در دو سه هفته اخیر تغییراتی در ابعاد جبهه های نبرد در در یمن رخ داده است. نوشتار زیر به بررسی مهم ترین تحولات سیاسی و میدانی یمن پرداخته است.
تغییر شرایط رزم
جنگ هوایی در یمن ادامه پیدا کرده است، هر چند شدت آن مانند حملات اولیه نیست. عربستان نقاط خاصی را در صنعا و صعده مورد حمله قرار می دهد، اما دیگر استان های یمن، شاهد جنگ هوایی نیستند. در میدان نبرد، حملات موشکی نیز اضافه شده است. انصارالله، ارتش یمن، عشایر و گروه های مردمی با موشک برخی نقاط حساس در عربستان (که عمدتا نظامی است) را مورد حمله قرار داده اند. جنگ موشکی طی هفته های اخیر به داخل خاک عربستان کشیده شده است، مضافا آنکه مواضع امارات و عربستان در یمن مورد حمله موشک قرار گرفته اند. جنگ دریایی نیز، همزمان با ورود کشتی های جنگی در سواحل عدن حادث شده است. در مقابل نیروهای ائتلاف نیز از دریا عدن را بمباران کرده اند. در بعدی دیگر، ما شاهد فعال شدن داعش و القاعده هستیم.
تحولات عرصه سیاسی و بین المللی:
در عرصه سیاسی انصارالله و دیگر احزاب به این نتیجه رسیده اند که دولت فراگیر تشکیل دهند،. آنها به این نتیجه رسیده اند که یمن بدون دولت آسیب پذیر است. البته آنها امیدوار بودند تا سازمان ملل میانجیگری کند، لیکن در حال حاضر درصدد تشکیل دولت فراگیر با حضور همه گروه ها هستند. اما نزد مردم یمن، دولتی مشروع است که ترکیبی متشکل از انصارالله، احزاب مردمی، ارتش و مدافعان یمن داشته باشد.
در جبهه مقابل منصور هادی اما تلاش دارد تا نظر مثبت دولت های منطقه و غرب را جلب کند؛ او اخیرا نمایشی تبلیغی راه انداخت و سفرهای منطقه ای شروع کرد. منصور هادی تلاش دارد تا ب به غرب القا کند توانایی جلوگیری از تشکیل حکومت مذهبی در یمن را دارد؛ ضمنا میتواند منافع غرب و امریکا را برآورده سازد. برخی کشورهای منطقه مانند سودان و عربستان با اشتباه محاسباتی برخی حمایتها از منصور هادی صورت میدهند.
تغییر میزان حضور نیروهای خارجی در یمن از کشورهای مختلف
در هفته های گذشته تعداد کشورهایی که درگیر جنگ یمن بوده اند افزایش یافته است؛ عربستان و امارات نیروهای خود را در عدن مستقر کرده اند. نیروهای اشغالگر تحت فرماندهی ارتش امارات و عربستان هستند. اما بسیاری ازین نیروها تابعیت عربستانی یا اماراتی ندارند. آنها در واقع مزدورانی از سودان، پاکستان و کشورهای مختلف هستند که به یمن اعزام شده اند. اما این نیروها هیچ انگیزه ای برای جنگیدن ندارند. ارتشی که نه با حس وطن دوستی دارد، و نه انگیزه دفاع ملی، قطعا آسیب پذیر است و در مقابل یک نیروی با انگیزه محکوم به شکست است.
وضعیت میدانی جبهه های نبرد
الف. شرایط جبهه شمالی و نیز داخل خاک عربستان:
از نظر مکانی صحنه میدانی یمن در مرزهای شمالی یمن یا مرزهای مشترک با عربستان و در جنوب عربستان و در استان های جیزان و نجران بسیار فعال بوده است . گروه های مردمی، عشایر و جنبش انصارالله موفق شدند که در جنگ زمینی ضربات سنگینی را به عربستان وارد کنند.
به خصوص مقاومت مردم سه استان جیزان ، نجران و عسیر (که سابقا از جمله استان های یمن بودند و همکاری بسیار خوبی با مردم یمن داشته اند ) تعیین کننده بوده است. مقاومت مردمی، هوشمندی نیروهای چریکی ، شگردهای های غافل گیری در جنگ، استفاده از حمایت های مردمی توانمندی نیرویهای چریکی یمن را نشان داده است؛ این برتری در حال وقوع است و برای عربستان بسیار نگران کننده می باشد.
آنچه مشخص است عربستان بر این نظر بود که از طریق عدن جبهه ای باز و از پشت به انصار الله فشار وارد آورند و در شمال جنگ را کاهش دهند. لذا صنعا و صعده را مورد حمله قرار داد تا فشارها در استان های جیزان و نجران و عسیر کاهش پیدا کند. اما این موضوع هم نتیجه عکس داد، هرچه آن ها به صعده و صنعا و جبهه عدن (که پشت جبهه انصارالله در جنگ با عربستان محسوب می شود) حمله می کنند، میزان توانایی انصارالله افزایش پیدا می کند.
