یادداشت میهمان- احسان قوامی کارشناس صنعت خودرو
پیش از روی کار آمدن دولت یازدهم صنعت خودروسازی کشور از مشکلاتی رنج می برد؛ در همان زمان همه می دانستند که این صنعت به دلیل برخی از تحریم ها برای همکاری خارجی با شرکای خود، تامین مواد اولیه مورد نیاز، جابجایی و نقل و انتقال بانکی و همچنین تهیه قطعات یدکی خارجی با مشکلاتی روبرو شده است.
اما صنعت خودروسازی کشور در آن روزها از یک مشکل درونی نیز رنج می برد و ترکیب ناهمگون مدیریتی دربرخی از شرکت های تولیدکننده بود که نمی توانست در آن زمان پاسخ گوی نیازها و خواسته های این صنعت باشد؛ به عنوان مثال دومین خودروساز کشور یعنی سایپا به مدت چندسال از ترکیبی در هیات مدیره خود بهره مند بود که این افراد توانایی کافی برای حل مسائل و مشکلات اقتصادی این مجموعه را نداشتند.
ترکیب یادشده متشکل از افرادی بود که عمدتا تخصص، مهارت و تجربه بسیار بالایی در زمینه های تولیدی داشته و رزومه کاری آنان مطابق با مسائل و حوزه های مربوط به تولید و خوشه های صنعتی بود؛ این افراد طبیعتاً در زمینه شناسایی مسائل و مشکلات مربوط به تولید، تامین قطعات، کیفیت تولید و… آشنایی و شناخت دقیقی داشتند، اما واقعیت این است که مشکل اصلی این مجموعه تولید نبود، بلکه مشکلات و مسائل مالی و اقتصادی بود.
همین مساله موجب شد گروه سایپا با مشکلات زیادی در زمینه های اقتصادی مواجه شود؛ این سازمان نمی توانست در زمینه تامین منابع مالی مورد نیاز تولید، همکاری با بانک ها و موسسات داخلی و خارجی برای نقل و انتقال ارز، اخذ وام، پرداخت بدهی به بانک ها و… اقدامات مفیدی را انجام دهد، چون اساساً هیچ ظرفیت یا نیرویی را نداشت تا این مسئولیت را برعهده گرفته و با شناخت درست از فرایند اجرای امور مالی، اهداف سایپا را پیش ببرد.
اما این مشکل با انتصاب تیم جدید مدیریتی این مجموعه به شکلی بسیار جالب و درست برطرف شد؛ مدیرعامل جدید این مجموعه که کاملاً تخصص اقتصادی داشت، باتوجه به روابط بسیار خوب با بانک ها و موسسات اقتصادی به سرعت دست به کار شد و نقدینگی مورد نیاز این مجموعه را به روش های گوناگون تامین کرد. در کنار آن، افرادی هم که وارد هیات مدیره این مجموعه شدند، هم ارتباطات بسیار خوبی با نهادها و سازمان های گوناگون داشتند و هم برخوردار از تخصص و شناخت کافی از حوزه های اقتصادی و صنعتی بودند؛ غرض این که تیم جدید متشکل از افرادی بود که می توانستند درد این مجموعه را دوا کنند.
اصلاح ساختار سرمایه، ایجاد انضباط مالی در تمامی شرکت های این گروه، شناسایی و انتخاب درست محل هزینه کرد درآمدها، کاستن از هزینه های زائد و خارج از منافع سازمان، فروش اموال و دارایی های راکد و غیرسودده، ادغام شرکت ها و سازمان های همسود و موازی، اجرای طرح ها و روش های نوین در فروش خودرو، هدایت نقدینگی مجموعه به سمت خطوط تولید، پرداخت بدهی شرکت های قطعه سازی، استمهال در پرداخت سود و اقساط معوقه بانک ها به دلیل برخورداری از ارتباط مناسب با نهادهای مالی و اقتصادی کشور و بسیاری دستاوردهای دیگر نتیجه انتخاب یک تیم مدیریت قوی در عرصه اقتصادی برای این سازمان بود.
همه این دستاوردها در شرایطی حاصل شد که مدیران جدیدالورود این سازمان، تبحر و شناخت دقیقی در حوزه مسائل مالی داشتند و با اجرای این سیاست ها و سامان دادن به اوضاع اقتصادی سایپا، جریان تولید در این گروه نیز به تدریج به بهبود یافت، ثبات و آرامش در میان کارکنان حاکم شد
اقدامات این تیم مدیریتی در کنار بهبود شرایط کلان کشور در زمینه های داخلی و خارجی و رفع تحریم های مربوط به صنعت خودرو منجر به آماده سازی چهره و رویکرد سایپا برای انعقاد قرارداد همکاری با سیتروئن شد؛ بدون شک اگر اوضاع و احوال این مجموعه به مانند سال های نه چندان دور بود، فرانسوی ها هرگز حاضر نمی شدند ۳۰۰ میلیون یورو پول نقد خود را هزینه کنند.
ورود خارجی ها به مجموعه سایپا در کنار رفع تحریم ها، یک دلیل مهم دیگر هم داشت و آن اجرای سیاست های صحیح و بهبود شرایط این مجموعه و قرارگرفتن در جایگاه یک شرکت آماده برای مشارکت بین المللی بود. انتخاب صحیح دولت در عرصه مدیران صنعت خودروسازی کشور موجب شد دو تولیدکننده اصلی که در معرض ورشکستگی و توقف فعالیت ها قرار داشتند، به سرعت از درون خود را بازسازی کرده و با ارتقای فعالیت ها و ایجاد ثبات سازمانی شرایط خود را از وضعیت بحرانی به موقعیت سبز و ثبات برسانند.
به نظر می رسد برخلاف اظهارات بسیاری از کارشناسان در زمینه ناکامی صنعت خودروسازی در دستیابی به اهداف مدنظر، با بررسی وضعیت کنونی سایپا و مقایسه آن با شرایط سه سال قبل، می توان دریافت که هم مجموعه دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت با انتخاب صحیح مدیران ارشد این مجموعه، تا حد زیادی اوضاع را سامان دادند و هم تیم مدیران و تصمیم گیران آن، با شناخت درست از اوضاع و برنامه ریزی حساب شده، شرایط این سازمان را به وضع امیدوارکننده ای برگرداندند.
