بعد از حصول توافق هسته‌ای و ظهور امیدواری‌هایی نسبت به گشایش اقتصادی در کشور بارها و بارها از فرصت‌های ایجادشده در دوران پسا تحریم صحبت شده و کارشناسان و فعالان اقتصادی به‌ضرورت های بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها اشاره‌کرده‌اند. این در حالی است که موقعیت کنونی اقتصاد در دوران پساتحریم با تهدیدهای و مخاطراتی نیز مواجه است که بی‌توجهی به آن می‌تواند پیامدهای ناگواری به همراه داشته است.
برخی از این تهدیدها در جلسه اخیر اتاق بازرگانی و در قالب توصیه‌هایی به دولت از سوی فعالان اقتصادی موردتوجه قرار گرفت. به‌عنوان نمونه مهدی جهانگیری نایب‌رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در این خصوص گفته بود «امروز تهدید جدی فعالان اقتصادی، بازار ایران است که می‌تواند تبدیل به یک بازار جذاب برای واردات شود. از سوی دیگر، اقتصاد ما نیز بانک محور است و در قانون نظام پولی و مالی، تأسیس هرگونه بانک خارجی ممنوع شده است، بنابراین انتظار می‌رود با اصلاح قانون نظام پولی و مالی در شرایط رقابتی قرار گیرد.»
همچنین محسن جلال پور رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران نیز در این جلسه گفته بود «اقتصاد دولتی دوای درد نیست و … پس از تحریم بخش خصوصی آن‌قدر تکامل‌یافته است که می‌تواند گام بزرگی را در اقتصاد بردارد و فضای اقتصادی برای بخش خصوصی باید هموارتر شود.»
پدرام سلطانی نیز معاون اول رئیس‌جمهور را به‌عنوان رئیس شورای عالی مقابله با مفاسد اقتصادی مورد خطاب قرارداد و گفته بود «در نیمه‌راه دولت یازدهم هستیم و آفتاب عمر دولت در موقعیت ظهر قرارگرفته است که سایه‌ها باید در کوچک‌ترین اندازه در آن باشند اما متأسفانه سایه فساد اداری و اقتصادی بسیار بلند و گسترده است.»
حسین راغفر کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه نیز در گفت‌وگو با فرارو اصلی‌ترین تهدید برای اقتصاد کشور در دوران پسا تحریم را کاستی‌های سیاستی دولت دانست و توضیح داد: تهدیدات بسیاری می‌تواند در این شرایط متوجه اقتصاد کشور باشد همه آنها با در نظر داشتن سیاست‌های درست از سوی دولت قابل‌پیشگیری و رفع است.
وی افزود: یکی از تهدیدات جدی اقتصاد ما مواجه با انحصارهایی است که طی سی‌وپنج سال گذشته و در دوران تحریم ایجادشده و منافع کلانی را برای برخی افراد تأمین کرده است. نکته اینجاست که این افراد اکنون آمادگی تغییر را ندارند و به‌شدت در برابر آن مقاومت خواهند کرد و همه تلاش خود را می‌کنند تا این قرارداد و لغو تحریم‌ها را به بن‌بست بکشانند.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: این‌طور نیست که اگر موفق به بن‌بست کشاندن نشوند دست از کار بکشند بلکه شروع به کارشکنی و سنگ‌اندازی‌های دیگر در مسیر اقتصاد می‌کنند لذا مسیری که در پیش است به‌هیچ‌وجه هموار نیست و لازم است که دولت به‌تدریج با این افراد و حتی نهادهایی که وارد اقتصاد شده‌اند و امروز به معضل تبدیل‌شده‌اند؛ مقابله کند.
وی با تأکید بر اینکه شیخ‌نشین‌های اطراف ظرف سی‌وپنج سال گذشته به‌واسطه تحریم‌ها و جنگ ایران از منافع گستره‌ای برخوردار شدند، گفت: این‌ها از طریق سرمایه‌گذاران ایرانی و واسطه‌گری برای بازار ایران، هزینه زندگی مردم را افزایش داده و سودهای کلان برده و ثروتمند شدند لذا مواجه‌شدن با کسانی که منافع خود را از دست می‌دهند یکی از تهدیدهای جدی در اقتصاد کشور در دوران پساتحریم است.
