«ریچارد نفیو» معتقد است که رونمایی از کانال تجاری سوئیس در شرایط فعلی در تهران، بیش از یک مسئله کاربردی واقعی، بیشتر موضوعی تبلیغاتی بوده است.
جواد حیران نیا-رضا عموئی: دولت سوئیس روز پنجشنبه ۱۰ بهمن در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که اولین پرداخت از طریق کانال تجاری این کشور با ایران برای ارسال دارو، سه روز پیش به طور آزمایشی انجام شده است و به زودی به شکل کامل به جریان می‌افتد.
سفارت سوئیس در تهران هم در توییتی با اعلام راه افتادن این کانال نوشت: روز نقطه عطف مهم پس از اولین پرداخت موفق برای محموله دارویی، به طور آزمایشی، و آماده شدن بستر ساز و کار مالی جهت تحویل کالاهای انسان‌دوستانه، تأمین اقلام کشاورزی، غذایی، دارویی و تجهیزات پزشکی.
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی ایران در واکنش به اخبار منتشرشده در مورد سازوکار مبادله کالاهای کشاورزی و دارو اعلام کرد: داروی مبادله شده با پیگیری و درخواست سفارت دولت سوئیس و در حد ۲.۵ میلیون دلار آن هم از طریق منابع موجود بانک مرکزی نزد یک بانک سوئیسی و از طریق شرکت‌های سوئیسی بوده است.
همتی با اشاره به کارشکنی مداوم آمریکایی‌ها در نقل و انتقال منابع برای مبادلات کالاهای اساسی و دارو تأکید کرد: اگر آمریکایی‌ها واقعاً مدعی همراهی برای تأمین دارو و کالاهای کشاورزی هستند، باید مکانیزم بانکی برای انتقال و تأمین منابع خرید کالاهای اساسی را فراهم سازند.
وی همچنین در واکنش به نمایش داروی وارداتی از طریق شرکت‌های سوئیسی توسط سفارت سوئیس تأکید کرد: میزان دارو و ملزومات پزشکی که توسط بانک مرکزی تأمین ارز و در ۱۰ ماههٔ امسال وارد کشور شده است بیش از ۴ میلیارد دلار بوده است.
همتی اضافه کرد: ما برای این بخش از امور ضروری کشور وابسته به تصمیمات و اقدامات دیگران نیستیم و در یک سال و نیم گذشته نیز آمریکا حداکثر تلاش خود برای جلوگیری و اختلال در واردات دارو برای بیماران کشورمان انجام داده است.
«ریچارد نفیو» عضو تیم مذاکرات هسته‌ای دولت اوباما و طراح تحریم‌های ایران در دولت وی در مصاحبه قبلی با خبرگزاری مهر بر این نکته که تحریم‌های آمریکا بر روند تجارت بشردوستانه با ایران تأثیرگذار بوده اذعان کرد و صراحتاً گفت: «… اقدامات شتابزده و بی حساب و کتاب در دولت آمریکا می‌تواند به این ادعا که آمریکا مانع تجارت بشر دوستانه نمی‌شود، آسیب وارد کند…»
در خصوص کانال دارویی سوئیس در گفتگویی با «ریچارد نفیو»، عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای آمریکا و کارشناس امور تحریم‌ها و امنیت بین الملل و عدم اشاعه تسلیحات در وزارت خارجه آمریکا و محقق دانشگاه کلمبیا آمریکا، تنظیم نموده که متن این گفتگو از نظر می‌گذرد. از نفیو به عنوان طراح اصلی تحریم‌های ایران در دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده آمریکا، یاد می‌شود.
