مجله تندرستی: رژیم غذایی قلیایی چیست که اینقدر بین افراد مشهور، به خصوص بازیگران سینمای جهان طرفدار دارد؟ بهنوش بختیاری که درباره استفاده از این رژیم تردید دارد و نیکول کیدمن به عنوان یکی از ده ها چهره مشهور طرفدار این رژیم غذای در مناظره ای خیالی درباره این پرسش بحث می کنند.
چاقی دلیل اصلی بسیاری از بیماری های جدی مانند مشکلات قلبی، افسردگی و … است. همین مساله باعث شده است هر روز صدها رژیم غذایی مختلف به بازار عرضه شوند.
رژیم غذایی قلیایی نیز جزو همین رژیم هاست که مورد استقبال بی نظیری از سوی افراد مشهور – از بازیگران گرفته تا سیاستمداران سراسر جهان – قرار گرفته است. آیا این رژیم غذایی موثر است؟ عوارضش چیست؟ متخصصان چه می گویند؟ پاسخ همه این پرسش ها را در مناظره بین نیکول کیدمن به عنوان مدافع و بهنوش بختیاری به عنوان منتقد این رژیم غذایی بخوانید. در صفحه های بعدی نمونه هایی از این رژیم غذایی را ببینید.
– تندرستی: با تشکر از حضور هر دوی شما در این مناظره، برای شروع از خانم نیکول کیدمن خواهش می کنیم ابتدا درباره این رژیم غذایی کمی برای ما و خوانندگان توضیح دهند.
– نیکول کیدمن: اصل بحث این رژیم غذایی اسیدی و قلیایی شدن بدن در اثر نوع غذاهای مصرفی است. می دانید که pH طبیعی بدن بین ۶ تا ۷٫۵ است. اگر با مصرف بی رویه غذاهای اسیدی، این طیف به سمت پایین و اسیدی شدن بیشتر حرکت کندو به ۵ برسد بدن دچار مشکلات زیادی می شود چون تجمع مواد اسیدی در بدن باعث اضافه وزن، خستگی مفرط و بسیاری از بیماری های مزمن می شود. رژیم قلیایی می گوید کاهش مواد اسیدی از بدن می تواند منجر به سلامت بیشتر بدن و کاهش وزن شود. بیشتر خوراکی های مصرفی ما مثل گوشت، کافئین، غلات و … به شدت اسیدی هستند، در نتیجه باعث تجمع سموم در بدن و ذخیره شدن چربی در بافت های بدن می شوند. بنابراین برای حفظ سلامت عمومی بدن و تناسب اندام، باید ۸۰ درصد غذاهای قلیایی و ۲۰ درصد از بهترین غذاهای اسیدی را انتخبا کرد؛ یعنی در رژیم غذایی مان باید مقادیر کمتری گوشت، پروتئین، کربوهیدرات ها باشد و میوه ها و سبزیجات سهم بیشتری داشته باشند. مصرف روزانه هشت لیوان آب در روز نیز به قلیایی شدن بدن کمک می کند و اسید اضافه بدن را از بین می برد.