راغفر با اشاره به اینکه بخش دیگری از مخاطرات اقتصاد کشور در این مقطع زمانی تهدیدات سیاستی است، گفت: دولت باید سیاست‌های فعال داشته باشد. اینکه خودشان به خودشان تذکر بدهند که مانع واردات شوند کافی نیست. نگاهی به آمار روشن می‌کند در سالهای اخیر با رقم کلانی بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد قاچاق مواجه بوده‌ایم. روشن است که این حجم قاچاق توسط افراد معمولی صورت نگرفته است و حتماً آسیب‌های جدی اجتماعی و اقتصادی مانند تورم، بیکاری، رشد اعتیاد و … را به دنبال دارد.
وی افزود: همه این‌ها هزینه‌های گزافی برای کشور است که جبران آن به‌سادگی مقدور نیست لذا اکنون نیز به ایجاد تغییر در شرایط و فضای اقتصاد کشور هستیم زیرا در غیر این صورت باید منتظر تشدید همه این آسیب‌ها در دوران پس از تحریم باشیم و این‌یک تهدید جدی علیه حاکمیت و استقلال نظام است.
این کارشناس مسائل اقتصادی با تأکید بر اینکه دولت نیز با قاچاق مخالف است و از همه این پیامدهای آگاه است، گفت: ضروری است که در این شرایط نقش فعالی داشته باشد و فکری برای این مشکلات کند. نقش دولت به خاطر گزارش‌های دقیقی که باید در این خصوص ارائه کند بسیار کلیدی است.
وی ادامه داد: یکی از مشکلات جدی ما رویکرد منفعلانه دولت و تصور اینکه دست پنهان یا سازوکارهای خودتنظیم گر بازار می‌توانند مسائل را حل کنند، است. این تفکر خودش مسئول بسیاری از نابسامانی‌ها است و منافع گروه بزرگی را تحت عنوان بازار تأمین می‌کند لذا ضروری است که دولت سیاست‌های فعال داشته باشد و برای حل مشکلاتی مانند بیکاری و … طرح مشخص داشته باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به تأکیدی که رییس‌جمهور در خصوص هزینه کرد سرمایه‌های ایجادشده در بخش تولید داشته است، گفت: دولت باید برنامه دقیق داشته باشد و تعیین کند در کدام بخش از تولید قرار است سرمایه‌گذاری شود. اگر منظور صنعت است در کدام شاخه صنعت؟ اکنون در صنایع فولاد جایابی‌های غلط بسیاری داشته‌ایم. در خراسان رضوی هفت شرکت فولادی با بیست درصد ظرفیت کار می‌کنند چون در آنجا آب نیست اما خبر از تأسیس شرکت هشتم هم می‌رسد!
راغفر افزود: در بخش انرژی طی سالهای گذشته ده‌ها میلیارد هزینه کرده‌ایم اما پتروشیمی ما هنوز هم ناکارآمد است و مشکلات دیگری که بدون برنامه‌ریزی دقیق حل نخواهد نشد. این بی‌برنامگی مهم‌ترین تهدید است و باید هدف‌گذاری‌های دقیق را در برنامه قرار دهیم. مشخص شود که در کدام بخش‌های سرمایه‌گذاری خواهیم کرد. حداقل سالی یک‌بار اهداف کمی تعیین‌شده را پایش کنیم و مشخص شود که چرا پیشرفت صورت نگرفته و یا چطور باید پیشرفت‌ها را تسریع کرد.
به گفته این کارشناس مسائل اقتصادی کاستی‌های سیاستی دولت و نگاه غلط به نقش بازار مهم‌ترین تهدید موجود در دوران پساتحریم است که اگر فکری برای آن نشود به‌طورقطع آسیب‌های بسیاری را به همراه خواهد داشت.
