قوام شهیدی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد معرفی اش به عنوان جانشین دبیر شورای عالی ایرانیان گفت: من سابقه ای ۳۰ ساله در موضوع سیاست خارجی و ایرانیانی که در خارج از کشور زندگی می کنند داشتم و این شورا به نوعی خارج از سابقه و تجربه من نبود. همچنین آشنایی خوبی با مساله ایرانیان خارج از کشور و زمینه های بستر ساز و دلایل مهاجرت آشنایی دارم. البته قصد و نیت من نشستن بر مسند این پست نبوده است بلکه ماموریتی بود که رئیس جمهور به مهندس ترکان دادند تا در مدت دو ماه وضعیت چند دستگاه دولتی را که یکی از آنها شورای عالی ایرانیان بود بررسی و ساماندهی کند به نحوی که این دستگاهها چابک تر و با بدنه کوچک تر فعالیت کنند. چرا که شخص رئیس جمهور بر این باورند که دولت باید چابک سازی شده و طول و عرض تشکیلات آن به حداقل برسد چرا که با دولت سبک و چابک می توان فعالیت بهتری داشت. برای همین از خود نهاد ریاست جمهوری آغاز کردند. بنده هم به عنوان جانشین جناب آقای مهندس ترکان وارد شورای عالی ایرانیان شدم تا بر اساس مسئولیتی که برعهده ام نهاده شده به این وضعیت رسیدگی کنم.
قائم مقام شورای عالی و سرپرست دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان در پاسخ به اینکه نخستین اقدام برای بررسی وضعیت و ساماندهی شورا چه بود گفت: برنامه ریزی و اولویتها را بیشتر برکیفیت خدمات رسانی به ایرانیان خارج از کشور متمرکز کردیم. چرا که معتقدیم ۵ میلیون ایرانی خارج از کشور واقعا یک متولی می خواهند و تنها وزارت خارجه نمی تواند در تمامی امور ایرانیان خارج از کشور وارد شود. به عنوان مثال در موضوع جایگاه و هویت ایرانیان هیچ سازمانی وارد نشده است و این مهم را می تواند شورای عالی ایرانیان به درستی دنبال کند.
شورای عالی ایرانیان با وزارت امور خارجه موازیکاری ندارد
قوام شهیدی در پاسخ به اینکه معمولا دستگاههای هماهنگ کننده در ایران نمی توانند به طور جدی دستگاههای همسو را با هم هماهنگ کنند (مانند مدیریت بحران، پیشگیری از وقوع جرم، ستاد مبارزه با مواد مخدر و غیره …) آیا شورا می تواند وزارت خارجه و سایر دستگاهها را برای ارائه خدمات مطلوب به ایرانیان هماهنگ کند گفت: البته این پاسخ به سوال شما چند بخش دارد. بخشی به عملکرد گذشته شورا و وزارت امور خارجه باز می گردد. نگاه کلی این است که آیا اصلا مهاجران نیازی به دستگاه دیگری غیر از وزارت خارجه دارند؟ پاسخ این است که بله؛ تجربه جهانی نشان داده است که نیاز است. نیاز یعنی اینکه در بسیاری از کشورهای جهان که حتی ۲ درصد از شهروندانش مهاجر هستند چنین تشکیلاتی ایجاد شده است. به عنوان مثال کشور هند که حتی یک روپیه هم اضافی هزینه نمی کند ولی برای مهاجران خود وزارتخانه دارند. البته کشورهای دیگر به نامهای مختلف این تشکیلات را ایجاد کرده و یا اینکه معاونت ویژه ای در یکی ازوزارتخانه ها برای امور مهاجرین ایجاد می کنند که می توان به چین، پاکستان، مراکش و غیره اشاره کرد.
قائم مقام شورای عالی و سرپرست دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان اظهار داشت: اینکه می گویید نوعی موازیکاری در عملکرد شورای عالی ایرانیان و وزارت امور خارجه بوده است درست نیست، البته شاید در گذشته برخی از وظایف ذاتی وزارت امور خارجه را شورا انجام داده است که همین اقدامات غیر ضروری ذهنی ها را کمی مخدوش کرده است در حالیکه وظایف شورا متفاوت است.
وزارت امورخارجه هم از عملکرد ۲۷۷۷ رضایت دارد
شاید بتوان گفت که انجام هماهنگی ها برای تامین زیرساخت های لازم جهت ارائه تسهیلات اعم از قوانین هویتی و تردد در کشور وسرزمین اصلی و حمایت از سرمایه و حقوق شهروندی ایرانیان خارج از کشوردر داخل و خارج بخشی از اهداف و وظایف شورا باشد.
