اینکه انسان هیچ چیزی را دوست نداشته باشد ممکن نیست اگر انسان چیزی را دوست نداشته باشد، اصلاً حرکت نمی‌کند و هلاکت فرا می‌رسد، چرا که هر حرکتی (مادی یا معنوی)، فقط برای رسیدن و وصال محبوب (دوست داشته شده) است.
الف – خداوند متعال خود در قرآن کریم فرمود که «محبت» به جنس مخالف و شهوت (که سمبل و تبلورش زن است)، طلا، نقره و سایر امکانات زندگی را در وجود انسان نهادینه کرده و زینت داده است، چرا که اگر انسان به آنها علاقه و محبتی نداشته باشد، اساساً کار، تلاش و پویایی صورت نمی‌گیرد و چرخه زندگی فردی و اجتماعی به هم می‌خورد.
«زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنطَرَهِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّهِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَهِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ» (آل عمران، ۱۴)
ترجمه: محبت مشتهیات (دنیا) از زنان و فرزندان و اموال انبوه فراوان از طلا و نقره و اسبان نشاندار و چهارپایان و کشت و زرع، براى مردم مزیّن و آراسته شده است، حال آنکه اینها وسیله برخوردارى زندگى دنیاست، و خداست که بازگشت نیکو نزد اوست.
ب – در امور غیر مادی نیز همین‌طور است. مگر می‌شود انسان به معرفت، علم، اخلاق، قرآن، دعا، نماز، حج، جهاد و … محبت نداشته باشد، اما دنبال کسب آنها برود و یا به پیامبر اکرم و اهل بیت او صلوات الله علیهم اجمعین محبت نداشته باشد، ولی آنان را اسوه و الگو خویش قرار بدهد و از آنان اطاعت و تبعیت نماید؟! لذا به مؤمنین و آنان که عمل صالح انجام می‌دهند، فرمود: اساساً نتیجه و اجر هدایت [یعنی تحقق هدایت در شما که هدف کار انبیا علیهم‌السلام بود]، در «مودت» اهل بیت (ع) است:
«ذَلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَى وَمَن یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ» (الشوری، ۲۳)
ترجمه: این همان [پاداشى] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهاى شایسته کردهاند [بدان] مژده داده است بگو به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نیستم مگر دوستى در باره خویشاوندان و هر کس نیکى به جاى آورد [و طاعتى اندوزد] براى او در ثواب آن خواهیم افزود قطعا خدا آمرزنده و قدرشناس است.
ج – پس، خداوند متعال هیچ نفرموده که بندگانش چیزی را دوست ندارند و یا نباید داشته باشند، بلکه به محبت اشخاص یا چیزهای دیگر سفارش مؤکد نیز نموده است، مثل محبّت به پدر و مادر، به همسر، به فرزند، به هم نوع، به مظلوم، به یتیم … یا حتی به پاکی، تمیزی، بوی عطر … و هم چنین به علم، زیبایی و تمامی مظاهر کمال.
بلکه، آن چه مورد مذمت قرار گرفته است، مخلوقات و چیزهای دیگر را هدف و غایت گرفتن و قرار دادن به جای «الله» و اختصاص محبت الهی به آنان است – یعنی إله و معبود قرار دادن هر چیزی به غیر از خدا. لذا فرمود: مشرک و کافر چیزهایی را به جای خدا گذاشته و آنها را مانند دوست داشتن خدا دوست می‌دارند، اما مؤمن، شدت محبتش «الله جل جلاله» است، یعنی هر شخص یا چیز دیگری را در راستای محبت او دوست می‌دارد و اگر قرار باشد آن شخص یا چیز مانعی برای وصال او به محبوب حقیقی و واقعی‌اش گردد، آن را کنار می‌گذارد و نه محبوب و خداوند متعال را:
«وَمِنَ النَّاسِ مَن یَتَّخِذُ مِن دُونِ اللّهِ أَندَادًا یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِینَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ وَلَوْ یَرَى الَّذِینَ ظَلَمُواْ إِذْ یَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّهَ لِلّهِ جَمِیعًا وَأَنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعَذَابِ» (البقره، ۱۶۵)
ترجمه: و برخى از مردم در برابر خدا همانندهایى [براى او] برمىگزینند و آنها را چون دوستى خدا دوست مىدارند، ولى کسانى که ایمان آوردهاند شدت (غایت) محبت‌شان خداست، (هر چیز دیگری را در طول عشق او دوست دارند و نه در عرض)، کسانى که [با برگزیدن بتها به خود] ستم نمودهاند اگر مىدانستند هنگامى که عذاب را مشاهده کنند تمام نیرو[ها] از آن خداست و خدا سختکیفر است.
نتیجه:
پس، اگر کسی دنیا و مظاهرش، از سلامتی، موفقیت، مال، همسر، فرزند، زیبایی‌ها، کار و … گرفته تا پیامبر اکرم و اهل بیت کرامش صلوات الله علهیم اجمعین، قرآن، نماز و … را به خاطر خدا و به خاطر محبت خدا و به خاطر دوست داشتن آن چه خدا دوست دارد و می‌پسندد که بنده‌اش دوست بدارد دوست داشت، عین محبت به خداست که ای چنین تجلی و ظهور می‌یابد، اما اگر کسی هر چیز یا شخص دیگری را بالاستقلال و در عرض محبت خدا دوست داشت، (حتی اهل عصمت علیهم‌السلام)، محبتش مذموم است و به شکست در محبت (وصال محبوب) و یا حتی شرک منجر می‌گردد.
دقت شود که محبت به خداوند متعال، در محبت به آن چه او دوست دارد و آن چه فرموده دوست بدارید، تحقق یافته و متجلی می‌گردد. و این که برخی می‌گویند: ما فقط خدا را دوست داریم و به این بهانه هر آن چه خدا دوست دارد را کنار می‌گذارند، دروغ محض و توجیه انحراف‌شان است.
جام
