به گزارش ایرنا، ‘نورسلطان نظربایف’ رئیس جمهوری قزاقستان به عنوان کشور میزبان، امروز در سخنرانی افتتاحیه اجلاس یاد شده، ورود پاکستان و هند را به جمع اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای تبریک و خوش آمد گفت.
‘محمد نواز شریف’ نخست وزیر پاکستان ضمن حضور در اجلاس آستانه، به دنبال تلاش برای تثبت جایگاه جدید کشورش به عنوان عضو جدید سازمان همکاری شانگهای است.
پاکستان از سال ۲۰۰۵ تا امروز عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای بود.
همزمان با پذیرفته شدن پاکستان به عنوان عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای، هند نیز از عضو ناظر به عضو اصلی ارتقا یافت و همزمان شدن ارتقای هند و پاکستان از جایگاه عضو ناظر به عضو اصلی این سازمان، باعث خواهد شد دو کشور همسایه اما ناسازگار، تلاش های فراوانی برای پیشی گرفتن از یکدیگر در عرصه فعالیت های سازمان همکاری شانگهای انجام دهند هرچند رقابت با هند به عنوان یکی از قدرت ها و اقتصادهای مطرح جهان، کار آسانی برای پاکستان نخواهد بود.
پاکستان در تیرماه سال گذشته در شانزدهمین اجلاس سران شانگهای که در درتاشکند پایتخت ازبکستان برگزار شد، با امضای تعهدنامه ای، روند نهایی شدن عضویت خود در سازمان همکاری شانگهای را به عنوان یکی از اعضای اصلی این سازمان قدرتمند امنیتی واقتصادی آغاز کرد و از این پس از امتیازهای عضویت دائم در این سازمان بهره مند خواهد بود.

** پاکستان و فرصت های ‘بالقوه’ عضویت در سازمان همکاری شانگهای
جدا از امتیازهای اقتصادی وامنیتی، عضویت دائم پاکستان در سازمان همکاری شانگهای در شرایط کنونی که برخی قدرتمندترین رقبای منطقه ای این کشور تلاش می کنند آن را درانزوای دیپلماتیک قرار دهند، از اهمیتی فوق العاده حیاتی برای پاکستان برخوردار است و می تواند راهی برای رهایی اسلام آباد از این شرایط سخت باشد.
عضویت دائم پاکستان در سازمانی که قدرت های بزرگی نظیر روسیه و چین در آن حضور دارند، بطور بالقوه می تواند باعث شود تا خلاء ناشی از شکاف عمیق ایجاد شده در روابط پاکستان و آمریکا تا حدودی جبران شود اما به فعل تبدیل شدن این امکان بالقوه، به هنر دولتمردان و سیاستمداران پاکستان برای بهره برداری از این شرایط جدید بستگی دارد.
ناظران سیاسی و تحلیل گران پاکستانی و حتی عالی ترین مقام های دیپلماتیک این کشور اذعان دارند که روابط اسلام آباد-واشنگتن به ویژه در سال های پایانی دولت باراک اوباما بنا به دلایل مختلف و به خصوص به دلیل نزدیک شدن آمریکا به هند، دچار تنش و فاصله شده است.
پاکستان هرچند تلاش می کند به رغم تمام تنش ها و فاصله های ایجاد شدن در روابطش با آمریکا، این روابط راهبردی را از گرداب تنش های اخیر نجات دهد، همزمان با این تلاش ها، می کوشد تا روابط خود را با ابرقدرت های شرق تقویت کند و جایی برای تکیه در روزهای سخت داشته باشد.
پاکستان اگرچه توانسته امتیاز عضویت در سازمان همکاری شانگهای را بدست آورد، ولی مادامی که این کشور نتواند انبوه اختلافات خود با همسایگانی چون هند و افغانستان را حل کند و فضای اعتماد متقابل باهمسایگان برقرار کند، عملا نخواهد توانست بهره کافی را امکانات امنیتی و اقتصادی شانگهای ببرد به ویژه اینکه هند به عنوان قدرت بزرگ منطقه ای و سرسخت ترین رقیب پاکستان، پا به پای اسلام آباد در مسیر عضویت دائم سازمان همکای شانگهای گام برداشته است.

