنون گمانه زنی هایی مبنی بر تایید و یا رد صلاحیت برخی از نامزدها به گوش می رسد؛ اما باید صبر کرد و دید که نام چه کسانی بر روی سایت وزرات کشور می رود؟
اما چهره هایی که نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده اند بارها و بارها در سخنرانی های انتخاباتی خود و در پاسخ به این سوال که اگر رد صلاحیت شدید چه می کنید؟ تاکید کرده اند: ” به قانون تمکین خواهیم کرد.”
حال طی امروز و فردا نتیجه آزمون “قانون گرایی” رجلانی که خود را شایسته منصب ریاست جمهوری می دانستند، مشخص خواهد شد.