*دولت سوئیس چند روز پیش در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که اولین پرداخت از طریق کانال تجاری این کشور با ایران برای ارسال دارو، به طور آزمایشی انجام شده است و به زودی به شکل کامل به جریان می‌افتد. سفارت سوئیس در تهران هم در توییتی با اعلام راه افتادن این کانال نوشت: روز نقطه عطف مهم پس از اولین پرداخت موفق برای محموله دارویی، به طور آزمایشی، و آماده شدن بستر ساز و کار مالی جهت تحویل کالاهای انسان‌دوستانه، تأمین اقلام کشاورزی، غذایی، دارویی و تجهیزات پزشکی. با توجه به اینکه این کانال با مجوز دولت آمریکا راه اندازی شده، به معنی این نیست که تجارت بشردوستانه با ایران تحت تحریم است و مخالف آنچه دولت ترامپ ادعا می‌کند؟
نه، نه واقعاً. مسئله این نیست که تجارت بشردوستانه تحت تحریم قرار گرفته است. خیلی مشخص است که استثنائات و معافیت‌های تحریم برای کالاهای بشردوستانه ایران به صورت جز به جز مشخص شده است. مشکل این جاست که درغیاب بانک‌ها و کانال بانکی مورد نیاز، برای شرکت‌ها؛ درگیر شدن در چنین مبادلات بشردوستانه‌ای با ایران سخت و دشوار است و بانک‌ها نیز به سهم خود و به دلیل عدم منافع اقتصادی و امکان درگیر شدن با نهادهای تحریم شده‌ای مانند سپاه پاسداران، چنین اقداماتی را بسیار خطرناک و پرخطر ارزیابی می‌کنند.
پس مسائل مورد نظر شما، اگرچه تحریم نیست، اما فقدان ابزار لازم برای انجام آن در واقع باعث شده تا این وضعیت مانند یک تحریم باشد. به همین دلیل مکانیسم‌هایی برای مدیریت این شرایط و نتایج حاصل از آن مورد نیاز است.
*اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور ایران می‌گوید اینکه آمریکا می‌گوید محدودیتی برای واردات دارو و مواد غذایی به کشورمان اعمال نکرده است حرف نادرستی است چرا که میلیاردها دلار پول ایران را که در کشورهای مختلف داریم وقتی می‌خواهیم از محل این پول‌ها یک دلار برای خرید دارو و مواد غذایی جا به جا کنیم، آمریکا اجازه نمی‌دهد. ارزیابی شما از این سخنان چیست؟
نه البته این صحیح نیست. حتی استثناهایی درباره تحریم‌های آمریکا وجود دارد که بر اساس قانون گفته شده اجازه داده می‌شود تا درآمدهای نفتی ایران در خارج از این کشور نگهداری شود و برای کالاهای بشردوستانه مورد استفاده قرار گیرد. قانون صراحتاً عنوان کرده که امکان ندارد که رئیس جمهور تحریم‌هایی را بر اساس بند (۱) بر شخص یا اشخاصی به دلیل انجام و یا تسهیل نقل و انتقالات برای خرید محصولات کشاورزی، غذا، امور پزشکی و یا تجهیزات پزشکی تحمیل کند.
مشکل این جاست که بانک‌ها تمایلی به وارد شدن در فرایند این گونه مسائل تجاری ندارند، حتی اگر از نظر قانونی هم به آن‌ها اجازه چنین اقدامات تجاری هم داده شود. دولت‌ها نیز یا ناتوان هستند و یا بی میل هستند که این نهادها و بانک‌ها را از طریق راه‌های مختلف متقاعد به وارد شدن به این گونه مسائل تجاری کنند.
*به نظر می‌رسد راه اندازی کانال مالی سوئیس یک موضوع تبلیغاتی باشد چرا برای واردات دو میلیون دلار دارو از طریق کانال مالی سوئیس اجازه داده می‌شود این در حالی است که میزان واردات دارو به ایران فقط در سال جاری بیش از ۳ میلیارد دلار بوده که برای آن پول پرداخت شده و واردات انجام شده است. ارزیابی شما چیست؟ آیا کانالی با این حجم محدود تجاری می‌تواند بخشی از نیازهای دارویی ایران را جوابگو باشد؟
موافقم که که رونمایی از کانال سوئیس در حال حاضر، بیش از یک مسئله کاربردی واقعی، بیشتر موضوعی تبلیغاتی بود.