ب. شرایط جبهه جنوبی :
می توان گفت جنگ در سه هفته اخیر در طی پنج ماه گذشته بی سابقه بوده است. چرا که نیروهای زمینی پیاده شده و جنگ منظمی را علیه مردم یمن ، ارتش یمن، کمیته های مردمی و انصارالله راه انداخته اند. نیروهای ائتلاف تلاش کردند، به حزب اصلاح (که یک شاخه اخوانی نزدیک به وهابیت است) قدرت و حاکمیت دهند. لذا ارتش منظم با انواع امکانات جنگی به همراه نیروهای آموزش دیده امارات و عربستان در جنوب استقرار پیدا کردند. اما حزب اصلاح با چهره ی مزدور در ذهن مردم شناخته شده است.
در این بین انصارالله و کمیته های مردمی اقدامی هوشمندانه ای انجام دادند و زمانی که عدن توسط نیروهای عربستان و امارات اشغال شد، دفاع از جنوب را به جنبش الحراک (که یک جنبش جنوبی است) سپردند. جنبش الحراک منطقه را می شناسد، لذا بسیار بهتر در صحنه حضور دارد و می جنگد. یعنی تفاوتی که اکنون با گذشته دارد این است که ارتش منظم ائتلاف در خاک یمن مواجه با چریک هایی است که به صورت نامتقارن می جنگند و این ارتش منظم بسیار آسیب پذیر است. در واقع دفاع در این منطقه در اختیار مردم این بخش قرار گرفته است و آن ها توانایی دارند که با توجه به ارتفاعات منطقه عدن (که مناسب برای جنگ های چریکی هست و ارتش ها معمولا در ارتفاعات زمین گیر می شوند) مقاومت کنند.. حراک در این بخش جنگی فرسایشی را دنبال می کند و با توجه به اتکا به مردم در حال جنگیدن است .
چیستی و توانایی جنبش الحراک
جنبش الحراک یک ارتش منظم و مسلح ندارد. این امر بستگی به شرایط عملیاتی آنها دارد. آنها یک جنبش مقاومت مردمی هستند، که در عملیاتها همدیگر را حمایت و همراهی می کنند. به طور کلی قاعده جنگ های چریکی و مردمی این است که به تناسب شرایط شبیخون هایی به دشمن می زنند، نیروهایی را جمع آوری و حمله می کنند. بنابراین در مجموع نیروی آنها اگر چه که زیاد نیست ولیکن می توانند ارتشی مثل عربستان را زمین گیر کنند.
ج. وضعیت استان های یمن را از نظر سیاسی و نظامی
بیشتر استان های یمن در اختیار انصارالله، ارتش و کمیته های مردمی و عشایر است. آنها به صورت متحد عمل کرده اند. این نیروها یمن را در اختیار گرفته است و کشور را اداره میکنند. انصار الله در استان صعده ( که پایگاه های انصار الله در آن جا قرار دارد) قدرتمندتر است. همچنین در استان جوف ، که همسایه صعده است، مستقر شده است.
انصارالله و کمیته های مردمی حدود بیست استان کشور را در اختیار دارد. بیشتر مردم طرفدار جنبش های مردمی و انصارالله هستند و در جبهه مقابل عربستان قرار دارند. در این بین هر چند عربستان سعی کرد یمن را به فتنه نزاع شیعه – سنی بکشاند، اما جریان شافعی در یمن و شیعیان الحوثی با اتحاد و هوشمندی براین فتنه غالب آمدند و مانع نزاع قومی و مذهبی شدند. در مقابل جریان منصور هادی بر بخش های محدود و غیر استراتژیکی از یمن غالب شده اند و وضعیتی ناپایدار دارند.
چشم انداز وضعیت یمن
آینده شناسی یمن را از چند منظر میتوان بررسی نمود؛ نخست آنکه، گروه های چریکی همواره نشان داده اند شانس پیروزی بیشتری نسبت به ارزش های کلاسیک و منظم دارند.
دومین مسئله این است که، متجاوزین به خاک یک کشور تنها برای یک مدت کوتاه قادر به اشغال کشوری دیگر هستند، لیکن شکست آنها در دراز مدت قطعی و حتمی است.
قاعده سوم، افکار عمومی و قضاوت مردم است. عربستان امیدوار بود با استفاده از مولفه ی مذهب بتواند در افکار عمومی یمن نفوذ پیدا کند؛ و خود را نیروی حامی بخش های مذهبی یمن وانمود دهد. در حالیکه همبستگی و هوشمندی مردم یمن این نقشه عربستان را خنثی کرد؛ مردم یمن با اتحاد و همبستگی مانع جنگ مذهبی شدند. منصور هادی، عربستان و نیروهایی وابسته به آنها متهم هستند که به طور آشکار در خدمت غرب قرار دارند. از این روی فقدان جایگاه، وجاهت و مقبولیت این نیروها نزد مردم یمن مانع از پیروزی این مجموعه ها میگردد.
در نهایت آنکه جنبش های مردمی در همه تاریخ و در یمن نیز، با چهره ای ملی و خوشنام در خدمت منافع ملی میتوانند کارگزار اتحاد ملی و پیروزی بر معاندین باشند.
این متن از مصاحبه با جناب آقای جعفر قناد باشی کارشناس مسائل یمن استخراج شده است.
