مطابق با آمارهای وزارت نفت، رشد مصرف بنزین در چهار ماه ابتدایی امسال نسبت به مدت مشابه پارسال به ۸٫۵ درصد رسیده است و همین امر سبب شده است تا احتمال افزایش قیمت و یا بازگشت سهمیه بندی آن در آینده نزدیک قوت بگیرد. یکی از موضوعات مهم درباره این موضوع، بررسی دلایل این رشد شتابان مصرف بنزین است.
در ادامه نگاهی به اظهارات مقامات ارشد این وزارتخانه درباره این موضوع می‌اندازیم و سپس به نقد و بررسی آن می‌پردازیم:
ابتدا شاهرخ خسروانی، معاون مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌ها گفت: «یکی از دلایل افزایش میزان مصرف بنزین در کشور، تولید بیش از اندازه خودرو است و این‌که مردم می‌توانند به راحتی صاحب ماشین شوند».
سه روز بعد، منصور ریاحی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما درباره دلایل افزایش مصرف بنزین گفت: «دلایل متعددی درباره افزایش مصرف داریم که یکی از اصلی ترین آنها افزایش تولید خودرو است. در سال گذشته چیزی حدود ۱ میلیون و ۳۴۰ هزار خودرو در کشور تولید شد که در مقایسه با سال ۹۴ حدود ۳۸ درصد رشد داشته است. در تولید موتورسیکلت هم سال ۹۵ در مقایسه با سال ۹۴ با رشدی حدود ۶۳ درصد روبرو بودیم و از ۴۵۳ هزار به ۷۳۷ هزار دستگاه موتورسیکلت افزایش یافت. همچنین در سال ۹۵ در مقایسه با سال ۹۴ واردات خودرو حدود ۲۱ درصد رشد داشته است. یکی دیگر از دلایل بالا بودن مصرف سوخت، بالا بودن عمر بخشی از خودروها است و این خودروها علاوه بر مصرف زیاد بنزین آلایندگی زیادی نیز تولید می کنند. البته قیمت بنزین دو سال است که ثابت مانده و ارزانی بنزین باعث شده است به نوعی شاهد افزایش بی رویه مصرف بنزین باشیم».
عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در مصاحبه‌ای در تاریخ ۱ مردادماه درباره چرایی افزایش مصرف بنزین در سال جاری، گفت: «علت اصلی رشد مصرف بنزین و سوخت، افزایش رشد اقتصادی کشور و رفاه بیشتر است. به دلیل رشد اقتصادی کشور، میزان استفاده از خودرو و شماره گذاری آن، حدود ۸٫۵ درصد افزایش داشته است که افزایش مصرف بنزین را به دنبال دارد».
چند ساعت بعد از انتشار مصاحبه کاظمی هم بیژن زنگنه، وزیر نفت در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما با اشاره به افزایش هشت و نیم درصدی مصرف بنزین و رسیدن آن به ۸۴ میلیون لیتر در روز گفت: «این افزایش مصرف قابل پیش بینی بود زیرا در سال ۹۵ یک میلیون و ۳۵۰ هزار خودرو و ۷۰۰ هزار موتورسیکلت در کشور تولید شد در حالی که هیچ خودروی فرسوده ای از چرخه خارج نشد».
مطابق با اظهارات مقامات ارشد وزارت نفت، مهم‌ترین دلایل رشد ۸٫۵ درصدی مصرف بنزین در چهار ماه ابتدایی امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل عبارتست از: افزایش تولید و واردات خودرو و موتور سیکلت، افزایش میزان استفاده از خودرو به دلیل رشد اقتصادی بیشتر کشور و رفاه بیشتر مردم و نهایتا خودروهای فرسوده.
*افزایش تولید خودرو، آدرس غلط وزارت نفت درباره دلایل رشد مصرف بنزین
با توجه به آنچه گفته شد، از دیدگاه مقامات ارشد وزارت نفت، مهم‌ترین دلیل افزایش قابل توجه رشد مصرف بنزین در ماه های اخیر، افزایش تولید خودرو و موتور سیکلت است.