شهیدی در پاسخ به اینکه اعلام سامانه شماره ۲۷۷۷ برای رسیدگی به مشکلات ایرانیان خارج از کشور با انتقاد وزارت امور خارجه همرا شده است گفت: این سامانه همواره مورد تشویق و حمایت مسئولین عالی رتبه کنسولی وزارت امور خارجه قرار داشته و حتی در مصاحبه های خود نیز با صراحت بر عدم موازیکاری این بخش اذعان کرده اند.
این مقام مسئول در شورای عالی ایرانیان در مورد اینکه آیا قوانین و آیین نامه های محکم و جامع برای جلوگیری از هرگونه موازی کاری میان شورا و وزارت خارجه وجود دارد گفت: در قوانین و آیین نامه ها هیچگونه موازیکاری مشاهده نمی شود و اگر در این سالها موازی کاری انجام شده در اجرا و عمل مدیران دبیرخانه شورا بوده که بعضا می تواند سلیقه ای بوده باشد.
ارائه گزارش تحقیق و تفحص مجلس از شورا را به رئیس جمهور
قائم مقام شورای عالی و سرپرست دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان در پاسخ به اینکه پرونده تحقیق و تفحص در مورد عملکرد مدیران و مجموعه شورا عالی ایرانیان در چه وضعیتی قرار دارد گفت: ما پاسخگوی عملکرد مدیران قبلی شورا نیستیم. بنده از تاریخ ۶/۶/۹۲ پاسخگوی نهادهای نظارتی و مسئولان بالادستی هستم. اما آنچه که به عنوان تحقیق و تفحص در شورای عالی اتفاق افتاده نتایج منفی در بر نداشته است اما توضیحات بیشتر را باید از مجلس پیگیری کنید. البته در گزارشی به رئیس جمهور نتایج تحقیق و تفحص و نقاط ضعف ، قوت و عملکرد شورا را بطور کامل ارائه کردیم.
می خواستم شورا را حذف کنم
شهیدی اظهار داشت: متاسفانه یک ذهنیت منفی از شورا در وزارت خارجه و جامعه وجود دارد که باید تلاش کرد این جایگاه تطهیر شود چراکه این جایگاه به دلیل عملکرد گذشته لطمه خورده است. حتی باید گفت که تفکر حذف شورای عالی ایرانیان در دوستان وزارت خارجه قوت داشت و حتی خود من هم با چنین تفکری وارد شورا شدم و قصد داشتم با ادغام شورا در وزارت خارجه به نوعی ظرفیت شورا را بیشتر کنم ولی در کمتر از چند روز به این نتیجه رسیدم که این نگاه واقع بینانه نیست چرا که که بخشهایی از امور و وظائف امور ایرانیان خارج از کشور درسایر دستگاههای دولتی کشور مغفول واقع شده که این بخشها هویت ساز، بسیار مهم و حائز اهمیت است.
ما حتی می توانیم یک پله جلوتر باشیم یعنی اینکه باید اقداماتی انجام دهیم تا شهروند ایرانی نیازی به مهاجرت در خود احساس نکند. اگر ایرانیانی که سالهاست از کشور خارج شدند امروز به این نتیجه رسیده اند که نباید کشور را ترک می کردند شاید ما هم به نوعی مقصر باشیم. البته من قصد ندارم بگویم مهاجرت بد است یا خوب ولی امروز در میان مهاجرین مسائل و مشکلاتی داریم که در شان کشور نیست.
مانع تراشی برای خروج از کشور منطقی نیست
وی افزود: امروز باید برای موضوع ایرانیان خارج از کشور بیش از ۴۰ عنوان کار پژوهشی دقیق را مطالعه و مشخص کرد که دلایل مهاجرت ایرانیان چه بوده است. این تحقیق باید در میان اقشار مختلف اعم از نخبگان، هنرمندان، تاجرها و غیره انجام و بررسی شود آیا کشور توانایی دارد با اقداماتی موجب کاهش اشتیاق مهاجرت به خارج از کشور شود؟ به اعتقاد من مانع تراشی برای خروج از کشور راهکار منطقی نیست چون موجب اشتهای بیشتر برای خروج از کشور می شود. در این میان باید به دستگاههای متولی گفت که نگاه به مهاجرت نگاه به ظرفیت و فرصت است. امروز بسیاری از کشورها شهروندان خود را تشویق به مهاجرت می کنند. چه ایرادی دارد که دستگاهها فرصت ایجاد کنند تا افراد مستعد با مهاجرت به خارج از کشور موجب رشد و ترقی شده و در کنار آن کشورشان را بهره‌مند کنند.