– بهنوش بختیاری: راستش همین ابتدای کار با سر خط اصلی این رژیم غذایی کمی مشکل دارم. بر اساس گفته های متخصصان تغذیه ۶۰ درصد انرژی افراد از غلات تأمین می شود و ۱۵ درصد انرژی مورد نیاز از پروتئین ها و ۲۵ درصد از چربی ها تأمین می شود. این اصول یک تغذیه صحیح است ولی اگر کسی بخواهد به سلیقه خود یکی از گروه ها را زیاد و کم کند،اصول تغذیه صحیح را رعایت نکرده است. در تغذیه صحیح سهم هر گروه غذایی مشخص است چون بدن انسان به ۳۴ عنصر نیاز دارد که افراد تنها بعضی از آنها را مانند کلیسم، روی و آهن می شناسند. این عناصر در تمام گروه های غذایی پخش هستند؛ بنابراین این باور که افراد بر اساس این رژیم غذایی باید ۲۰ درصد از مواد اسیدی و ۸۰ درصد از مواد قلیایی استفاده کنند، چطور می تواند درست باشد. به طور کلی اسیدیته وقلیایی شدن خون با سیستم خودکار بدن تنظیم می شود و دامنه باریکی دارد و اصلا با خوردن هیچ غذایی نمی توان pH بدن را تغییر داد چون بدن به سرعت حالت اسیدیته خون را خنثی می کند و نیازی به مصرف مواد خوراکی خاص یا آب بیشتر برای این کار نیست. از سوی دیگر کاهش کل انرژی روزانه بدن از هر راهی باعث کاهش وزن می شود؛ بنابراین با مصرف میوه ها و سبزیجات به مقدار زیاد مشخص است که وزن کم می شود ولی این مواد نمی توانند عمری قوت غالب ما باشند.
– نیکول کیدمن: اشتباه نکنید، اصلا قرار نیست این رژیم غذایی را دائمی دنبال کنید بلکه فقط زمانی که بدن نیاز به سم زدایی دارد و اضافه وزن زیاد به این دلیل رخ داده است، باید از آن استفاده کرد.
– بهنوش بختیاری: شما طوری از بدن انسان صحبت می کنید که انگار لبالب از سم است و باید به هر وسیله ای آن را خارج کرد. فضای زندگی ما سرشار از سموم است که از راه های مختلفی وارد بدن می شوند: اولین راه تنفس است، دیگری پوست و دستگاه گوارش و در نهایت هم از راه منافذ باز بدن مانند چشم ها. البته گروهی دیگر از سم ها یا در مواد غذایی مصرفی ما وجوددارند و یا در اثر تماس با عوامل شیمیایی مانند عطرها، لوازم آرایش و ترکیب های حاوی آزبست به بدن منتقل می شوند ولی با این وجود، بدن با مکانیسم طبیعی خود این سموم را تصفیه می کند. بنابراین در بدن تمامی افراد مقداری سم وجود دارد ولی جای نگرانی نیست زیرا بدن به وسیله کلیه، کبد و ریه به طور طبیعی سموم را تصفیه می کند. بعضی از سموم در کبد تغییر شیمیایی می دهند و از راه مدفوع دفع می شوند و بعضی دیگر نیز توسط کلیه از راه ادرار دفع می شوند. سمومی هم که از راه تنفس به بدن منتقل شده اند.از راه ریه ها دفع می شوند. با این حساب بدن سموم را خود به خود دفع می کند و نیازی به رژیم غذایی و این حرف ها نیست.
– نیکول کیدمن: اگرچه با کلیت حرف شما هیچ مشکلی ندارم اما شما در حرف هایتان به یک نکته توجه نکردید؛ گاهی بعضی از سموم در بدن احتباس پیدا می کنند و به دلایلی از آن خارج نمی شوند؛ برای مثال سرب که در مواد گوناگون وجود دارد، در بدن تجمع می یابد و گاهی بدن هم قادر به دفع آن نیست؛ بنابراین آسیب زیادی به بخش هایی مانند مغز و کلیه می رساند. با این حساب، در مواردی بدن به طور طبیعی قادر به دفع بعضی از سموم نیست. در این حالت نشانه هایی به شکل سرفه و تنگی نفس در ریه و اسهال در سیستم گوارش نمایان می شود و متاسفانه در درازمدت، این سموم می توانند در بدنس رطان ایجاد کنند. درمان این وضعیت تنها از راه رفع دلیل اصلی احتباس سموم میسر می شود؛ بنابراین اگر بدن نتواند سموم را از بدن دفع کند، باید به نحوی به آن کمک کرد.
