«سی ان ان» چندی پیش در فراخوانی عمومی از مخاطبان خود خواست الهام بخش ترین زنان جهان در سال ۲۰۱۴ را معرفی کنند که در فهرست نهایی، پس از ملاله یوسف زی، یکی از دو برنده جایزه نوبل صلح امسال و یک هنرپیشه فعال در برابری حقوق زنان، مریم میرزاخانی، ریاضیدان ایرانی دانشگاه استنفورد و نخستین زن برنده مدال فیلدز در رتبه سوم قرار دارد.
زنان مبارز شهر کوبانی سوریه، آنجلا مرکل، صدر اعظم آلمان، Susi Pudjiastuti، وزیر شیلات و دریانوردی اندونزی که در کمک‌رسانی به سانحه‌دیدگان سونامی ۲۰۰۴ داشت، ماری لی برنرز، برنامه نویس و ستاره شناسی که در ساخت اولین کامپیوتر جهان مشارکت داشت و کیریس لاگارد، مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول از دیگر زنان الهام بخش سال ۲۰۱۴ معرفی شده اند.
دکتر میرزاخانی که چندی پیش جایزه ۲۰۱۴ موسسه ریاضی Clay را نیز دریافت کرده بود مردادماه امسال به همراه دو ریاضیدان جوان دیگر به عنوان برنده مدال فیلدز ۲۰۱۴ معرفی شد. مدال فیلدز که معادل جایزه نوبل در رشته ریاضیات تلقی می‌شود هر چهار سال یکبار به برترین ریاضیدانان زیر ۴۰ سال جهان اعطا می‌شود.
میرزاخانی که متولد تهران است در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ در زمان تحصیل در دبیرستان با کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری به المپیاد جهانی ریاضیات در هنگ کنگ و کانادا اعزام شد که در المپیاد ۱۹۹۵ کانادا علاوه بر کسب مدال طلا حائز بالاترین امتیاز در بین دانش آموزان جهان شد. وی پس از اتمام تحصیلات متوسطه در دبیرستان فرزانگان تهران، تحصیلات کارشناسی خود را در رشته ریاضی در دانشگاه صنعتی شریف به پایان برد.
میرزاخانی پس از پایان دوره کارشناسی برای ادامه تحصیل به دانشگاه هاروارد آمریکا رفت. وی در سال ۱۹۹۹ میلادی زمانی که در دانشگاه پرینستون به تحقیق و تدریس اشتغال داشت موفق شد راه‌حلی برای یک مشکل ریاضی پیدا کند. ریاضیدانان مدت‌های طولانی است که به دنبال یافتن راه عملی برای محاسبه حجم رمزهای جایگزین فرم‌های هندسی هذلولی بوده‌اند و در این میان مریم میرزاخانی جوان در دانشگاه پرینستون نشان داد که با استفاده از ریاضیات شاید بتوان بهترین راه را به سوی دست یافتن به راه‌حلی روشن در اختیار داشت: محاسبه عمق حلقه‌های ترسیم شده بر روی سطوح هذلولی.
میرزاخانی تلاش دارد تا معمای ابعاد گوناگون فرم‌های غیر طبیعی هندسی را حل کند. در صورتی که جهان از قاعده هندسه هذلولی تبعیت کند، ابتکار وی به تعریف شکل و حجم دقیق جهان کمک خواهد کرد. در واقع مشکل این است که برخی از این اشکال هذلولی هم‌چون doughnuts و یا amoebas دارای ظاهری بسیار نافرم هستند که محاسبه حجم آنها را به معمایی جدی برای ریاضیدانان مبدل کرده‌است؛ اما میرزاخانی با یافتن راهی جدید در واقع دست به یک ابتکار عمل بزرگ زد و با ترسیم یک سری ازحلقه‌ها بر روی سطح این گونه اشکال پیچیده به محاسبه حجم آنها پرداخت.
میرزاخانی در سال ۲۰۰۵ زمانی که با کمتر از ۳۰ سال سن در دانشگاه پرینستون آمریکا تدریس می کرد از سوی نشریه علمی Popular Science به عنوان یکی از ۱۰ مغز برتر امریکای شمالی معرفی شد. به نوشته‌ی یواس‌ای تودی این فهرست ۱۰ نفره شامل محققان و نخبگان جوانی است که در حوزه‌های ابتکاری مشغول به فعالیت هستند و با این حال معمولا از چشم عموم پنهان مانده‌اند.
میرزاخانی که به دلیل فعالیت هایش در زمینه محاسبه حجم‌های فضایی منحنی هندسی برنده مدال فیلدز شده جوایز علمی متعدد دیگر از جمله جایزه ستر انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ را نیز در کارنامه علمی خود دارد.
این نخبه جوان ریاضی از بازماندگان سانحه غمبار سقوط اتوبوس حامل نخبگان ریاضی دانشگاه صنعتی شریف به دره در اسفندماه ۷۶ است. در این حادثه اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی شرکت‌کننده در بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی که از اهواز راهی تهران بود به دره سقوط کرد و طی آن شش تن از دانشجوی نخبه ریاضی دانشگاه صنعتی شریف که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ملی و بین‌المللی ریاضی بودند در اوج بالندگی و شکوفایی علمی ناباورانه، جان باختند.
