وی گفت که ” در هرصورت تعامل جدی ایران با قدرت‌های جهانی در مورد بحران‌های منطقه به اجرای کامل برجام بستگی خواهد داشت.”

این دیپلمات پیشین کشورمان ادامه اداد: شکی نیست بعد از برجام روابط خارجی ایران با هر دو بلوک شرق و غرب بهبود چشمگیری یافته است. توافقات زیادی با کشورهای آسیایی و اروپایی و نیز آمریکا به امضا رسیده است. بعد از چندین دهه، بوئینگ قطعات هواپیمای مسافربری به ایران فروخت و تفاهم‌نامه ۲۷ میلیارد دلاری برای فروش ۱۱۷ بوئینگ جدید هم با ایران امضا کرد. در عین حال تفاهم‌های ایران با روسیه و بلوک شرق سریع‌تر عملیاتی شده است. با توجه به نقش مهم ایران در منطقه از جمله سوریه و عراق و یمن، نوع روابط ایران با روسیه و آمریکا، تاثیرات مهمی بر معادلات سیاسی خاورمیانه و فراتر از آن خواهد داشت.
موسویان اظهار کرد: ایران در طول تاریخ چند هزارساله خود امپراطوری‌های بزرگی را تجربه کرد تا اینکه روسیه با تحمیل ننگین ترین قراردادهای تاریخ ایران، معاهده گلستان در ۲۵ اکتبر ۱۸۱۳ و معاهده ترکمنچای در ۲۱ فوریه ۱۸۲۷،بخش‌های بزرگی از خاک ایران شامل مناطق و کشورهایی که امروزه به نام ارمنستان، آذربایجان، گرجستان و داغستان نامیده می‌شوند را از ایران گرفت؛ پرونده تاریخ امپراطوری فارس‌ها را بست و موجب شد که تا به امروز هم احساسات ضد روسی در ایران باقی بماند. از این مقطع به بعد حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران توسط امپراطوری‌های سلطه گر روسیه و انگلیس به طور مستمر نقض شد به طوری‌که این دو کشور در جنگ جهانی اول به خاک ایران تجاوز و بخش‌های بزرگی از خاک ایران را به اشغال خود درآوردند.
وی ادامه داد: اما روابط ایران و آمریکا به سال ۱۸۵۶ برمی‌گردد که اولین عهدنامه دوستی و بازرگانی بین دو کشور به امضا رسید. از آن مقطع حدود یک قرن، آمریکا از استقلال ایران در مقابل سلطه امپراطوری‌های انگلیس و روسیه دفاع کرد و از نهضت مردم ایران برای قانون اساسی مشروطه نیز حمایت کرد. هاوارد بسکرویل، یک آمریکایی فارغ التحصیل دانشگاه پرینستون بود که در مبارزات برای قانون اساسی، شانه به شانه مردم ایران جنگید و کشته شد. اما آمریکا در یک چرخش عجیب، با انگلیس درکودتای ۱۹۵۳ همدست شد، مصدق که نخست وزیر منتخب و محبوب مردم ایران بود را ساقط کرد، عامل خود محمد رضا پهلوی را بر سلطنت گماشت و روند استقلال و دموکراسی در ایران را درنطفه خفه کرد. در این مقطع در حقیقت سلطه آمریکا با ۲۵ سال حمایت از حکومت دیکتاتور و فاسد شاه، جایگزین سلطه روس و انگلیس شد. در نهایت مردم ایران به رهبری امام خمینی با انقلاب سال ۱۹۷۹ علیه دو قرن سلطه خارجی قیام کردند و سیاست “نه شرقی و نه غربی” را بنیان نهادند که به معنی نفی وابستگی به امپرطوری‌های شرقی و غربی و احیای هویت ملی، دینی، تمدنی و اقتدار ایران بود.

این دیپلمات پیشین کشورمان با شاره به جنگ تحمیلی عراق بر ایران تصریح کرد: در سال ۱۹۸۰ صدام حسین که قدرتمندترین ارتش عربی را داشت به قصد تجزیه خاک ایران و تغییر رژیم، به ایران تجاوز کرد. در این مقطع و برای اولین بار هر سه قدرت آمریکا و شوروی و انگلیس با حمایت بی چون و چرا از متجاوز، سیاست هماهنگ “تقابل با ایران” را انتخاب کردند. در این دوران جنگ تحمیلی، عراق با ۶۳ میلیارد دلار بزرگترین وارد کننده سلاح در خاورمیانه بود درحالی‌که در حدود ۸۵ درصد سلاح‌های عراق ساخت کشور شوروی بود. واشنگتن هم با تامین مواد و تجهیزات فنی لازم، به صدام امکان حمله با سلاح‌های شیمیایی را داد که بیش از صدهزار ایرانی شهید و مجروح شدند. اما ایرانی‌ها با ده‌ها هزار شهید و مجروح و صدها میلیارد دلار خسارت، سنگین‌ترین بها را برای سیاست “نه شرقی و نه غربی” پرداختند و موفق شدند استقلال و تمامیت ارضی خود را حفظ کنند.