– بهنوش بختیاری: یعنی شما سیستمی قوی مثل کلیه ها را ناکافی می دانید؟
– نیکول کیدمن: اگرچه کلیه برای دفع اسید اضافه از راه ادرار طراحی شده است اما دنبال کردن یک رژیم غذایی نامناسب سرشار از مواد غذایی اسیدی می تواند عملکرد آن را با مشکل مواجه کند. از این رو بدن می کوشد با حفظ حالت قلیایی و گرفتن موادی مانند منیزیم و کلسیم از استخوان ها و دیگر اعضای حیاتی بدن اسید بیش از حد را خنثی کند. اگر بدن مواد ضروری خود را برای شکستن اسید هدر دهد، فرد دچار کمبود شده و به خستگی، بی حالی و مهمتر از همه اضافه وزن مبتلا می شود. رژیم غذایی قلیایی با حذف مواد اسیدی و قلیایی کردن این مواد و دفع سموم از بدن از انباشته شدن چربی اضافی در بدن جلوگیری کرده و مانع از ابتلا به بیماری های مزمن و چاقی می شود.
– بهنوش بختیاری: بعضی از بیماری ها ما نند سیروز کبدی و نارسایی کلیه موجب می شوند بدن نتواند به طور طبیعی سموم را دفع کند. پس اگر کار به اینجاها بکشد، تنها راه، درمان خود بیماری است. فرد در این حالت دچار نشانه های نارسایی کلیه مانند ضعف عمومی بدن، رنگ پریدگی، کم خونی و بوی نامطبوع ادرار می شود ولی درمان نارسایی حاد کلیوی دیالیز است که به وسیله آن پالایش خون صورت می گیرد و نه رژیم قلیایی و مشابه آن.
– نیکول کیدمن: به نظر می رسد شما قدرت غذاهای طبیعی مانند میوه ها، سبزیجات، روغن زیتون و به طور کل مواد طبیعی قلیایی را خیلی دست کم گرفته اید. به طور کلی غذاها به طور طبیعی دارای خواص اسیدی و قلیایی هستند. در رژیم قلیایی پیشنهاد می شود از خوراکی های قلیایی مانند بیشتر میوه ها و سبزیجات، برنج سبوسدار، خرما، چای سبز، ماهی، بوقلمون، آجیل ها، نارگیل، آووکادو استفاده کنید واز خوراکی هایی مانند لبنیات، قند، سویا، قهوه، نوشابه و نوشیدنی های گازدار، گوشت قرمز، ذرت، گوجه فرنگی، فلفل، موز، توت فرنگی، انگور و … بپرهیزید.
– بهنوش بختیاری: در فرهنگ ایرانی نیز بعضی از گیاهان و میوه ها بین مردم به سم زدایی معروفند. یکی از این میوه ها انار است که گفته می شود خاصیت سم زدایی دارد و به نوعی تصفیه گر خون است. من این مساله را از دکتر محسن رضوی، فوق تخصص بیماری های خونی و سرطان پرسیده ام. ایشان معتقد است از آنجا که از قدیم، سلامت در گیاهان و طبیعت نشان داده می شد ودر واقع یکی از مظاهر سلامت گیاهان هستند، افراد گمان می کنند با مصرف آنها می توانند بیماری های خود را درمان کنند؛ در حالی که واقعیت چنین نیست؛ برای مثال بامصرف دو لیوان آب انار نباید انتظار داشت سموم از بدن دفع شوند زیرا بدن خود این کار را انجام می دهد. انتظار ما از مواد غذایی تنها باید در رفع نیازهای تغذیه ای بدن باشد و نه انجام کارهای عجیب و غریب.
– نیکول کیدمن: ولی وظیفه مواد غذایی تنهار فع نیازهای تغذیه ای بدن نیست.
