دیپلمات و مذاکره کننده سابق هسته ای ایران گفت: طبق پیمان منع اشاعه هسته ای، غنی سازی اورانیوم برای مصارف صلح جویانه حق مسلم ایران و شروط تعیین شده از سوی رئیس جمهوری آمریکا برای ایران ناقض مفاد این پیمان است.
ترامپ برای توافقنامه مکمل برجام، چهار شرط تعیین کرد و از کنگره خواست تا آنها را در قانون بگنجاند.
رئیس جمهوری آمریکا خاطر نشان کرد که در صورت شکست کنگره یا متحدان آمریکا در حمایت از توافقنامه مکمل، بطور یکجانبه به برجام پایان می دهد.
این اظهارات برای اعضای اتحادیه اروپا و سایر کشورها تکان دهنده است. واقعیت آن است که برجام حاوی بالاترین استانداردها در زمینه شفافیت هسته ای و بازرسی هایی است که تاکنون مورد مذاکره قرار گرفته است و ضمانت های قابل راستی آزمایی را فراهم می کند که به واسطه آن برنامه هسته ای ایران نمی تواند به برنامه تولید تسلیحات هسته ای تبدیل شود. این تدابیر تامین کننده دو شرط اول ترامپ یا همان اجازه دسترسی فوری به سایت های مورد نظر بازرسان بین المللی و نزدیک نشدن ایران به مالکیت سلاح هسته ای و فراتر از آنچه است که از سوی یک عضو پیمان منع اشاعه هسته ای(ان پی تی) توافق شده است.
علاوه بر این، درست است که محدودیت های اعمال شده بر برنامه هسته ای ایران موقت هستند و بین ۸ تا ۲۵ سال پایان می یابد اما، پس از آن، طبق پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی هسته ای، برنامه هسته ای ایران تحت نظارت آژانس قرار می گیرد. همانطور که ۹۰ دانشمند هسته ای در نامه ای در حمایت از برجام اعلام کردند، موارد تعیین شده در مورد ایران، شدیدترین پادمان های قابل اجرا از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی است.
با وجود مخالفت سایر قدرت های بزرگ با مذاکره با برجام و تخلف شروط ترامپ از ‘ان پی تی’، به نظر می رسد این شروط درصدد دائمی کردن محدودیت های اعمال شده بر برنامه هسته ای و ارتباط دادن برنامه هسته ای ایران با برنامه موشکی اش است.
درواقع، طبق ‘ان پی تی’ که تبعیضی بین امضاء کنندگان این پیمان در زمینه استفاده از فناوری های هسته ای صلح آمیز و محدویتی برای توانمندی کشورها در زمینه تولید تسلیحات متعارف قایل نیست، غنی سازی اورانیوم برای مصارف صلح جویانه، حق مسلم ایران است. افزون بر این، داشتن موشک برای دفاع از خود، حق مسلم ایران است. هیچ یک از معاهدات بین المللی تولید موشک های متعارف را ممنوع نکرده است.
تصمیم ترامپ به پایبندی به ضرب الاجل خود و خروج از برجام، پیامدهای بلندمدتی نه تنها برای آمریکا بلکه برای تلاش های جهانی در زمینه کنترل اشاعه هسته ای دارد:
اولین پیامد آن این است که همه نهادهای سیاسی آمریکا، از کنگره گرفته تا شورای امنیت ملی، پنتاگون، وزارت خارجه و وزارت انرژی با خروج یکجانبه آمریکا مخالفت می کنند زیرا آنها معتقدند، برجام از تولید تسلیحات هسته ای در ایران جلوگیری می کند و خروج از آن باعث انزوای آمریکا در عرصه بین المللی می شود.
– دومین پیامد آن این است که با خروج از برجام، بی اعتمادی جامعه جهانی به آمریکا بیشتر می شود و مشوقی را که برای آوردن کره شمالی به پای میز مذاکره و امضای قراردادی برای مهار برنامه هسته ای این کشور لازم است، از بین می برد. علاوه بر این، کار واشنگتن برای جلب حمایت از کمپین نظامی احتمالی علیه کره شمالی سخت تر می شود.
– سوم آنکه، برجام از سوی شورای امنیت سازمان ملل تایید و تصویب شده است. طبق منشور سازمان ملل، همه اعضاء ملزم به اجرای مصوبات شورای امنیت هستند. تخطی آمریکا از قطعنامه ۲۲۳۱ به اعتبار سایر مصوبات این شورا لطمه خواهد زد و سایر اعضاء این اقدام را به عنوان لطمه به شیوه اتفاق آرای این شورا محسوب می کنند.
– چهارم، آمریکا چندین بار پایبندی ایران به برجام را تایید و تاکید کرد که خروج آمریکا از آن به بحران توانایی آژانس بین المللی انرژی هسته ای در انجام بازرسی ها دامن می زند. برجام به عنوان جامع ترین توافقنامه منع اشاعه هسته ای، دستاوردی بزرگ برای آژانس بین المللی انرژی هسته ای است. برجام در حکم استانداردی جدید برای حل بحران های هسته ای است و پایبندی به آن می تواند مانع تولید تسلیحات هسته ای از سوی کشورهایی مانند کره شمالی شود.
– پیامد آخر آنکه، بیشتر متحدان واشنگتن، از جمله اتحادیه اروپا، ژاپن، استرالیا، کانادا و کره جنوبی به شدت با خروج آمریکا از برجام مخالفند. خروج آمریکا از برجام موجب ایجاد گسستی قابل توجه در سیستم ائتلاف آمریکا می شود و ممکن است بر همکاری آینده در زمینه مسایلی مانند ضمیمه شدن کریمه به روسیه تاثیر بگذارد.
تصور می شود که این پیامدها و مولفه ها باعث شد تا ترامپ دوباره به تمدید تعلیق تحریم های هسته ای ایران رای دهد. البته، این مولفه ها تا پایان فرصت سه ماهه ترامپ به قوت خود باقیست.
تلاش ترامپ برای کارشکنی در برجام ناشی از مخالفت او با سیاست های ‘باراک اوباما’ است. او باید به جای چالش با میراث اوباما، تلاش کند تا از آن به عنوان مدلی برای تقویت دیپلماسی چندجانبه و حل بحران در یمن، سوریه و افغانستان استفاده کند. امروز، جهان بیش از هر موقع دیگری به یک کاخ سفید متعادل و منطقی نیاز دارد تا به جای نقض رویه ها و مقررات بین المللی، مروج صلح و امنیت باشد.
اگرشعار’اول آمریکا‘ که ترامپ سر داده است به معنای تضعیف مقررات بین المللی و اراده جامعه بین المللی باشد، لحاظ منافع آمریکا در تصمیم گیری های نهادهای جهانی در رده آخر قرار می گیرد.
