اگر گذرتان به شهر اصفهان افتاد، حتما سری هم به روستای ورزنه بزنید. این روستا در ۱۱۰ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان واقع شده و آب و هوای گرم و خشکی دارد. یکی از جاذبه های مهم و عجیب این روستا، مزرعه کوچکی است به نام “گاو چاه” که به جرات می توان آن را دلیل اصلی شهرت ورزنه نامید.
“گاو چاه” قواین جالبی دارد و شیوه زندگی اهالی ساکن آن که کمتر از ۱۰ نفر هستند، با دیگر روستاییان متفاوت است. امرار معاش این خانواده از طریق پخت نان های سنتی و صنایع دستی است که البته در جذب گردشگران به این مزرعه بسیار موثر است. از زمان ورود گردشگران به مزرعه از آنها با چای، نان سنتی و انواع صنایع دستی پذیرایی می شود، اما در قبال آن هیچ پولی دریافت نمی کنند. البته این مهمان نوازی بی پاسخ نمی ماند و گردشگران با پرداخت وجوه نقد، این مهمان نوازی را جبران می کنند.
اما جالب ترین سنت این خانواده، نحوه آب رسانی به درختان و باغچه های کوچکی است که در مزرعه برای خود تدارک دیده اند. دقیقا در وسط این مزرعه، یک چاه آب واقع شده که در جلوی آن یک فضای گود به شکل بیضی تعبیه شده و شبیه به یک مسیر اسب دوانی، کوچک است.
اهالی روستا از ۲ گاو تنومند برای آبگیری استفاده می کنند. گاوهای کوهان دار که هر کدام سه برابر گاو های معمولی قدرت دارند. دلیل استفاده از این گاو ها حجم آب بسیار زیادی است که در هر دور، از چاه خارج می شود و البته از کوهان گاو ها نیز برای بستن راحت تر طناب به آنها استفاده می شود.
این گاو ها که تعداشان در ایران بسیار کم است و فقط در برخی مناطق کهکیلویه و بویر احمد یافت می شوند، آموزش های خاصی برای این کار دیده اند.مثلا با شندین صدای آواز صاحبشان شروع به کار می کنند و به محض قطع شدن صدای آواز، دست از کار می کشند.
پیرمردی که آنها را هدایت می کند با زبان محلی و صدایی دلنشین آواز می خواند و گاوها در این بین، حجم عظیمی از آب را بیرون می کشند. وقتی احساس کردند که ظرف آب به سطح زمین رسیده و خالی شده، به عقب بر می گردند و سطل را به ته چاه می فرستند. وقتی ظرف پر از آب شد، دوباره به سمت جلو حرکت می کنند تا ظرف آب به سطح زمین رسیده و در کانالی که کنار چاه تعبیه شده، ریخته شود. این فرایند تا زمانی که کشاورز آواز می خواند، ادامه می یابد و وقتی آب یاری درختان به اتمام رسید، صدای آواز قطع و فعالیت گاوها به پایان می رسد.
طبق گفته ی کشاورزان، این روش آب یاری سالیان درازی است که منسوخ شده و دیگر هیچ کشاورزی به این شیوه از چاه، آب نمی کشد. این خانواده نیز تنها با هدف حفظ این سنت دیرینه و معرفی آن به نسل های آینده، به خود زحمت دادند تا ۲ گاو کوهان دار را از کهکیلویه و بویر احمد به اصفهان بیاوردند و آنها را به این شیوه آموزش دهند.