– بهنوش بختیاری: مشکل دیگری که درباره این رژیم غذایی وجود دارد، بعضی از توصیه هایی است که اصل آن را زیر سوال می برد؛ برای مثال یک اصل اساسی در این رژیم غذایی افزودن لیموترش به مواد غذایی است تا به وسیله آن به اصطلاح خاصیت قلیایی غذا را زیاد کنیم؛ درحالی که همه می دانند لیموترش اسیدی است و چطور می توان با افزودن آن به مواد غذایی آن را قلیایی کرد؟
– نیکول کیدمن: شاید لیموترش به تنهایی اسیدی باشداما به همین دلیل می گویند باید آن را به غذا اضافه کردتا با ترکیب شدن با مواد دیگر حالت قلیایی پیدا کند؛ برای مثال گوجه فرنگی و لیموترش اگرچه هر دو اسیدی هستند اما وقتی در سالاد کنار خیار قرار می گیرند، حالت قلیایی پیدا می کنند.
– بهنوش بختیاری: من این مساله را نیز با دکتور محمدرضا وفا، متخصص تغذیه در میان گذاشتم. ایشان نیز معتقد بود اگر قبول کنیم لیموترش می تواند باعث قلیایی شدن مواد غذایی شود، تا زمانی که یک مطالعه دقیق علمی صورت نگیرد، به تجربه اثبات نشود و روش مقایسه ای صورت نگیرد، نمی توان به فرضیه قوی درباره آن رسید. یک گروه متخصص باید این فرضیه را بررسی کنند تا بتوان به آن استناد کرد. حتی اگر این مساله را قبول کنیم باز هم لیموترش به هیچ وجه نمی تواند حجم چربی را کم کند. به گفته دکتر مداح این مساله با یک آزمایش ساده مشخص می شود. اگر شما یک کیلوگرم چربی خالص، مثلا دنبه داشته باشید و یک پارچ لیموترش را به طور مستقیم به آن بیفزایید، می بینید پس از مدتی تغییری در حجم آن ایجاد نمی شود، پس چطور ممن است در داخل بدن چنین اتفاقی رخ دهد؟ از سوی دیگر، برحسب قانون فیزیک انرژی از بین نمی رود و فقط از صورتی به صورت دیگر درمی آید. انرژی ذخیره شده در بدون تنها به صورت چربی زمانی کاهش می یابد که دریافت غذا و انرژی را کم کنید و از ذخیره انرژی تان برای کارهایی که در طول روز انجام می دهید استفاده کنید. بنابراین خوردن هیچ ماده غذایی باعث نمی شود وزن کم کنید.
– نیکول کیدمن: یعنی شما تمام نتایج موفقی را که این رژیم غذایی داشته است انکار می کنید؟
– بهنوش بختیاری: اگر بخواهیم یک حقیقت علمی را بپذیریم باید بر اساس تجربه ای باشد که در یک مدل آزمایشگاهی روی انسان، حیوان یا سلول های آزمایشگاهی انجام شده و مراحل اثبات خود را طی کرده است. این رژیم ممکناست در کوتاه مدت تا حدی باعث کاهش وزن شود ولی پایدار نیست و عوارض دارد.
به طور کلی هر ؤزیمی که حالت عدم تعادل در سوخت و ساز بدن ایجاد کند، در شروع می تواند باعث کاهش وزن شود ولی اختلالی که در پی آ« به وجود می آید می تواند سلامت قلب، کبد، کلیه و ریه را تهدید کند و به بافت کلیه و کبد آسیب بزند. رژیم های قلیایی واسیدی نیز از این قاعده مستثنی نیستند وشاید در ابتدا بتوانند منجر به کاهش وزن شوند ولی در ادامه ممکن است سلامت فرد را به خطر بیندازند.
– تندرستی: خب وقت ما به پایان رسید. ضمن تشکر از حضور هر دوی شما در این مناظره، به خوانندگان گرامی یادآوری می کنیم با معرفی هر رژیم غذایی جدیدی کلی بحث و حرف و حدیث پیرامون آن شکل می گیرد.
شما استدلال های هر دو طرف را خواندید، حال قضاوت با شماست اما پیشنهاد می کنیم اگر می خواهید رژیم بگیرید حتما آن را تحت نظر یک متخصص تغذیه شروع کنید.