این در حالی است که همواره تولید خودرو در کشور صورت می‌گیرد و تعداد خودروهای کشور به صورت مرتب در حال افزایش است. از سوی دیگر هم از سال ۸۴ تاکنون به استثنای سال ۹۲ همواره تولید سالیانه خودرو در کشور بیش از ۹۰۰ هزار دستگاه بوده است. همچنین در سال‌های ۸۵ تا ۹۰ هم به استثنای سال ۸۸ شاهد رشد تولید خودرو در کشور بوده‌ایم. به گونه‌ای که تعداد خودروهای تولیدی کشور از حدود ۱ میلیون و ۱۰۱ هزار دستگاه در سال ۸۵ به ۱ میلیون و ۶۵۳ هزار دستگاه در سال ۹۰ رسیده است. با این وجود، مصرف بنزین کشور بین سال‌های ۸۵ تا ۹۰ روندی نزولی داشته است.
از سوی دیگر، بین سال‌های ۸۶ تا ۹۳ تعداد خودروهای کشور حدود ۱۰ میلیون دستگاه افزایش یافته است یعنی تعداد خودروهای کشور که در سال ۸۵ حدود ۸ میلیون و ۲۳۰ هزار دستگاه بود، در سال ۹۳ به حدود ۱۸ میلیون و ۱۵۵ هزار دستگاه افزایش یافته بود یعنی ۲٫۲ برابر شده بود. با این وجود، مصرف بنزین کشور در سال ۹۳ کمتر از مصرف این فرآورده نفتی در سال ۸۵ بود. در واقع مصرف بنزین در سال ۸۵، ۷۳٫۶ میلیون لیتر در روز و در سال ۹۳، ۶۹٫۶ میلیون لیتر در روز بوده است. بنابراین لزوما رشد تولید خودرو در کشور، افزایش نرخ رشد مصرف بنزین را به همراه ندارد و در نتیجه، تلاش مدیران ارشد وزارت نفت برای توجیه افزایش افسارگسیخته مصرف بنزین در سال جاری با توسل به رشد تولید خودرو در کشور، اقدامی غیرمنطقی و برخلاف واقعیت‌های موجود کشور است. طبیعتا وضعیت مشابهی در زمینه تاثیرگذاری افزایش تولید مصرف موتور سیکلت بر افزایش نرخ رشد مصرف بنزین هم قابل طرح است و این ادعای وزارت نفت قابل پذیرش نیست.
* چرا وزارت نفت آدرس غلط می دهد؟
مهم‌ترین واقعیتی که زنگنه و همکارانش سعی می‌کنند با تاکید بر آدرس های غلطی مانند نقش رشد میزان تولید خودرو و موتور سیکلت در رشد شتابان مصرف بنزین، آن را پنهان کنند، این موضوع است که مقصر اصلی ایجاد این وضعیت، خود این وزارتخانه است که حدود دو سال قبل سهمیه بندی این فرآورده نفتی را حذف کرد. وزارت نفت دولت یازدهم در تصمیمی عجیب و غیرکارشناسی در خردادماه ۹۴، سهمیه‌بندی بنزین را حذف و این فرآورده نفتی را تک نرخی کرد. با این تصمیم وزارت نفت، زمینه مرگ تدریجی کارت سوخت نیز فراهم شد و همانطور که کارشناسان هشدار می‌دادند ولی زنگنه و همکارانش انکار می‌کردند، روند مناسب کنترل مصرف بنزین متوقف شد و نرخ رشد مصرف این فرآورده نفتی به شدت افزایش یافت. بر همین اساس نرخ رشد مصرف بنزین در سال ۹۵ به ۵٫۱ درصد و در چهار ماه ابتدایی امسال به ۸٫۵ درصد رسید و این در حالی بود که این رقم در سال ۹۴، ۲٫۱ درصد و در سال ۹۳، ۱٫۷ درصد بود.
گفتنی است حذف سهمیه بندی بنزین در خردادماه ۹۴ در حالی صورت گرفت که با اجرای این طرح بر بستر کارت سوخت بین سال‌های ۸۶ تا ۹۳، مصرف این فرآورده نفتی با وجود رشد قابل توجه تولید خودرو در کشور کنترل شده بود. به گونه‌ای که همانطور که اشاره شد مصرف بنزین کشور در سال ۹۳ کمتر از مصرف این فرآورده نفتی در سال ۸۵ بود. در واقع، اجرای این طرح موجب شده بود هم مردم علاقه بیشتری به کنترل مصرف خود داشته باشند، هم مصرف CNG به عنوان سوخت جایگزین توسعه قابل توجهی پیدا کند و هم جلوی قاچاق بنزین تا حدود زیادی گرفته شود.
منبع: فارس