** دستاوردهای عضویت در سازمان همکاری شانگهای برای پاکستان
بطور کلی، می توان عضویت دائم پاکستان در سازمان یادشده را فراهم کننده پنج امتیاز برای این کشور دانست.
نخست اینکه، عضویت دائم در این سازمان، سکوی پرتاب پاکستان به سمت روابط نزدیک با روسیه، چین و دیگر اعضای دائم سازمان همکاری شانگهای خواهد بود.
دوم، این عضویت باعث می شود تا پاکستان گام های بیشتری به سمت توسعه، صلح و ثبات بردارد و احتمالا زمینه های خوبی برای مبارزه با ناهنجاری هایی نظیر تروریسم، فرقه گرایی و افراط گرایی در این کشور ایجاد شود.
سوم، عضویت دائم پاکستان در سازمان همکاری شانگهای، دروازه ای برای همکاری ها و روابط اقتصادی پاکستان با کشورهای آسیای میانه به ویژه در حوزه انرژی و حمل ونقل باز می کند.
چهام، عضویت دائم پاکستان در سازمان همکاری شانگهای این امکان را فراهم می کند که این کشور به مزایا و تسهیلات بانک توسعه سازمان همکاری شانگهای دسترسی پیدا کند و دست این کشور برای بهره برداری های آینده از طرح راهروی اقتصادی چین-پاکستان بازتر شود.
پنجم، عضویت در سازماه همکاری شانگهای باعث می شود تا قدرت چانه زنی پاکستان به ویژه در خصوص مسائل منطقه ای افزایش یابد.
اما اینکه پاکستان تا چه حد می تواند هنر استفاده حداکثری از این امتیاز ها را داشته باشد، این موضوع به هنر استفاده از فرصت ها، هنر دیپلماسی و چانه زنی دولتمردان اسلام آباد بستگی دارد؛ هنری که در چهار سال اخیر دولت نواز شریف و در شرایط مختلف در بوته آزمایش قرار گرفته و تاکنون نمره چندان قابل قبولی نگرفته است.
اما به رغم تمام این مزایا، به نظر می رسد پاکستان با عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای هم نتواند با خیالی آسوده از این مزایا بهره مند شود زیرا همزمان با پاکستان، اصلی ترین رقیب این کشور یعند هند نیز همزمان عضویت دائم این سازمان را دریافت کرده است و فضای رقابتی شدید بین دو کشور در سازمان شانگهای ایجاد خواهد شد.
اسلام آباد که همواره هند را به تلاش برای ضربه زدن به پاکستان از راه های گوناگون متهم می کند، با این ذهنیت به سمت تکیه زدن برکرسی اعضای دائم سازمان همکاری شانگهای قدم برمی دارد که حتی در شرایط جدی هم باید نگران موضوعی باشد که اسلام آباد آن را لابی های ضدپاکستانی هند می نامد.
اکنون عضویت دائم سازمان همکاری شانگهای با فرصت ها و امتیاز های بالقوه برابر برای پاکستان و هند فراهم شده و اگرچه هر دو کشور اکنون عضو یک سازمان هستند و بطور طبیعی باید مسیر تعامل را برای محقق کردن اهداف سازمان و جمعی تمام کشورهای عضو طی کنند، اما بدون تردید فضای رقابتی و نه چندان رفاقتی این دو کشور در خارج از مجموعه سازمان همکاری شانگهای، نحوه تعامل آن ها در این سازمان را نیز تحت الشعاع قرار خواهد و پاکستان و هند را باید ‘اعضای متفاوت’ در سازمان همکاری شانگهای دانست.
سازمان همکاری شانگهای سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده‌است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. نقش اصلی و تعیین کننده در سازمان شانگهای را دو کشور چین و روسیه تشکیل می‌دهند.
سازمان همکاری شانگهای در حقیقت ترکیب جدید ‘سازمان شانگهای ۵’ است که در سال ۱۹۹۶ تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به ‘سازمان همکاری شانگهای’ تغییر داده شد.
هم اکنون کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، پاکستان و هند ازبکستان اعضای اصلی این سازمان هستند.
کشورهای ایران، مغولستان و افغانستان هم از اعضای ناظر هستند.