*شما در مصاحبه اخیر با من نیز اعلام کردید تحریم‌های جدید آمریکا و تغییر برچسب تحریم شرکت کشتیرانی ایران یا تغییر برچسب تحریمی بانک مرکزی ایران مانعی جدی برای تجارت بشردوستانه با ایران از جمله اقلام دارویی است و دیگر دولت آمریکا نمی‌تواند مدعی باشد در خصوص تجارت بشردوستانه با ایران محدودیتی ایجاد نکرده است. چرا به رغم آشکار بودن این موضوع، محدودیت‌ها برای تجارت بشردوستانه با ایران از سوی دولت آمریکا بر طرف نمی‌شود؟
همان طور که گفته شد، مسئله این نیست که تجارت به خودی خود و فی النفسه محدود شده، بلکه به دلیل دشواری‌ها و سختی‌های تجارت با ایران، شرکت‌ها و بانک‌ها حتی با وجود استثناهای ضد تحریم، اما همچنان تمایلی به استفاده از این معافیت‌ها استثناهای تحریمی و وارد شدن به تجارت با ایران ندارند.
از طرف دیگر دولت آمریکا هم به اندازه کافی و لازم اقدامی را برای ترغیب شرکت‌ها و بانک‌ها برای تجارت با ایران در موارد غیرتحریمی دنبال نکرد.
مشکل اصلی این است که اگرچه استفاده از استثنائات و معافیت‌های تحریمی آسان است، اما برای شروع فعالیت‌های تجاری، آمریکا باید فعالیت‌های بانکی با ایران و همچنین دیگر فعالیت‌های تجاری را به صورت کلی تشویق کند، که این کار صورت نمی‌گیرد.
در واقع دولت آمریکا این کار را انجام نمی‌دهد و آمادگی انجام چنین اقدامی ندارد، چون تشویق تجارت با ایران بر اساس معافیت‌ها و استثنائات، استراتژی و برنامه تحریم‌های فراگیر علیه ایران را تحت الشعاع قرار خواهد داد و به تحلیل خواهد برد.
*ایران طلب‌های مالی از برخی کشورها دارد و اگر موضوع تحریم نبود ایران می‌توانست اقلام بشردوستانه خود را از آن کشورها وارد کند. چرا دولت آمریکا حداقل با نظارت خودش اجازه انتقال این اقلام به ایران را نمی‌دهد؟
همان گونه که گفتم آمریکا اجازه چنین چیزی را خواهد داد. آمریکا فقط تشویق به چنین موضوعی نمی‌کند و در واقع بین اجازه دادن و تشویق کردن تفاوت وجود دارد و به همین دلیل است که شما به تجارتی که در حال انجام است، توجهی ندارید.
*من متوجه هستم که اقلام بشردوستانه مستقیماً تحریم نیستند. اما تغییر برچسب تحریم‌ها و برخی دیگر از تحریم‌های اعمالی امکان خرید دارو و سایر اقلام بشردوستانه توسط ایران را محدود و ناممکن ساخته است. اجازه بدهید مثالی بزنم. فرض کنیم شما مغازه‌ای دارید و به مشتری می‌گوئید که شما «کاملاً مختار» هستید هر آنچه داخل مغازه من هست را خریداری کنید. اما فقط یک اشکال «کوچک» وجود دارد و آن اینکه امکان پرداخت وجه برای اقلام خریداری شده ندارید. با توجه به این موضوع که ایران امکان پرداخت مالی اقلام بشردوستانه را ندارد چه فرقی می‌کند ما بگوییم این اقلام از جمله دارو تحریم نیستند یا اینکه امکان پرداخت فقط وجود ندارد. امیدوارم منظورم را توانسته باشم بگویم.
بله، دقیقاً. حرف شما درست است. نظر من این است که تحریم‌ها روی خود کالاها به خودی خود اعمال نشده‌اند. پس وقتی ایران می‌گوید که چنین تحریم‌هایی وجود دارد، اشتباه می‌کند و وقتی که آمریکا اعلام می‌کند که چنین تحریم‌هایی وجود ندارد، درست می‌گوید.
اما آمریکا هم وقتی که ادعا می‌کند که تحریم‌ها بر مسائل تجاری تأثیر نمی‌گذارد، به همان دلایلی که گفتم، اشتباه می‌کند. این یک مشکل اساسی است که بانک‌ها تمایلی به تجارت با ایران ندارند و شرکت‌ها نیز انگیزه‌ای برای پیدا کردن یک راه حل برای رفع مشکلات موجود ندارند.