موسویان با اشاره به رویکرد روسیه و آمریکا بعد از جنگ تحمیلی ایران و عراق اظهار کرد: اما بعد از جنگ، آمریکا و روسیه دو استراتژی متفاوت را انتخاب کردند. آمریکا به سیاست‌های خصمانه و فشار و تحریم به قصد تغییر رژیم در ایران ادامه داد در حالیکه مسکو استراتژی دوستی و توسعه روابط با ایران را برگزید. با سفر هاشمی رفسنجانی به مسکو پس از ارتحال امام خمینی در سال ۱۹۸۹ ، موافقت‌نامه ۱۵ میلیارد دلاری در زمینه های اقتصادی و نظامی و صنعتی به امضا رسید و فصل نوین روابط دو کشور پایه گذاری شد که کلیدی‌ترین نتیجه آن همکاری‌های هسته‌ای در زمینه تکمیل نیروگاه بوشهر و فروش تکنولوژی و تسلیحات روسی به ایران برای بازسازی ارتش ایران بود که تا آن مقطع بر تسلیحات آمریکایی تکیه داشت. در عین حال برای حفظ تعادل در روابط با شرق و غرب، رفسنجانی هم‌زمان سعی کرد روابط با آمریکا را بهبود بخشد که نمونه آن کمک ایران به آزادی گروگان‌های غربی و آمریکایی در لبنان و قرارداد یک میلیارد دلاری نفتی با کونوکو بود. اما دولت آمریکا به حسن نیت‌های ایران پاسخ منفی داد و سیاست تحریم و فشار را ادامه داد.

مذاکره‌کننده هسته‌ای پیشین کشورمان ادامه داد: با بروز بحران هسته‌ای ایران و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل، روسیه سیاست کج دار و مریز و آمریکا سیاست تشدید خصومت در پیش گرفت. روسیه همراه با آمریکا و سایر کشورهای جهان به قطعنامه‌های تحریم شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران رای داد اما با تحریم‌های اضافی یک جانبه و چند جانبه آمریکا و اروپا همراهی نکرد. بعد از نهایی شدن توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های بزرگ، اوباما سعی کرد روابط واشنگتن با تهران را تغییر دهد. بازپرداخت طلب ۱.۷ میلیاردی ایران، تبادل زندانیان، آزادی سریع ملوانان اسیر آمریکایی، صدور مجوز فروش ایرباس و بوئینگ به ایران، پذیرش ایران به مذاکرات بین‌المللی صلح سوریه و پیشنهاد گفت‌وگو در مورد بحران‌های منطقه همچون یمن و تروریسم بخشی از برنامه او بود.

موسویان گفت: اما جناح بازهای آمریکا، با نفوذ لابی اسراییل و عربستان فشارهای بی‌سابقه‌ای را آغاز کردند ازجمله اینکه کنگره آمریکا ظرف یک سال بیش از سی لایحه ضد ایرانی را در دستور قرار داد که برخی هم تصویب شد و یک دادگاه آمریکایی هم دو میلیارد دلار پول ایران را ضبط  کرد. چنین روندی موجب شد که خیلی از ایرانی‌ها مجددا به این نتیجه برسند که آمریکا قابل اعتماد نیست و قصد ختم دشمنی با ایران ندارد. در همین حال اما پوتین بدون توجه به فشارهای اسراییل و سعودی و آزاد از لابی داخلی ضد ایران، به تهران سفرکرد. او به محض ورود به ایران از فرودگاه مستقیم خدمت رهبرمعظم انقلاب رفت، یک جلد کتاب قرآن هدیه کرد و یک ملاقات بی سابقه خصوصی با رهبر معظم انقلاب داشت، به گونه‌ای که حتی مترجم خصوصی خود را نیز از اتاق بیرون کرد.

وی ادامه داد: متعاقبا پوتین هوشمندانه گام‌های بلندی در مسیر تحکیم روابط استراتژیک با ایران برداشت. تحویل سیستم دفاعی اس ۳۰۰، دادن وام پنج میلیارد دلاری، عقد قرارداد دو نیروگاه هسته‌ای و تحکیم همکاری های منطقه‌ای به ویژه در مورد سوریه بخشی از آن است. ایران هم متقابلا به روسیه اجازه استفاده از پایگاه نظامی خود را داد. ایران قبل از این به هیچ کشوری اجازه استفاده از پایگاه نظامی را نداده بود.

این دیپلمات پیشین کشورمان در ادامه این مقاله نوشت که “در نهایت اینکه ایران با تاریخ و تمدنی بزرگ همیشه در منطقه وزنی سنگین و نقشی تعیین کننده خواهد داشت. اساس سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر مبنای سیاست ” نه شرقی، نه غربی” است. منهای اینکه آینده روابط ایران و آمریکا چه باشد، ایران و روسیه دو همسایه مهمی هستند که دارای منافع و تهدیدات مشترک حیاتی هستند از این رو روابطی دوستانه همه جانبه برای هر دو پایتخت کلیدی است. هم‌زمان موفقیت ایران در اجرای کامل سیاست ” نه شرقی، نه غربی” تضمین کننده توازن در روابط با بلوک شرق و غرب خواهد بود که این مهم تامین کننده منافع ملی ایران و نیز به نفع صلح و ثبات و امنیت منطقه خواهد بود.

موسویان گفت: دراین راستا اصلاح سیاست‌های آمریکا در مورد ایران، نقش به سزایی در موفقیت استراتژی “نه شرقی، نه غربی” ایران خواهد داشت. مقاله اخیر مجله فارین پالیسی آمریکا به واشنگتن پیشنهاد کرده که به طور مستقیم با ایران در مورد سوریه مذاکره کند، زیرا که به ناچار ایران بخشی از راه حل بحران سوریه خواهد بود. با این وجود تا زمانی که آمریکا به اجرای برجام کامل و دقیق پایبند نباشد، نباید روی تعامل با ایران در مورد بحران‌های منطقه همچون سوریه حساب کند.