هر مسلمانی که هنگام غروب شب عید فطر(آخرین روز ماه مبارک رمضان) بالغ و عاقل و هوشیار است و فقیر محسوب نمی شود، واجب است که بابت خودش و کسانی که تحت تکفل و نان خور او هستند، به ازای هر نفر سه کیلو گرم غذای متداول محل سکونت، مثلا گندم، نان یا برنج و یا قیمت آن را به فقیر مستحق بپبردازد.
فرارو/بدین ترتیب، مسلمان روزه دار، شادی حاصل از یک ماه اطاعت از فرمان الاهی و روزه داری و تحمل تشنگی و گرسنگی خالصانه را با فقرا شریک خواهد شد؛ کسی که به خاطر عذر واقعی و شرعی، موفق به روزه داری نشده است نیز باید زکات فطره بپردازد.
زمان وجوب پرداخت زکات فطره به فقرا، تا ظهر روز عید فطر است؛ البته کسانی که نماز عبد فطر را به جای می آورند باید پیش از نماز بپردازند.
بنا بر فتوای اکثر فقهای عظام، اگر کسی نتواند تا این زمان فقیری مستحق بیابد، می تواند پرداخت زکات فطره را به تاخبر بیندازد و پس از یافتن فقیر، فورا آن را پرداخت تماید. همچنین، برای پرداخت زکات فطره، به ترتیب، فقرای خویشاوند و فقرای محل سکونت در اولویت اند.
کسی که مخارج سالانه خود و افراد تحت تکفل اش را دارد یا می تواند آن را تامین کند، فقیر محسوب نمی شود و باید زکات فطره بپردازد و هر آن کس جز این، فقیر محسوب می شود و می تواند زکات فطره دریافت دارد.
بنا به فتوای فقهای شیعه، به فقیری که علنا گناه کبیره مرتکب می شود و یا پول زکات فطره را خرج کار حرام( مثلا مواد مخدر یا شراب و غیره) می کند، نمی توان زکات فطره داد.
خداوند کریم در سوره توبه، آیه شریفه ۱۰۳ می فرماید که پرداخت زکات، موجب پاکی روح و رشد انسان خواهد شد.
در جایی دیگر، پرداخت زکات، موجب رشد و برکت فراوان دارایی و اموال انسان، اعلام شده است.
در روایات رسیده از اهل بیت علیهم السلام نیز برای زکات فطره آثار مهمی ذکر شده است؛ از جمله ” موجب قبول روزه و تکمیل کننده آن، تضمین کننده سلامتی جسم، پاک کننده روح از رذائل اخلاقی و طول عمر …(رک به : کافی، ج ۴، باب الفطره، ص ۱۷۴ و من لایحضره الفقیه، ج ۲، باب الفطره، ص ۱۸۳).
بر اساس قیمت مواد غذایی متداول و غالب امروز کشورمان، هر فرد مشمول وجوب پرداخت زکات فطره باید به ازای هر نفر، دست کم حدود ۴۵ هزار تا یکصد و پنجاه هزار ریال بپردازد.