بودجه ۲۰ میلیاردی شورا ۱۰۰ میلیون شد
قائم مقام شورای عالی و سرپرست دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان در مورد ردیف بودجه و میزان اعتبارات مالی شورا گفت: شورا در گذشته ردیف بودجه مشخص داشته است و در سال ۸۹ شامل اعتبارات دولتی (بیش از ۲۰ میلیارد تومان) بود. البته امروز نمی گویند بودجه ندارید بلکه به دلیل هیاهوهای سیاسی و نگاه منفی نسبت به شورا بودجه شورا را مجلس تصویب نکرد و شورا در چند سال گذشته از بودجه نهاد ریاست جمهوری استفاده کرده که بسیار ناچیز بوده و در سال جاری کمتر از ۵۰ میلیون تومان بوده است. اکنون مجموعه در حال بررسی بودجه مورد نیاز شورا هستند تا در بودجه سال ۹۳ لحاظ شود.
قوام شهیدی در پاسخ به اینکه آیا اتهامات و پرونده هایی اعم از اختلاس و پولشویی متوجه شورای عالی بوده است گفت: نه نبوده است. البته من نه دادستانم و نه مسئول رسیدگی به جرائم گذشته هستم. هدف ما بررسی ظرفیت تشکیلات شورا بوده است. برای همین در گزارش به رئیس جمهور عنوان شده که ضرورت وجود شورا قطعی است و باید منابع مالی آن تامین شود.
قائم مقام شورای عالی و سرپرست دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان در پاسخ به اینکه آیا در گزارش ارائه شده به رئیس جمهور برنامه های شورا ارائه شده است گفت: کلیات برنامه ها ذکر شده ولی ریز برنامه ها را به رئیس شورا (جانشین رئیس جمهور) خواهیم داد. البته ناگفته نماند در این میان برخی از برنامه های در قابل طرح و پشنهاد به رئیس جمهور داده شده که می توان به صدور کارت تردد ایرانیان اشاره کرد.
وی افزود: متاسفانه برخی از ایرانیان در خارج از کشور زندگی می کنند که هیچگونه برگ هویتی ندارند و نمی توان گفت که این افراد شهروند ایرانی نیستند. می توان به ایرانیانی که سالها قبل به صورت مختلف از کشور خارج شده و یا زنانی که با همسران خارجی ازدواج کرده اند برای احراز هویت کارت تردد داد تا بتوانند به راحتی وارد کشور شوند. البته آیین نامه صدور این کارت با مشارکت دستگاههای مسئول (وزارت اطلاعات – نیروی انتظامی- وزارت کشور و وزارت خارجه) باید نوشته شود. این دستگاهها هم از این اقدام حمایت کرده اند و اکنون این طرح در کمیسیون لوایح دولت است.
بازنگری قوانین تابعیت دوگانه شهروندان ایرانی
شهیدی به موضوع قوانین معارض و مخالف با تابعیت افراد اشاره کرد و گفت: در قوانین موجود تابعیت دوگانه شهروندان ایرانی مانع از برخورداری برخی از حقوق آنها می شود برای همین به دنبال تنقیح قوانین موجود هستیم و این مهم هم در دستور کار شورا قرار دارد.
سرپرست دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان در پاسخ به اینکه آیا همانند مدیران قبلی به دنبال برگزاری همایشهای بزرگ ملی هستید گفت: به دنبال کار نمایشی نیستم، اگر می خواهیم حرفی بزنیم از کارهای انجام شده بگوئیم و بیشتر با عمل صحبت کنیم. بزرگترین رسالت این شورا این است که در ابتدا نگاههای داخل به ویژه نگاه مسئولان را به مساله ایرانیان خارج نشین تغییر دهد. متاسفانه در این خصوص دچار نگاه افراط و تفریط هستیم که باید این نگاهها تعدیل شود. تا وقتی که به ایرانیان خارج از کشور به عنوان تهدید نگاه کنیم نمی توانیم از ظرفیت ۵ میلیون ایرانی مقیم خارج برای ارتباط مناسب با سرزمین مادری استفاده کنیم.
——————————–
گفتگو از سید هادی کسایی زاده
